Solucan Kullanılarak Toprak Kalitesi Analizi

MEHMET BAYER - Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinde (ÇOMÜ) yapılan bir araştırmada, beslenmeleri ve galeri açma faaliyetleriyle toprağın dengesini olumlu yönde geliştiren, su geçirgenliğini ve gözenekliliğini artıran solucanların, birçok analize gerek kalmadan toprak analizi hakkında iyi, kötü şeklindeki yorumlarda kullanılabileceği belirlendi.

Projeyi yürüten ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Cafer Türkmen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, solucanların toprağın "can damarları" olduğunu söyledi.

Beslenmeleri ve galeri açma faaliyetleriyle toprağın dengesini olumlu yönde geliştiren, su geçirgenliğini ve gözenekliliğini artıran solucanların, birçok analize gerek kalmadan toprak parametreleri hakkında olumlu, olumsuz veya iyi, kötü şeklindeki yorumlarda kullanılabileceğini bildiren Türkmen, "Solucanların topraktaki azot çevriminde, erozyonun azaltılmasında önemli rolleri vardır. Solucanların ürettiği organik gübre (vermikompost), bahçe ve saksı çiçekleri için çokça kullanılır. Solucanların taze organik materyallerle dolu, yeterince nemli ve sıcak alanlarda bolca bulunduğu, gezindiği eskiden beri bilinen gerçektir" dedi.

Türkmen, söz konusu canlıların doğaya bırakılan tehlikeli ve kirli atıkların olduğu topraklara yönelmediğini ifade ederek, şöyle konuştu:

"Bu durumu gören bilim adamları son yıllarda solucanların toprak kalitesini belirleme açısından biyolojik gösterge olarak kullanılma fikrini ortaya atmışlardır. Fakültemizin laboratuvarında ben ve arkadaşlarım bu yöntemle ilgili bir çalışma yaptık. Çalışmada, türü Osmangazi Üniversitesi Biyoloji Bölümünde görev yapan Doç. Dr. Mete Mısırlıoğlu tarafından teşhis edilen solucanları kullandık. Denememizde bir tarım toprağına, torf (bitkiler ve kısmen hayvansal artıklarının çürümesi sonucunda oluşan doğal malzeme), perlit (tabii gözenekli camsı malzeme), çay çöpü (çay fabrikalarında elek üstünde kalan odunsu materyal) atığı ile ticari organomineral gübre materyalini karıştırarak solucanların tercihlerini belirlemeye çalıştık. Çalışma sonunda solucanların torf katılan toprağı en çok, çay fabrikasından alınan atığı daha az, perlitli toprağı daha da az tercih ettiği ve organomineral gübre kullanılan düzenekte ise gübreli tarafı neredeyse hiç tercih etmediği gözlenmiştir. Buradan da anlaşılacağı gibi doğal ve organik olan materyallere solucanlar daha çok yönelmiştir."

"Solucanlara yönelik çalışmalar yapılmalı"

Çevrenin, son yıllarda kanun ve mevzuatlarındaki değişiklikler sonucu referans laboratuvarlarda yapılan pahalı analizlere göre korunmaya çalışıldığını aktaran Türkmen, şunları kaydetti:

"Örneğin ağır metal atıkları bulaşmış topraklarda ağır metal analizleri çok pahalı, ayrıca iyi donanımlı laboratuvarlar gerektiriyor. Bu yöntemde solucanların yaşadığı ortamda kirlilik olup olmadığı belirlenebilmekte, ancak kirliliğin miktarına göre solucanların davranışlarının gözlemlendiği çalışmalara sık rastlanmamaktadır. Sonuç olarak solucanlara yönelik çalışmalar yapılmalı ve kimyasal yöntemlerle kıyaslanabilir hale getirilmelidir. Kısaca bu yöntem hem ekonomik hem de ekolojik bir yöntemdir. Ayrıca organik tarım için de önemli bir gösterge olabileceğini düşünmekteyim. Bu veriler ışığında solucanların, çok kısa sürede toprağa katılan materyallere karşı tepki verdiği ve bu tepkilerin ölçülebilir olduğu anlaşılmıştır. Bu metot, son yıllarda sürdürülebilirlik kavramı kapsamında önemi artan toprak kalitesi, toprak kirliliği, toprak verimliliği ve ekoloji çalışmalarında kullanılabilir. Bu metotla aynı zamanda doğaya hiçbir zararlı atık salınmamakta, ölçümlerden sonra solucanlar tekrar doğaya bırakılmaktadır." - Çanakkale