Osmaniye'de Depremde Hasar Gören Binaları İnceleyen Mimar Aktürk: "Binalarda Yapım Hataları Var. Artık Yasal Olarak Her Önüne Gelenin Müteahhitlik...

BURHAN DEMİRCİOĞLU

Kahramanmaraş merkezli depremde Osmaniye'de ağır hasar gören ve yıkılan binaları inceleyen mimar Haydar Aktürk, "Yeni bir imar planıyla Osmaniye'nin yeni bir yerleşime açılması lazım. Bundan sonra mühendisi mimarı çok iyi seçmek lazım. Müteahhidi çok iyi seçmek lazım. Bence artık yasal olarak her önüne gelenin müteahhitlik yapmaması lazım" dedi.

Aktürk, Osmaniye'de depremde yıkılan veya hasar gören binaların olduğu yerlerde incelemelerde bulundu ve gözlemlerini anlattı. Aktürk, binalarda genel olarak yapım hataları olduğunu, kiriş içerisinden su tesisatı geçirildiğini, kolonla kirişlerin birleşiminde sıkıntılar olduğunu, betonun sulanmadığını ya da kalitesiz beton kullanıldığını belirtti. Depremde yıkılan binaların zeminlerinin de çok katlı bina yapımına uygun olmadığını dile getiren Aktürk, şunları söyledi:

"İlk günün telaşı bugün biraz daha azaldı. İnsanlar önce can derdindeydi sonra mal derdinde, şimdi de gelecek derdindeler. Osmaniye bu depremden çok etkilendi. Özellikle Esenevler, Rahim Hatun Mahallesi çünkü fay hattı buradan geçti. Buranın bir özelliği de zeminin sıvılaşmaya uygun olması yani milli zemin olması. Onun için en çok hasarlar burada oluştu. Daha sonra birkaç gün geçtikten sonra teknik heyetler dışarıdan gelen Osmaniye'deki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ndeki heyetler burada incelemeye çıktılar. Farklı farklı şehirden gelen heyetler binaları gezip onlara önce gözle bir kontrol ederek, bir ön rapor hazırladılar. Şöyle düşünün bir arabanız hasarlı olduğu zaman önce gidersiniz sanayiye, arabam hasarlı dersiniz. Detaylar daha sonra işte şu motoru arızalanmış, radyatörü patlamış. Burada da böyledir.

"ÜÇ KATAGORİDE İNCELENDİ"

Bu incelemeler Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün yaptığı incelemeler dışarıdan gelen incelemelerde binaları üç kategoriye ayırıyorlar. Birincisi az hasarlı, ikincisi orta hasarlı, üçüncüsü çok hasarlı yani ağır hasarlı. Ağır hasarları da ikiye ayırıyoruz; hemen yıkılacak ağır hasarlılar, daha sonra yıkılacak ağır hasarlı sınıfına sokuyoruz. Şimdi burada tabi farklı farklı ekipler dolaştığı için bunların verdiği raporlarda farklılıklar da olabiliyor ama ölçü şudur; öncelikle taşıyıcı sisteme bakılır, taşıyıcı sistemlerde eğer hasar yoksa bu binalar duvardaki çatlaklar, duvarlardaki ayrışmalar az hasarlı sınıfına giriyor ve onlar tamir edilerek oturulabilecek binalardır. Taşıyıcılarda küçük hasarlar oluşmuşsa yani kirişlerde kolonlarda hasarlar oluşmuşsa bu binalar orta hasarlıdır, bunların güçlendirilmesi lazım. Güçlendirmek için de bunların incelenmesi lazım. Performans analizi yapılacak ve güçlendirme projeleri hazırlanacak.

"RAPORLARA İTİRAZ EDİLEBİLECEK"

Şimdi bu verilen raporlar ön rapordur aslında. Bunlar askıya çıkacak muhtarlıklarda, 30 gün süre içerisinde itiraz etme hakları var vatandaşın. Binanın yeniden değerlendirilmesi diye itiraz edebilirler, tekrar heyetlerin gelip incelemesini sağlayabilirler. Öncellikle bulunduğumuz yer İstasyon Caddesi'ne yakın Rahim Altun ve Esenevi'nin arasındaki bir bölge. Buranın özelliği zemininin alüvyon olmasıdır, eski bataklık olması. Buradaki birinci sıkıntı çok katlı binalar verilmesi aslında 2000 yılında yapılan imar yönetmeliğinde buraların katsayısı ikiye indirilmişti ancak ondan sonra gelen belediyeler buradaki katsayısını önce 5'e, daha sonra 7'ye, 8'e,10'a çıkarttılar.

"YAPIM HATASI VAR"

Bir de 2000'li yıllardan önce yapılan binalar var, ilk yıkılan binalar. 1990'la 2000'li yıllar arasında yapılan binalar burada. Birincisi çok katlı bina izni verilmiş, ikincisi o binalardaki teknik bugünkü teknikle aynı değil. O zaman zemin etüdü yoktu, zorunlu değildi. Yapı denetimi yoktu. Ondan dolayı o dönemde deprem yönetmeliği de çıkmamıştı. 1999 yılından sonra deprem yönetmeliği çıktı. O deprem yönetmeliğine göre yapılmadığı için binalar daha narin, bir de kontrol olmadığı için binalar gördüğümüz bir zeminin yanlış seçilmesi daha doğrusu zemine göre katsayısı verilmemesi, imalat hataları. Çoğu binada gördüğüm şu; kirişin içerisinden elektrik tesisatı geçirmiş, su tesisatı geçirmiş. Bunlar yapım hatası. Merdiven birleşimi, kolonla kirişlerin birleşimi yerlerinde sıkıntılar var. O birleşimlerde etriye sıkılaştırması yapılmamış. Gördüğümüz hatalardan birisi o. Beton sulanmamış ya da betondaki kalitesiz beton kullanılmış. Bu hatalardan birisi ama esas temel doğru yere doğru yüksekliği verilmesi, imar planlarının ona göre hazırlanması bu bölgelerde çok katlı binaların verilmesi hatalardan birisi. İkincisi denetimin tam olmaması. Daha sonra yapı denetim sistemi geldi ama orada da sıkıntılar var. Orada da sistem daha önce aksak yürüyordu ama bundan sonra yapılacak Osmaniye'nin önünde çok önemli bir sınav var.

"İMAR AFFI BEKLENTİSİNİ KALDIRMAK LAZIM"

Yeniden bir imar planıyla Osmaniye'nin yeni bir yerleşime açılması lazım. Bundan sonra mühendisi mimarı çok iyi seçmek lazım. Müteahhidi çok iyi seçmek lazım. Bence artık yasal olarak her önüne gelenin müteahhitlik yapmaması lazım. Tecrübeli mühendislerle çalışmak lazım. Belediyelere çok iş düşüyor. Yapı denetimlerini denetlemek lazım. Yapı denetimlerinde de sıkıntı olur. Bir de artık insanlarda imar affı beklentisini kaldırmak lazım. İmar affı beklentisi olduğu zaman kaçak inşaatlar çoğalıyor. Ben bu kadar proje ücreti vereceğime gidip kaçak inşaat yapayım düşüncesinden insanların sıyrılması lazım ama Osmaniye yeniden ele alınması lazım. Zemin etütlerinin yeniden yapılması, bölgesel zemin etütleri fay hatlarının yeniden incelenmesi lazım ve yeniden imar planı hazırlanması lazım bana göre. Önümüzde böyle bir süreç var yıkılan binalar var görüyorsunuz. Bu etrafımızda çok sayıda bina yapılıyor. İstasyon Caddesi'nde çok sayıda bina yakılacak. Buralarda eski hataları tekrarlamadan yeni imar planı hazırlanıp, yenilenmesi lazım."