Lütfü Savaş: "Tarihi Alanların Korunarak Yenilenmesini İçeren Yasayı Antakya'ya Neden Uygulamıyorsunuz"

Hatay Büyükşehir Belediye (HBB) Başkanı Lütfü Savaş, birinci derece sit alanı Antakya'da 5366 sayılı Kanun'un uygulanmasını talep ederek, "Antakya'yı müteahhitlik anlayışıyla kentsel dönüşüme tabi tutarsanız bu son derece yanlış olur. Biz, bu alanların yenilenmesine karşı değiliz. Ancak uygulanan yöntem doğru değildir. Tarihi alanların korunarak yenilenmesini içeren yasayı neden uygulamıyorsunuz" diye sordu.

Lütfü Savaş, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin ardından yayın hayatına yeniden başlayan HRT Akdeniz TV'de soruları yanıtladı. Savaş, Hatay'ın imar planlarının yeniden hazırlandığını belirterek kentsel dönüşüm konusunda da gündemdeki iddialara belgelerle yanıt verdi.

Antakya'da riskli yapılarla ilgili olarak, depremler öncesinde Hatay Büyükşehir Belediyesi'nin yaptığı çalışmaları anlatan Başkan Savaş; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na gönderdikleri yazılara 2019'a kadar cevap alamadıklarını dile getirerek şunları kaydetti:

"PROJEMİZE BAKANLIKTAN BUGÜNE KADAR GERİ DÖNÜŞ ALAMADIK"

"Antakya'da, deprem öncesinde riskli alanlarda yaşayan 5 bin aileyi sağlıklı koşullarda yaşatabileceğimiz bir proje hazırladık. Yedi mahallede toplam 32 hektarlık alan istedik. 2016'da Bakanlığa defalarca yazı gönderdik, hiç yanıt alamadık. Ancak 2019'da Bakanlık'tan müjdeli bir haber geldi, 'Hatay için Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'ni oluşturun' denildi. Bunun üzerine 46 mahallede, en riskli olan bölgelerde çalıştık. Kentsel Dönüşüm Strateji Belgemizi hazırladık. Burası toplamda bin 440 hektarlık bir alandı. Bugün yıkımın en çok olduğu bölge, Asi Nehri'nin iki yakası, tarihi dokunun olduğu yerde çalışmalarımızı tamamladık. İki büyük ilçemizde Antakya ve Defne'de eski mahallelerimizi çalışmaya dahil etik. Yapıların imar barışından yararlanıp yararlanmadığından ruhsat durumuna, yapının kalitesinden kullanım şekline kadar her yapı için detaylıca incelemeler yaptık. Çalışmaların tümü raporlaştırıldı.13 bin 420 adet acil müdahale edilmesi gereken yapıyı tespit ettik. 6 Şubat'taki depremde de aynı bölgelerde 13 bin 786 adet yıkık, ağır hasarlı ve acil yıkılması gereken bina Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı raporunda yer aldı. Biz, bunu deprem öncesinde raporlaştırmışız. Strateji Belgemizde 427 hektarlık alanın dönüşüme ihtiyacı olduğunu tespit ettik. Bunu 26 dönüşüm bölgesine ayırdık. Her bir bölgenin dönüşüm yöntemleri, uygulama modelleri, müdahale biçimleri, imar planları ve kentsel tasarım projelerinin nasıl olması gerektiğini tek tek hazırlayarak çalışmamızı tamamlamıştık. Bu çalışmayı üç dosya altı kitap halinde Bakanlığa gönderdik. Ancak bugüne kadar, 1,5 yıl hiç geri dönüş alamadık."

Kentsel dönüşüm yapılırken doğanın, tarihin ve kültürel mirasın dikkate alınması gerektiğini vurgulayan Savaş, 2021 yılında hazırladıkları Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'nde de bu konudaki önerilerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na ilettiklerini belirtti. Savaş, şunları söyledi:

"BU KADAR ZENGİN KÜLTÜRÜN VE TARİHİN OLDUĞU BİR YERE KENTSEL DÖNÜŞÜM MANTIĞIYLA YAKLAŞAMAZSINIZ"

"Doğa ile kavga etmeyeceğiz. Toprakla barışık yaşayacağız. O toprağın bize vermiş olduğu nimetlerden faydalanacağız. Bize zarar verme ihtimali olan konulardan da kaçacağız. Nedir bu? Deprem gerçeğidir. Antakya geçmişte yedi defa batmış, yedi defa çıkmış. Kurtuluş Caddesi'ni biz jeoradar ile taradık. Baktık ki Doğu Antakya'nın altında kot farkı var, bu durum oranın altında geçmişten kalan yıkıntılar, binalar, tarihi eserler var demek. Bu kadar zengin kültürün ve tarihin olduğu bir yere kentsel dönüşüm mantığıyla yaklaşamazsınız. Burayı bir defa özel tutmamız gerekiyor. 2021 yılında hazırladığımız Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'nde 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkındaki Kanun'a istinaden sit alanı olan yerlerin korunarak, yenileme alanı ilan edilmesini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na önermiştik. Ancak 5 Nisan 2023'te yayımlanan 7033 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bu önerimizin dikkate alınmadığını gördük. Kararname ile Hatay'da 307 hektar alan riskli alan edildi. Bu karardan sonra aklımızda da soru işaretleri var.

"TARİHİ ALANLARIN KORUNARAK YENİLENMESİNİ İÇEREN YASAYI NEDEN UYGULAMIYORSUNUZ"

Birincisi, hangi bilimsel çalışmaları ve analizleri yaparak burayı riskli alan ilan ettiniz? İkincisi, Hatay yerleşik alanı yaklaşık olarak 60 bin hektar ve kentin yarısı depremden etkilenmişken yalnızca 307 hektar alan 'riskli alan' olarak ilan edilmiş. Kafanızdan geçen ve bilmediğimiz özel bir nedeni mi var? Tarihten ve medeniyetten izler taşıyan bu alanı koruyarak yenileme çalışması yapmak yerine neden riskli alan ilan ettiniz? Dünya mirası, gözbebeğimiz, birinci derece sit alanı olan tarihi Antakya alanını müteahhitlik anlayışıyla kentsel dönüşüme tabi tutarsanız bu son derece yanlış olur. Biz, bu alanların yenilenmesine karşı değiliz. Ancak uygulanan yöntem doğru değildir. Gelin, ortak akıl ile hareket edelim. Bakanlığa sunduğumuz dosyamızda hangi yöntem, kanun ve finansal araçlarla buraları yenilememiz gerektiğini belirtmiştik. Tarihi alanların korunarak yenilenmesini içeren yasayı neden uygulamıyorsunuz?

"MERKEZİ HÜKÜMETİN BİZİ DIŞLAMAYA HAKKI YOKTUR"

Gözbebeğimiz olan Antakya tarihi alanında da aynı kanun ile yenileme yapabiliriz. Rant amaçlı proje ve uygulamalar ile riskli alan ve acele kamulaştırma kararlarıyla yaşam alanlarının o bölgede yaşayan yurttaşların elinden alınması sadece mülksüzleştirme değil, Antakya'nın geleneksel dokusu ve mimari mirasının yok olması anlamına gelmektedir. Her ne gerekçeyle olursa olsun, afetlerden rant sağlanması amacıyla yürürlüğe konan projeler ve uygulamaları ile acele kamulaştırma kararları çok dikkatli verilmelidir. Biz, bu şehirde yaşıyoruz, yaşayacağız. Merkezi hükümetin meslek odalarını, sendikaları, ilçe belediyelerini, bizleri ve hiçbir hemşerimizi dışlamaya hakkı yoktur. Hatay hepimizin, ama özelde bizim de."

Depremlerin ardından Hatay dışına gidenlerin yeniden Hatay'a dönmelerinin çok önemli olduğunu kaydeden Başkan Savaş, Hatay'ın demografik, ekonomik ve jeopolitik konumuna da şu sözlerle dikkat çekti:

"NEREDEN GELDİĞİNİ BİLMEDİĞİMİZ İNSANLARIN ÇOĞUNLUKTA OLDUĞU BİR HATAY İSTEMİYORUZ"

"Deprem sonrası Hatay'dan ayrılmak durumda kalan insanımız bizim için çok önemli. Hatay hazır olduğunda hemşerilerimiz gelsinler. Burada kalabilecek olanlar gelip kalsınlar. Hatay'ın aynı zamanda iş hayatının da devam etmesi gerekiyor. İş dünyasını, meslek erbabını davet ettik, onların beklentilerini ve ihtiyaçlarını öğrenmek istiyoruz. Çünkü Hatay'ın ekonomisinin de canlanması yeniden ayağa kalkmamız için çok önemli. Bu konuda da çalışıyoruz. Kimse umutsuz olmasın, her türlü hazırlığımızı yapıyoruz. İş dünyamızın da orada çalışacak insanlarımızın da kaygılarını gidermemiz gerekiyor. Bunun için çalışıyoruz. Şehrimizin yalnızca altyapısının, tarihinin yeniden ayağa kalkması değil meselemiz, Hatay'ın demografisi de çok önemli. Hatay'ın Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Doğu Akdeniz'deki kalesi olduğunu unutmayacağız. Hem Mavi Vatan ile o enerjinin taşınması için Hatay lazım hem oradan ekonomik gelir sağlanması için Hatay lazım. Aynı zamanda Hazar'daki enerji kaynaklarının da dünya ile buluşması için Hatay lazım. Hatay hem stratejik hem de ekonomik olarak çok önemli. Ayrıca Güney'den gelebilecek bir terör koridorunun tıkalı olması ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne gelebilecek bir zararı önlemek için de Hatay lazım. Hatay'ın demografik yapısının eskisi gibi güçlü olması lazım. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne aşık, bayrağını seven, bayrağının altında huzur arayan, kurucu değerlerine saygı gösterip sahiplenen bir Hatay'a ihtiyacımız var. Ne olduğunu bilmediğimiz, nereden geldiğini bilmediğimiz insanların çoğunlukta olduğu bir Hatay istemiyoruz."