Hititler'den Günümüze Afyonkarahisar

Tüm yolların kesiştiği noktada bulunan, doğuyu batıya, kuzeyi de güneye bağlayan Afyonkarahisar, Hititler'den günümüze herkesin ele geçirmek istediği bir kent oldu.

İHA muhabirinin edindiği bilgilere göre, kentin ilk sahibi Hititler olurken, pek çok höyükte Hititler'e ait tarihi zenginlikler ortaya çıkarıldı. Adına şarkılar yazılan, 226 metre yüksekliğinde bulunan tarihi Karahisar Kalesi de, Hitit İmparatoru Mürsil tarafından yapıldı. Hititler'den sonra Sakarya boylarında hüküm süren Frikler (Frikyalılar) Afyonkarahisar'a sahip oldu. Frikyalılar bu şehre “Sineda” ismini verdi. Frikyalılar'dan sonra Lidlar (Lidyalılar) bu bölgeye sahip oldu. M.Ö. 6. asırda Persler'in eline geçen kent, M.S. 4. asırda Makedonya Kralı Büyük İskender'in istilasına uğradı. İskender'in ölümünden sonra Selevkoslar'ın, sonra da Bergama Krallığı'nın eline geçti. M.S. 2. asırda Bergama Krallığı ile birlikte Roma İmparatorluğu'na katıldı. Roma İmparatorluğu M.S. 395 senesinde ikiye ayrılınca, Afyonkarahisar Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nun elinde kaldı. Müslüman Araplar ve İranlı Sasaniler, Afyonkarahisar'a kadar geldi. Bu arada, müslümanların meşhur kahramanlarından olan Battal Gazi'nin, Afyonkarahisar'da Bizanslılar'la savaşırken 739 senesinde şehit olduğu rivayet ediliyor. Bizanslılar, Afyonkarahisar'a "yüksek kale” manasına gelen Akronium (Akroenos) ismini verdi. 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra "Anadolu Fatihi" ve Anadolu'daki Türk devletinin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah bütün Anadolu gibi Afyonkarahisar'ı da feth etti.

DEVLET HAZİNESİNİN SAKLANDIĞI KENT

1146'da 1. Kılıçarslan, Bizans İmparatoru Manuel Komnenos'u Bolvadin civarında yendi. 1. Haçlı Seferi'nde haçlı orduları, kenti geri aldı. Kent genelinde Türkler ile Bizanslılar arasında büyük ve kanlı savaşlar oldu. Selçuklular, Afyonkarahisar'ı Bizanslılar'dan yeniden aldı. Selçuklu Sultanı Alaeddin, kenti imar ettirirken, devletin hazinesi burada saklandı. Bu sebepten dolayı Selçuklu devrinde, Afyonkarahisar'ın bir ismi de “Hisar-ı Devlet” (Devlet hazinesinin saklandığı hisar) oldu. Moğolların Anadolu genel valisi Timurtaş, taht şehri Konya'yı işgalden sonra Afyonkarahisar'ı kuşatmış, fakat Selçuklu veziri Sahib Ata şehri teslim etmedi. 13. asrın ikinci yarısında Sahib Ata Fahreddin Ali Bey, oğul ve torunları da asrın sonuna kadar Afyonkarahisar valiliği yaptı. Şehir sonra Germiyan Beyliği'ne geçti. 1390 senesinde Sultan Yıldırım Bayezid Han, Afyonkarahisar'ı Osmanlı Devleti'ne kattı. 1402'de Timur Han burayı yeniden Germiyan Beyliği'ne verdi. Germiyanoğlu Yakub Bey'in ölümü ve vasiyeti üzerine kent, Osmanlı toprağı oldu. Afyonkarahisar, 1451'de Kütahya'da bulunan Anadolu Beylerbeyliği'ne (eyaletine) bağlanarak, Karahisar-ı Sahib Sancağı ismini aldı. 1685'te Hüdavendigar (Bursa) vilayetine bağlı sancak, tanzimattan sonra Kütahya'ya bağlı bir ilçe oldu. 1914'te bağımsız sancak olan kent, cumhuriyet devrinde Afyonkarahisar ismiyle il oldu.

OSMANLI DÖNEMİNİN ÜSSÜ

Afyonkarahisar, Osmanlı devrinde yolların birleştiği ve ikmallerin yapıldığı bir üs olarak kullanıldı. Ancak 17. asırda Celali isyanları, 19. asırda Anadolu'nun ananevi sanayiinin yıkılışıyla kent geriledi. 1833'te Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın birkaç ay işgalinde kalan kent, 28 Mart 1921'de de Yunanlılar tarafından işgal edildi. 7 Nisan 1921'de geri çekilen Yunanlılar, 13 Temmuz 1921'de kenti yeniden aldı. Türk İstiklal Harbi'nin dönüm noktası olan Başkomutanlık Meydan Savaşı, Afyonkarahisar'da yapıldı. 27 Ağustos 1922'de ise Afyonkarahisar, yeniden hakiki sahipleri olan Türkler'in eline geçti. Yunanlılar, 1 yıl 25 gün süren işgallerinde Afyonkarahisar'ı aşırı derecede tahrib etti. Cumhuriyetin ilk yıllarında adeta bir "istasyon kasabası" olan ve Kurtuluş Savaşı'na ev sahipliği yapan Afyonkarahisar, bugün 2000 yılı sayımına göre 816 bin 416 kişilik nüfusu, sanayi hamleleri, termal turizmi ve yöresel zenginlikleriyle günden güne gelişiyor. Doğuyu batıya, kuzeyi de güneye bağlayan Afyonkarahisar'dan günde ortalama olarak 50 bin araç geçerken, yapılan araştırmalar sonucunda ise Türkiye'de yaşayan her 4 kişiden birisinin Afyonkarahisar'a uğradığı bildirildi.

(ATA-Y)

10.08.2007 14:34 TSİ