Çalışmalar, 40 Milyon Doların Türkiye'de Kalması İçin

NAİM BOŞKUT - Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne (TİGEM) bağlı Sultansuyu Tarım İşletmesi'nde 3 yıl önce kurulan Progen Test Laboratuvarı'nda haftada 10 bin doz yüksek genetik potansiyele sahip boğa sperması üretiliyor.

Malatya'nın Akçadağ ilçesinde bulunan işletmedeki laboratuvarda, "boğa sperması" temininde Türkiye'nin dışa bağımlılığını azaltmak ve vasıflı damızlık sığırların yetiştiricilere intikali amacıyla çalışmalar yürütülüyor.

Sultansuyu Tarım İşletmesi Progen Test Laboratuvarı Müdür Yardımcısı Veteriner Hekim Üzeyir Önder Akyel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çalışmalarının 2011 yılından itibaren yoğun şekilde devam ettiğini belirterek, "Buranın faaliyetleriyle, ülkemizin yurt dışından, ABD'den, Avrupa'dan getirdiği spermalara, dışarıya bağımlılığı azaltıp yerli sperma üretimiyle ülkemiz ekonomisine katkı sağlanacak" diye konuştu.

Laboratuvarda 2012 yılından itibaren sperma üretimi yapıldığını belirten Akyel, "Yavrularımız, TİGEM işletmelerinde doğdu, 7-8 aylıklar. 2017 yılının ilk aylarında elimizdeki damızlık boğalarımızın damızlık değerleri ortaya çıkacak ve ondan sonra ülke çapında bu spermaların satışı gerçekleşecek" dedi.

Akyel, işletmede 50 boğa olduğunu, bunların ülke genelinde yetiştirilebilen Hoştayn, Montofon ve Simental ırklardan oluştuğunu ifade etti.

Türkiye'nin sperma üretiminde yurt dışına bağımlılığı azaltmayı hedeflediklerini belirten Akyel, şöyle konuştu:

"Türkiye'nin sperma sektöründe yıllık yurt dışına harcadığı paranın 40 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor, yaklaşık 6 milyon doz olarak tabir edilen sperma miktarının 4,5 milyonu yurt dışından getiriliyor. Ortalama bunları 10 dolara aldığımızı düşünürsek yıllık 40-45 milyon dolarlık yurt dışına milli sermayemiz akmış oluyor."

Milli sermayenin yurt içinde kalması ve yurt dışından gelen spermalarla hayvanlara bulaşacak hastalıkların önlenmesi açısından bu laboratuvarın çok önemli olduğunu vurgulayan Akyel, işletmede kontrollü üretim yapıldığını belirterek, "Burada tam kapasiteyle çalışarak dışa bağımlılığı azaltırsak yaklaşık 40 milyon dolarlık bir sperma için yurt dışına para akışını engellemiş olacağız" dedi.

Akyel, dondurulmuş sperma üretiminin yetişkin boğalardan 2 yaşından itibaren alınmaya başlandığını ve ihtiyaca göre sperma sağımının haftada bir ya da iki defa yapıldığını söyledi.

Suni tohumlamanın çok faydalı olduğunu ifade eden Akyel, "Çok değerli bir boğamız var elimizde, yavrularının süt verimleri 9 ton, 10 ton, 11 ton gibi süt verimi olan bir boğanın eğer tabi aşınım yoluyla yavrularını alsaydık ömür boyunca bize 400-500 civarında yavru verecekti. Oysa bu boğa, bu kadar yavruyu bir ay aşımında haftalık üretiminde veriyor" diye konuştu.

"Spermaların yüzde 80'ini biz üretiyoruz"

Akyel, laboratuvarın Türkiye'nin en kapsamlı sperma laboratuvarı olduğunu belirterek, "Kurumumuz laboratuvarı, halihazırda ülkemizde faaliyet gösteren resmi ve özel laboratuvarlar içerisinde en büyük kapasiteye sahip laboratuvardır. Yani üretilen spermaların şu an yüzde 80'ini biz üretiyoruz" ifadesini kullandı.

Üzeyir Önder Akyel, şunları kaydetti:

"Damızlık değeri ortaya konmuş boğa demek, yetiştiricinin, bu boğadan doğacak buzağıların daha anne rahmindeyken ne kadar süt vereceğini tahmin etmesi demektir. Bu da yetiştiricinin geleceğe yönelik üretim planlamasında en önemli noktadır. Eğer biz, bu döl kontrol projesi yapmazsak hayvanın yavrularının ne kadar süt vereceğini bilemeyiz. Oysa döl kontrol projesi tamamlandığı takdirde tesadüfe hiç yer yok. Doğacak bütün yavrularımızın süt verimlerinin, süt yağının, süt proteinlerinin ne kadar olacağı hakkında bir fikrimiz olacak. Bu da yetiştiricinin geleceği planlaması açısından son derece önemlidir."

Ellerinde hazır durumda 750 bin doz sperma stoğu bulunduğunu belirten Akyel, haftalık 10 bin doz sperma ürettiklerini sözlerine ekledi. - Malatya