83 Yıllık Fuar Küreselleşmeye Direniyor

TOLGA ALBAY - Türkiye'nin en eski fuarı İzmir Enternasyonal Fuarı, yarın 83'üncü kez kapılarını açacak.

Kurtuluş Savaşı sonrası genç cumhuriyetin "askeri ve siyasi zaferleri iktisadi başarılarla kalıcı hale getirme" hedefi kapsamında düzenlenmeye başlayan ülkenin en köklü fuarı, dünya ekonomisindeki değişime ayak uydurmaya çalışıyor.

Cumhuriyetin ilk yıllarında ülke ekonomisinin gelişimine önemli katkılarda bulunan, liberalleşme sonrası kültür ve sanat yönüyle ön plana çıkan fuar, eski etkinliğini kaybetse de ortalama 1,5 milyon ziyaretçiyle ülkenin en önemli organizasyonlarından biri olmaya devam ediyor.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre Kurtuluş Savaşı'nın hemen ardından toplanan İzmir İktisat Kongresi'nde ortaya atılan "yurt içinde üretilen malların sergilenmesi" fikri üzerine temelleri atılan fuar, 1927 yılından bu yana Dünya Ekonomik Buhranı ve İkinci Dünya Savaşı'ndaki kesintiler dışında her yıl düzenlendi.

1936 yılından bu yana Kültürpark Fuar Alanı'nda gerçekleştirilen fuar, Türk mallarının tanıtımı, dünyada gelişen teknolojilerin ziyaretçilere tanıtılması anlamında büyük faydalar sağladı. 2. Dünya Savaşı nedeniyle 1942 yılında açılamayan fuar, savaşın bütün hızıyla devam ettiği 1943 yılında ise savaş halinde olan İngiltere, İtalya ve Almanya'nın katılımıyla kapılarını açtı.

ABD-SSCB rekabeti

Fuar, savaş sonrasında uluslararası anlamda önemini giderek artırdı. 1960 ile 1970'li yıllardaki fuarlar Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) rekabetine sahne oluyordu. Bu iki ülkenin uzay teknolojilerini sergilediği fuarda Almanya ve İngiltere de ürettikleri otomobillerle gövde gösterisi yapıyordu.

Türk insanı, Apollo Uzay Aracı, MIR Uzay İstasyonu gibi uzay teknolojisi ürünleri ve yeni otomobil teknolojilerinin yanı sıra çamaşır makinesi, televizyon gibi eşyalarla da İzmir Fuarı'nda tanıştı.

Zamanlama olarak tarım ürünlerinin hasat sonrası dönemine rastlayan fuar, Anadolu insanının buluşma noktası oluyordu. Fuar bu nedenle ticari olmasının yanında kültürel bir nitelik de taşıdı. Özellikle 1960 ve 70'li yıllarda Fuar Gazinoları pek çok sanatçının ün kazandığı ya da şöhretini artırdığı platformlar oldu.

Fuar Göl Gazinosu, Mogambo Gazinosu ve ismini Zeki Müren'in verdiği Manolya Bahçesi başta olmak üzere sayıları 20'ye yaklaşan gazino, sanatçıların performans yarışlarına sahne oluyordu. Fuar gazinoları, Zeki Müren, Safiye Ayla, Bülent Ersoy, Gönül Yazar, Sezen Aksu, Tanju Okan, Ferdi Tayfur ve İbrahim Tatlıses konserleriyle kalabalıkları çekerken diğer yanda İsmail Dümbüllü, Nejat Uygur, Sadri Alışık ve Öztürk Serengil, Metin Akpınar- Zeki Alasya, Levent Kırca gibi tiyatro ve şov dünyasının duayenleri fuarda vatandaşlarla buluşuyordu.

Fuar gazinolarındaki hareketlilik 1990'lı yılların ortalarına kadar devam edebildi. Bu dönemde özel televizyonların kurulması ve yaygınlaşmasıyla sanatçıların hayranlarına televizyon aracılığıyla ulaşmayı tercih etmesi, gazinolardaki fiyatların artması İzmir Fuarı'ndaki konser hareketliliğini azalttı. Sonraki yıllarda birer birer kapanan gazinolardan ayakta kalabilen üçü halen çay bahçesi ve restoran olarak Kültürpark'ta hizmet veriyor.

İzmir Enternasyonal Fuarı'nın eğlence boyutu, sponsor desteğiyle düzenlenen halk konserleriyle devam ediyor.

İhtisas fuarları doğurdu

Kapalı ekonomi döneminde ithalat yapmak isteyen firmalara verilen fuar kotalarıyla canlılığını koruyan İEF, 1990'lı yıllarda dünya ekonomilerindeki küreselleşme, ülkeler arası ticarette kotaların kalkmaya başlaması ve ülkelerden çok şirketlerin etkin bir yapıya kavuşur hale gelmesiyle etkinliğini yitirdi.

SSCB'nin dağılmasıyla fuarda ABD ile devam eden rekabet ortamı da sona erdi. Ülke pavyonları yerlerine şirket stantlarına bırakmaya başladı.

İzmir Fuarı, sonraki dönemde gıda, mobilya, otomobil gibi iç tüketime dayalı sektörlerde etkinliğini sürdürmekle birlikte dış ticarette ihtisas fuarlarının gerisinde kaldı. Bir genel ticaret fuarı olan İEF, bünyesinden 10 ihtisas fuarı doğurdu. Bu fuarlardan MARBLE Uluslarası Doğaltaş ve Teknolojileri ve IF Wedding Gelinlik, Damatlık ve Aksesuarları fuarları uluslararası niteliğe kavuştu.

İletişim teknolojisindeki hızlı gelişmelerden de olumsuz etkilenen Fuarı geleceğe taşıyabilmek amacıyla 2000 yılında ana tema, 2005 yılında onur konuğu il ve ülke uygulaması başlatıldı.

Fuarın son 5 yılı

Ticari ve sanatsal açıdan eski günlerinden uzak olmasına ve panayıra dönüştüğü eleştirileri yapılmasına rağmen fuarda ziyaretçi sayısı son 6 yılda 1 milyon 370 binin altına düşmedi.

2007 yılındaki 76. İEF'de 276'sı yabancı bin 91 firma katıldı. İzmir'in EXPO 2015 adaylığı temasına atfen "Herkes İçin Sağlık" temasıyla düzenlenen fuar kapsamında 3. Türkiye Acil Tıp Kongresi de düzenlendi. Çorum ve Ukrayna'nın onur konuğu olduğu fuarı 1 milyon 436 bin kişi ziyaret etti.

2008 yılında Küresel Isınma ve İklim Değişikliği temasıyla açılan 77. İEF'de onur konuğu ülke Küba, il ise Karabük oldu. 58 ülkeden 252'si yabancı bin 43 firmanın katıldığı fuarı 1 milyon 495 bin kişi ziyaret etti.

Etiyopya ve Çanakkale'nin onur konuğu oldukları 78'inci İEF'ye ise 61 ülkeden bin 3 firma katıldı, 1 milyon 498 bin kişi ziyaret etti.

2010 yılındaki 79'uncu fuarda 249'u yabancı bin 52 firma stant açtı. Gaziantep'in onur konuğu kent olduğu  fuarı 1 milyon 410 bin kişi ziyaret etti.

Fuar, 2011 yılındaki 80'inci yılında ise çevre ana temasıyla ve Avusturya'nın partnerliğinde düzenlendi. Denizli'nin onur konuğu olduğu fuarı 1 milyon 511 bin kişi ziyaret etti.

2012'deki 81. İEF'de Latin Amerika ülkelerinden Küba, Meksika, Arjantin, Kolombiya, Ekvador, Peru, Şili ve Venezuela birlikte partner oldu. Hatay'ın onur konuğu il olduğu fuarda ziyaretçi sayısı 1 milyon 500 binin üzerinde gerçekleşti.

Geçen yıl düzenlenen fuarda ise Sri Lanka partner ülke, Sinop onur konuğu il olmuş, fuarı 40'ı bakan düzeyinde 67 ülkeden heyet katılmış ve 1 milyon 635 bin kişi ziyaret etmişti. Bu sayıyla İEF, geçen yıl TOBB'un fuar raporuna göre en fazla ziyaretçi çeken fuar olmuştu.

Bu yıl partner ülkenin Mauritius, odak ülkenin Hindistan olarak belirlendiği 83. İEF'de Diyarbakır ve Malatya onur konuğu olacak. Yarın açılacak fuar, 7 Eylül'de kapılarını kapatacak. - İzmir