Ege'nin saklı jeolojik mirası, 'Yanık Ülke' olarak bilinen Kula Volkanları

Gediz Vadisi ile Kula, Karataş ve Demirköprü Barajı arasında kalan volkanik oluşumlar dikkat çekicidir. 2,5 milyon yıl yaşında olduğu kabul edilen volkanik arazinin büyük bölümü Kula, küçük bir bölümü ise Salihli sınırları içindedir. Genç volkanizmanın başlıca unsurları arasında volkan konileri, patlama kraterleri, lav akıntıları, bazalt platoları ve tüf örtüsü sayılabilir.

Antik dönem coğrafyacısı Strabon, bölgeden "Yanık Ülke" anlamına gelen "Katokekoumene" olarak söz edip şöyle demektedir: "Beş yüz stadio uzunluğu, dört yüz stadio genişliği olan Katokekoumene olarak adlandırılan ülkeye gelinir. Burada hiç ağaç yoktur. Sadece kalite olarak ünlü şarapların hiçbirisinden aşağı olmayan Katokekoumene şarabının elde edildiği bağlar vardır. Toprağın yüzü küllerle kaplıdır. Dağlık ve kayalık olan ülke sanki yangından olmuş gibi siyah renktedir."

Volkanik oluşumlar 600-700 metre yüksekliğinde olan bir plato üzerinde bulunmaktadır. Bölgedeki jeomorfolojik peyzajın en ilgi çekeni, yerel olarak "divlit" adı verilen genç volkan konileri ve Kula'ya bağlı Yurtbaşı (Davala) köyündeki peribacalarıdır. En yakın tarihli volkanizma izleri; Kuladivlit, Karadivlit, Kaplandivlit ve Çakallardivlit'ten gelmektedir. Volkanizmanın bu son etkinliğine prehistorik insan tanık olmuş ve tüfler üzerinde ayak izlerini bırakmıştır. Paleontolojik verilere göre Çakallardivlit Volkanı en son günümüzden 12-10.000 yıl önce püskürmüştür.

Volkanik arazideki bir başka oluşum ise kanyonlardır. Söğüt Çayı üzerindeki Evciler Kanyonu, Gediz Nehri üzerindeki Dereköy Kanyonu ve Adala Kanyonu çok nadir görülen lav kanyonu tipindedir. Kanyonlarda yerel çökmelere bağlı olarak meydana gelmiş şelalelerden en görkemlisi, Adala Kanyonu içindeki Su Uçtu Şelalesi'dir (25 metre). Ayrıca yörede çeşitli karstik mağaralar bulunmakta olup, Sarnıçköy yakınlarında yer alan bazalt sütunları da önemli jeolojik miraslar arasındadır.