Ekim ayında elektrik zammı yapılmaması yüzleri güldürürken akıllarda soru işaretleri yarattı!

Meskenlerde günlük hayatın bel kemiğini oluşturan elektrik, çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren firmaların da temel maliyet kalemlerinin başında geliyor. Üretimden ısıtma-soğutma sistemlerine kadar her alandaki alt yapının önemli bir parçası olan elektriğin yüksek zam oranları yüzünden neredeyse lükse dönüşmesi üreticiden tüketiciye kadar herkesin kabusu haline geldi.

31 Ağustos 2022 tarihinde Enerji Piyasaları Düzenleme Kurumu'nun yaptığı basın açıklaması ile 1 Eylül 2022 tarihinden itibaren geçerli olacak fiyatlar "küresel piyasalardaki enerji hammadde fiyatlarındaki artışların belirli seviyeleri geçmesi sebebi ile nihai elektrik tarifelerinde mesken ve tarımsal faaliyetler abone grupları için %20, kamu ve özel hizmetler sektörü ile diğer aboneler grubu için %30, sanayi abone grubu için %50 oranında artış yapılmıştır. Bu artışla beraber 100 kWh elektrik tüketimi olan bir mesken abonesi için ödenecek tutar 173,46 TL olmuştur.'' şeklinde güncellenmişti.

2016 yılından 2021 yılına kadar elektriğe gelen toplam zam iş yerleri için %193, evler için ise %122 oldu. 2022 yılı sonunda ise zam ve tüketim oranlarının kendi rekorunu kırması bekleniyor.

Fakat konu yalnızca zamlar değil. Bugün ülkenin elektriğini üreten baz santrallerdeki hammadde kömür ve doğalgaz. Devlet yerli kömür, doğalgaz ve yenilenebilir enerji ile elektrik üreten özel firmalara 1 Nisan 2022 tarihinden bu yana fiyat sınırlaması uyguluyor. Bu durum sayesinde elektriğin son kullanıcıya belli bir fiyatı aşmayacak şekilde yansıması planlanıyor.

EPDK tarafından alınan karar ile Ekim ayı itibariyle güncellenmiş kaynak bazlı azami uzlaştırma fiyatları; (MWh başına) doğal gaz santralleri için 4.500 TL, ithal kömür santralleri için 2750 TL, yerli kömür santralleri için ise 2050 TL olarak belirlendi.

Elektrik fiyatlarını enflasyon, döviz, elektrik üretiminde kullanılan yakıtların fiyatları, iklimsel sebepler ve arz-talep dengesi gibi faktörler belirliyor olsa da yerli kömür kullanımının kurumsal ve bireysel tüketici açısından önemi yadsınamayacak kadar büyük. Yerli kömür, ithal yakıtlarla kıyaslandığında oldukça uygun fiyatlı bir elektrik üretim kaynağı. Kömür tedariğinde yaşanan yasal sorunlar elektrik fiyatlarını, istihdamı ve ülke ekonomisini doğrudan olumsuz şekilde etkiliyor. Enerji piyasaları uzmanları kömür çıkarma faaliyetlerinin durması halinde, ülkenin elektrik üretim ve dağıtım dengesinin bozulacağını; domino etkisi ile bir çok iş kolunun durma noktasına geleceğini önemle vurguluyor. Bir çok firma, durumun vehametini ve yerli kömürün önemini anlatmaya çalışıyor. Örneğin, son dönemde gündemde olan, günümüz rakamlarına göre yıllık 1 milyar doların üzerinde bir doğal gaz ithalatını engelleyen ve Türkiye'nin elektrik dengesinde kritik bir pozisyonu olan Yeniköy Kemerköy Santrali, çalışmalarına devam edebilmek için bir çok alanda mücadele veriyor.

Arz talep dengesinin sağlanabilmesi için gerekli, istikrarlı üretim yapabilme kapasitesi olan ve günlük gerilim dengesini koruyan yerli kömür santral faaliyetlerinin devamlılığı en çok da vatandaş açısından önemli. Doğalgaza muhtaç bırakılacak enerji üretimi, bugün Avrupa'daki kriz ve kaos ortamını hızlıca Türkiye'ye taşıyabilir. Kömür tedariğinin önündeki engellerin kaldırılması refah için elzem.

Kömür tedariğinin devam edememesi durumunda yalnızca arz güvenliği tehlikeye girmiş olmayacak. Kömür santralleri yerini daha pahalı üretim maliyeti olan doğalgaz santrallerine bırakacak, vatandaşın cebinden çıkacak olan fatura bedeli üzücü oranda artacak.

Giderleri gün geçtikçe artan, özellikle kış aylarında artan fatura giderleri ile baş etmekte zorlanan işyerleri ve firmalar maliyetleri düşürmek için arayışlara giriyor. Çareyi ürün ve hizmetlere zam yapmakta, çalışan maliyetlerini azaltmakta ve hatta küçülmeye giderek işten çıkarmalarda arıyor. Fiyat artışları ve enflasyon ile mücadelenin her gün zorlaştığı ülkemizde düşük maaş zamları ve işsizlik vatandaşın en büyük sorunu olmaya devam ediyor. 2021 yılı içerisinde elektrik ve doğal gaz fiyatları sebebiyle barınmanın gerektirdiği günlük giderleri karşılayamayan vatandaş sayısı önceki yıllara göre hızla artarak umutsuz bir tablo çizmişti. 2022 yılı toplam verileri henüz açıklanmamış olsa da vatandaşın mağduriyeti bu yıl da değişecek gibi görünmüyor.