@ Sembolünün Gizemli Tarihi

2010'da New York Çağdaş Sanat Müzesi'nin (MoMA) kıdemli küratörü Paola Antonelli cesur bir seçim yaptı. Bu seçim, hayatımızın vazgeçilmezlerinden @ sembolüyle ilgiliydi.

"Herkesin kendi çekmecesinde müze kalitesindeki bir sergiye sahip olabileceğini gösteren bir sergi düzenlemek istedim" diyor.

Bunlar arasında post-it not kağıtları, M&M's çikolataları, ataçlar ve OXO Good Grips (gözde bir mutfak aletleri koleksiyonu) gibi yaşamımıza çok işlemiş ve çok işe yarayan, bu nedenle artık dikkatimizi bile çekmeyen nesneler var.

Antenolli, "Müzelerin yaptığı kısmen budur. Özellikle de bu nesneleri izole edip, bir mesafe ve drama yaratarak, insanların başka gözlerle bakmasını sağlamak" diyor.

"Birden arkasındaki hikaye size çok çarpıcı gelir. Koca bir evren olduğunu fark edersiniz."

Sergiyi bir araya getirirken artık net bir karar gibi görünüyordu. Antonelli @ işaretini MoMa'nın daimi koleksiyonuna kattı.

Bir dakika durun ve klayvenizin tuşlarına dikkatlice bakın. Para birimi işaretlerini bir kenara bırakırsanız, belki de @ sembolünden daha çok önem taşıyan bir işaret yok. E-postalarınızı birleştiriyor, kullanıcı adınızı vurguluyor. Büyük ihtimalle bugün de kullandınız.

Fakat &, #, %, *, bunların hepsi de kullanışlı ve yaygın işaretler.

Peki @ nasıl bu kadar güçlü bir hale geldi? Görece çağdaş bir fenomen olarak görülebilir ama bu süslenmiş a harfinin hikayesi binlerce yıl geriye gidiyor, ulusal, kültürel ve dil engellerini aşıyor.

Şüpheli karakterler: Noktalama İşaretlerinin Gizli Tarihi kitabının yazarı Keith Houston "Bu bir kısaltmaydı" diyor. Soruysa bu kısaltmanın başta ne anlama geldiği.

Net olarak bilinen bir detay, bunun çömlekçilikle bir bağlantısı olduğu.

Antik Yunan'da amfora adı verilen çömlek kaplar gözdeydi. Görmüşsünüzdür, uzun ve biçimli çömleğin boynunda iki tutma sapı yer alır.

Amforalar şarap, tahıl, zeytin yağı ve diğer malzemeleri depolamak için kullanılıyordu. Bu uygulama Akdeniz ve ötesinde yüzyıllar boyunca sürdü. Zaman geçtikçe amforalar standart bir ölçü birimi haline de geldi.

Houston "Tüccarlar çok sık 'Sana şu fiyattan, şu sayıda amfora satıyorum' bilgisini aktarmak zorundaydı" diyor. Sonunda insanlar etrafına uzun bir kuyruk çizdikleri "a" harfini kullanıp, diğer harfleri yazmaktan vazgeçtiler.

4 Mayıs 1536'da Franscesco Lapi adlı bir tüccar Sevilla'dan Roma'ya giden bir mektup yazdı.

Mektupta bir amfora şarabın 70 ila 80 duka olduğunu söylüyor ve amfora için @ işaretini kullanıyordu. @'in şimdikine benzer bir şekilde kullanıldığı ilk metin buydu.

Fakat bu işaretin en eski örneği bu değil. 1375'te Bulgaristan'da bulunan bir el yazmasında @ işareti görülebiliyor fakat belirli bir anlamı yok. "Amen" kelimesinin ilk harfini süslemek için kullanılıyor.

Yüzlerce yıl sonra artık amforalar kullanılmaz oldu ama muhasebeciler ve katipler hangi malın kaça satıldığını kaydetmek için @ işaretini kullanmaya devam etti.

İngiltere'deki Reading Üniversitesi'nden tipografya profesörü Gerry Leonidas "Bunun kökeni özellikle 19. Yüzyılda ABD'de yayılan daktilolarda" diyor.

Bunun nedeni de kısmen postayla sipariş edilen kataloglardaki patlamaydı. Bu kataloglar için çok fazla idari iş ve profesyonel daktilocular gerekiyordu.

Leonidas "Daktilolar insanların kötü el yazısına sahip olması riskini minimize etme ve ofis yönetiminin etkinliğini, tahmin edilebilirliğini artırma yoluydu" diyor. Daktilolar o kadar pahalı ve karmaşıktı ki 1 ya da 0 rakamları yoktu.

Yerine "O" ya da "I" harfleri giriliyordu. Fakat 1800'lü yılların sonuna doğru, "@" işareti daktilolara konacak kadar önemliydi.

"Daktilolar işletmelerle ve muhasebe süreçleriyle bağlantılı olduğu için @ işareti bütün farklı daktilo tiplerinde yerini aldı, çünkü bu kritik rolü üstleniyordu."

Bilgisayarlar ve klavyeler ortaya çıktığında da @ yerini kaybetmedi. Fakat bir muhasebeci değilseniz, öyle özellikle kullanışlı bir tuş da değildi.

Bu da internetin temellerini atan ABD hükümetinin projesi Arpanet'te çalışan bilgisayar mühendisi Ray Tomlinson sayesinde değişti. İ

İnsanların birbirlerine mesaj yollamak isteyebileceğini düşünen Tomlinson, program kodunu yazarken, ağdaki belirli bir kişiye işaret edecek bir yönteme ihtiyaç duydu.

Klavyeye baktı ve kararını verdi. @ işaretini iş dünyası jargonundan çıkartıp, adresin tam ortasına koydu ve 1971'de ilk e-postayı yolladı.

İnternet ABD sınırlarını aşıp sonraki 50 yılda insanlık kültüründe hakim olurken, @ işareti de aynı yolculuğu yaşadı. Fakat sembol küresel düzeyde yayılırken, garip bir şey oldu. İşarete yeni isimler verilmeye başlandı.

Bugün İtalyanlar @ işaretine "chiocciola" ya da "salyangoz" diyor. Benzerliği siz de görebilirsiniz.

İbranicede bazen bir tatlı olan "strudel" deniyor. Çekçede "zavinác", yani genelde tuzlu bir iç malzemeyle sarılan salamura ringa balığı.

Ruslar bazen "sobaka" yani "köpek" diyor. Çünkü gözlerinizi biraz kısarsanız, kıvrılıp yatmış bir köpeği andırıyor.

Belçikalı serbest yönetim danışmanı Nick Fransen "Bugünlerde herkes 'at' diyor. Son 25 yıldır birçok şey İngilizceleşti" şeklinde konuşuyor.

Belçika, nerede doğduğunuza bağlı olarak, Flamanca (bazen Belçika Hollandacası da deniliyor) Fransızca ya da Almanca konuşarak büyüyebileceğiniz bir ülke.

"Fakat birkaç gün önce, hiç İngilizce etkisi altında kalmamış yaşlı biriyle konuşuyordum ve hiç düşünmeden yeniden 'apenstaartje' demeye başladım. Apenstaartje, Hollandaca'da @ işaretinin klasik ismi ve "maymunun kuyruğu" anlamına geliyor.

Leonidas "İngilizce'de özel bir ismi olmamasının nedeni son derece açık olması" diyor.

"Fakat insanlar bu sembolleri kendi dillerine adapte etmeye başladıkça, bunları hatırlamak için bir yönteme ihtiyaçları vardı. Biri size bir bilgisayar veriyor ve bakıyorsunuz ve sembolün adının ne olduğunu araştırmak yerine, neye benzediğini tanımlıyorsunuz. Yunanca'da biz 'küçük ördek yavrusu' deriz."

Tomlinson bir yandan bu sembolü kendi işi için kullanırken @ başka amaçlara da hizmet etti.

İspanya ve Portekiz'de @ işaretine "arroba" deniyor. Yine standart bir ağırlık ve ölçü birimi olan ve amforayla ilişkili bir kelime.

Fakat @ şu anda İspanyolcada cinsiyetsiz bir karakter olarak da kullanılıyor. İspanyolca da eril kelimeler "O", dişil kelimeler ise "A" harfiyle bitiyor. Yani "dostlar" gibi kelimeler yazarken daha kapsayıcı olmak için "amig@s" da yazabiliyorsunuz.

Leonidas "@ ile ilgili çok ilginç bir şey de ver ve bence müstesna bir durum. Sembolden sonra ne olduğu" diyor.

İsminizi yazarken, büyük harfleri kullanırsınız ve isminiz ve soyadınız arasında bir boşluk vardır. Fakat @ sembolü kullanıcı adı seçerken kendimiz hakkında düşündürüyor.

"Kendimiz için bize müstesna, tek bir kelime bulmalıyız. Bizi kimliğimizi nasıl sunduğumuz konusunda düşünmeye zorluyor."

Araştırmalar sizin de büyük olasılıkla deneyimlediğiniz bir duruma işaret ediyor: Kullanıcı adı seçmek duygusal açıdan ağır bir süreç olabilir.

Genelde insanlar kullanıcı adlarının kendilerine özgü olmasının dışında, doğru hissettirmesini, kendilerini temsil etmesini, kişilikleri ve kimlikleri hakkında bir şeyler ifade etmesini ister.

Kullanıcı adları kim olduğumuzu ifade etmek ya da gerçek kimliğimizden farklı bir internet kişiliği yaratma amacıyla seçiliyor.

İnternet kültürü üzerine çalışan dil uzmanları, kullanıcı adlarının kişiliğimizle çok yakından bağlantılı olduğunu, kullanıcı adı değiştirmenin sanki çevrimdışı dünyada kendi adınızı ya da görünümünüzü değiştirmek gibi hissettirdiğini buldu.

İnternet dünyasının çoğu kısmında da @ sembolü çevrimiçi kişiliğinizden ayrılmaz hale geldi.

Leonidas "Tabii ki @ işaretiyle güçlü bir bağımız var. Kendi varlığınızı nasıl anladığınızla ilişkili" diyor.