Nobel Fizik Alanında Ödüle İki Kere Aday Gösterilen Feza Gürsey Kimdir?

Fizik alanında Türkiye'nin çıkardığı en başarılı isimlerden olan Feza Gürsey'in aramızdan ayrılışının 27. senesi doluyor. 1921 yılında eğitimli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Feza Gürsey'in annesi Türkiye'nin fen alanında okuyan ilk kız öğrencilerinden ve Sorbonne Üniversitesi'nde kimya alanında doktora alan ilk Türk kadın olan Remziye Hisar'dı.

Gürsey'in babası Reşit Gürsey de askeri doktor olmasının yanı sıra matematik ve fizik alanındaki gelişmeleri takip etmek için Avrupa'ya gidip geri döndükten sonra fizik öğretmenliği yaptı. Eğitimli bir aileden gelen Gürsey, küçük yaşta İstanbul'un aydın çevreleriyle tanışmaya başlamasıyla sanata olan ilgisi de arttı.

Lise hayatını Galatasaray Lisesi'nde geçiren Feza Gürsey, lisans eğitimini ise İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik-Fizik bölümünde tamamladı. MEB'in sınavıyla İngiltere'deki Imperial College'da doktora eğitimini yapma şansı yaklayan Feza Gürsey, "Kuaterniyonların Alan Denklemlerine Uygulamaları" başlıklı teziyle doktorasını tamamladı ve doktora sonrası çalışmalarına başladı.

1951 yılında İstanbul Üniversitesi'nde fizik asistanı olarak çalışmaya başlayan Gürsey, 1952 yılında Süha Gürsey ile evlendi ve 1954 yılında Yusuf adında bir oğulları oldu.

1953 yılında doçent unvanını alan Feza Gürsey, bundan sonra İstanbul Üniversitesi'nde kuramsal fizik anabilim dallarından birini oluşturmak için çok fazla çaba sarf etti. Kendi eğitimini ve kendini geliştirmeyi de bırakmayan Gürsey, Brookhaven Ulusal Laboratuvarı'nda, Princeton Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi'nde araştırmalar yapmaya devam etti.

Gürsey, 1961 yılında ODTÜ'ye katıldı, 1974 yılına kadar ODTÜ ve Yale Üniversitesi'nde dönüşümlü olarak öğretim üyeliği görevini üstlendi. 1974 yılında Yale Üniversitesi'nde kürsü başkanlığını görevini üstlenen Feza Gürsey, 1990 yılına kadar burada çalışmaya devam etti.

Gürsey, College de France ve Academia di Lincei'de de konuk profesörlükler yaptı. Çalışmalarıyla sadece Türkiye'de değil dünya bilim camiasında da adından söz ettiren Gürsey'in aldığı bazı ödüller şöyle:

TÜBİTAK Bilim Ödülü – 1969

J.R. Oppenheimer – 1977

Einstein Madalyası – 1979

College de France Madalyası – 1981

İstanbul Üniversitesi Onur Doktorası – 1981

A.C. Morrison Ödülü – 1981

İtalya Commentadore Nişanı – 1984

Wigner Madalyası – 1986

Türk – Amerikan Bilimcileri ve Mühendisleri Derneği Seçkin Birinci Ödülü – 1989

Galatasaray Eğitim Vakfı Madalyası – 1991

Tüm bunlara ek olarak kendisi Nobel Fizik Ödülü'ne de iki kere aday gösterilmeyi başardı. 1990 yılında kansere yakalanması sonrası emekliye ayrılan Feza Gürsey, 13 Nisan 1992 yılında Yale Hastanesi'nde aramızdan ayrıldı.