Geçmişi Asil, Geleceği Belirsiz...

Hüseyin Burak Demirer - Antik Yunan döneminden itibaren olimpiyatların temel spor dalları arasında yer alan, 1900 Paris Olimpiyatları dışındaki tüm modern olimpiyatlarda bulunan, hatta Olimpiyat Marşı'nda "soylu yarışmalar" arasında anılan "güreş", 2020'den itibaren olimpiyatlarda yer alamama riskiyle karşı karşıya kaldı.

"Koşuda, güreşte ve atmada, soylu yarışmaların itici gücüyle parla" dizeleri birçok kişiye yabancı gelebilir. Aslında bu dizeler, sporun kalbinin attığı olimpiyatların, açılış töreninde seslendirilen Olimpiyat Marşı'nın orijinal halindeki, ufak bir bölümünden başka bir şey değil.

1896'daki ilk modern olimpiyat oyunlarından iki yıl önce, 23 Haziran 1894'de düzenlenen ilk Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) toplantısında, başkanlık koltuğuna geçen Yunan Demetrius Vikelas, vatandaşları şair Kostis Palamas ve operacı Spyridon Samaras'ı, oyunlara özgü bir marş yapmaları için görevlendirdi.

Böylece koroyla söylenen kısa bir oratoryo olan Olimpiyat Marşı ortaya çıktı. Modern olimpiyatların ilki olan 1896-Atina'nın açılış töreninde seslendirilen marş, sözleri şarkıya uyarlandıktan sonra Resmi Olimpiyat Marşı olarak 1958'de Japonya'nın başkenti Tokyo'da düzenlenen 54. IOC toplantısında tescillendi.

İlginçtir ki; marşın uyarlanmadan önceki orijinal halinde, ilk modern olimpiyatlardan beri düzenlenen tüm olimpiyatların programında yer alan 4 branştan (atletizm, su sporları, bisiklet, cimnastik) yalnızca atletizmdeki pist yarışmalarına gönderme yapılırken, IOC İcra Kurulu tarafından 2020 Olimpiyatlarının 25 temel spor branşı arasına alınmayan "güreş" de "soylu yarışmalar" arasında anılıyor.

Olimpiyat Marşı'nın Türkçe çevirisi şöyle:

Ey kadim (antik) ölümsüz ruh,

Güzelliğin, yüceliğin ve hakikatin tertemiz babası

(Gökten) in, göster kendini ve şimşek gibi çak

Sahip olduğun yer ve gökyüzünün ihtişamıyla

Koşuda, güreşte* ve (gülle) atmada,

Soylu yarışmaların itici gücüyle parla

Ve dalı solmayan çiçeklerle donat

Vücudunu, muktedir ve saygı duyulur yap

Ovalar, dağlar ve denizler seninle ışıldar

Eflatun beyaz büyük bir mabet gibi

Sana tapmak için bu mabede koşar

Ey her ulusun kadim ölümsüz ruhu

*Metnin Rumcasında "pale" olarak geçiyor. Pale, antik Yunan dönemindeki güreş stiline verilen isim.

-2016'dan sonra da ana branşlar arasına giremeyebilir-

Güreş, IOC'nin kurucusu Fransız tarihçi Pierre de Coubertin'in, "Daha hızlı, daha yüksek, daha güçlü" anlamına gelen Latince "Citius, Altius, Fortius" sloganını olimpiyatlara adapte ettiği günden bu yana oyunların vazgeçilmez branşlarından biri oldu.

Coubertin, sporu güçlü bir eğitim aracı olarak kullanan Katolik mezhebine bağlı Dominikan rahibi ve öğretmen arkadaşı Henri Didon'un, okullar arası bir atletizm yarışmasında hatiplere has bir coşkuyla "Citius, Altius, Fortius" kelimeleriyle bitirdiği konuşmasından çok etkilenmişti.

"Citius, Altius, Fortius"u olimpiyatların düsturu yapan Coubertin, ilk kez 1924 Paris Olimpiyatları'nda tanıtılan sloganın, rekorlara meydan okuyan sporcular için olduğunu söyleyerek, "Bu üç kelime, etik güzelliği temsil ediyor" demişti.

Ancak 1894 yılındaki ilk IOC toplantısında atletizm, bisiklet, cimnastik, eskrim, atıcılık, halter, yüzme, tenis ile birlikte olimpik programa dahil edilen 9 branştan biri olan ve 1900 Paris Olimpiyatları dışındaki tüm modern olimpiyatlarda yer alan güreş, belki bir daha olimpik statü kazanamama tehlikesiyle yüz yüze.

2002 yılının Kasım ayında Meksika'da yapılan 114. IOC toplantısında, olimpiyatlarda temsil edilecek spor branşlarının sayısı 28 ile sınırlandırıldı. Toplantıda ayrıca 2004 Atina Olimpiyatları'ndan itibaren her olimpiyattan sonra IOC İcra Kurulu'nun toplanarak, "henüz evsahibi belirlenmemiş" olimpiyatlarda yer alacak "ana branşları" seçmesini kararlaştırdı. Bu nedenle ana branşlar çıkartıldıktan sonra geriye kalan branşların, 28 kontenjanlı listeye girebilmek için 4 yılda bir tekrarlanan toplantılarda yarışması gerekiyor.

Bu da demek oluyor ki; güreş önce Mayıs ayında Rusya'nın Saint Petersburg şehrindeki, daha sonra Eylül ayında Arjantin'in başkenti Buenos Aires'teki toplantılarda, beyzbol-softbol, karate, paten sporları, dağcılık, squash, wakeboard ve wushu ile yarışıp, 2020 Olimpiyatları'na katılma vizesi alsa bile, 2017'de yenilenecek seçimden sonra yine "ana branşlar" arasına giremeyebilir.

-Güreş, olimpik statüsünü kaybeden 15'inci branş olabilir-

Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te 7-10 Eylül tarihleri arasında yapılacak 125. IOC toplantısında, diğer 7 aday spor dalı ile mücadele edecek güreş, icra kurulu tarafından seçilmemesi durumunda, 1924'den itibaren kış olimpiyatları programına alınan artistik buz pateni ve buz hokeyi sayılmaz ise "olimpiyatlarda yer almış ama artık olimpik statüde olmayan" 15'inci branş olacak.

Diğer 14 spor branşı ve yer aldıkları olimpiyatlar şöyle:

Beyzbol: 1992, 1996, 2000, 2004, 2008

Softbol: 1996, 2000, 2004, 2008

Ragbi: 1900, 1908, 1920, 1924

Bask pelota (Bask topu): 1900

Kriket: 1900

Kroket: 1900

Golf: 1900, 1904

Lakros: 1904, 1908

Jeu de paume (raket): 1908

Polo: 1900, 1908, 1920, 1924, 1936

Duvar tenisi: 1908

Rok: 1904

Halat çekme: 1900, 1904, 1908, 1912, 1920

Su motorsporları: 1908

Yayıncı: Mehmet Tevfik Erçetin - ANKARA