Bir basketbol ikonu: Mike Krzyzewski

“Her takımda oyuncuları ve taraftarları birleştiren, onların arasındaki kimyayı yükselten nihai bir hedef vardır. Bu hedef sizi sezon sonunda şampiyonluğa veya büyük bir başarısızlığa sürükleyebilir ama o hedef için harcadığınız enerji, beslediğiniz heyecan ve disiplinli çalışma sizi uzun vadede daima ileriye taşıyacaktır. İşte basketbolu bu yüzden seviyorum. Tanrı, bana basketbolu verdiği için şanslıyım.” (Mike Krzyzewski’nin The Gold Standard adlı kitabından)



Kader


Almanların saldırıları nedeniyle ailelerini kaybeden Polonyalı William ve Emily Krzyzewski çifti, bu olaylar üzerine 1944’te Birleşik Devletler’e göç etti. Chicago’nun göçmen ağırlıklı kuzey ucu olan mahallede 13 Şubat 1947’de ikinci oğulları Mike dünyaya geldi. William, Polonya’da iki savaş arasında uçak mühendisliği yaparken Emily, babasının giyim mağazasında yönetici olarak çalışıyordu.

Krzyzewski çifti ABD’ye göç ettikten sonra maddi olarak geçim sıkıntısı yaşıyordu. William, bir firmanın asansör operatörü olarak çalıştığı sırada, 1969’da bakım için gittiği bir binada hayatını kaybetti. 1996’da vefat eden Emily ise bölgedeki huzurevinde temizlik görevlisiydi.

Yani Mike için hayat maddi anlamda hiç de iyi değildi fakat manevi olarak aradığı her şeyi buldu. Zira abisi Bill, babası ve annesiyle birlikte her gece kader, inanç, daima çalışma ve aile bağlarına dair görüşlerini tartışıyorlardı.

Bölgeye 1921’de göç eden komşuları Katolik kökenlilerdi. Yani bölgedeki Katolik kültürüne ve okullarına dair bilgilerini Krzyzewski ailesiyle paylaşmaları Mike’ın basketbol kaderini şekillendirmeye başladı.


Ordu


St. Helen Katolik Okulu’nda eğitimine başlayan Mike, lise eğitimini Archbishop Weber’de aldı. St. Helen’in ilk basketbol takımı onun dördüncü senesinde kurulurken takıma ilk seçilen ve kaptan olan oyuncu Mike Krzyzewski’ydi. Lisedeki eğitimi sırasında NBA’in ilk yıldızı olan George Mikan’la tanıştı. Ondan basketbola dair temel bilgileri öğrendi. Mikan, genç oyuncunun yeteneğinden ziyade basketbolun teknik tarafına olan yatkınlığı nedeniyle onu efsanevi Koç Bob Knight’la tanıştırdı.

Üniversitede Birleşik Devletler Askeri Okulu’nda okumaya karar verirken, bunda Koç Knight’ın etkisi büyüktü. Zira o dönemler ordu takımı “Army”nin başında olan Bob Knight, genç Krzyzewski gibi top hâkimiyeti yüksek bir oyuncu arıyordu. Krzyzewski’nin kariyeri ilerledikçe Koç Knight’ın onun hakkındaki düşüncesi bambaşka bir yöne doğru kaymıştı. Knight, Mike’ın performansından memnundu ama onun her maçtan sonra yanına gelip teknik anlamda tavsiyeler vermesi başka bir efsanevi koçun doğmasını sağladı.

Bob Knight’ın, hakkında “Mike her maçtan sonra yanıma gelip perde oyunları ve savunma düzenimizle alakalı eleştiriler yapıyordu. Bu çocuğu hem seviyordum hem de ona sinir oluyordum. Basketbol konusundaki teknik zekâsını görmezden gelemezdim. O yüzden onun iyi bir baş antrenör olması için yönlendirdim.” ifadelerini kullandığı Mike Krzyzewski; 1974-1975 sezonunda Indiana’nın asistan koçluğunu yaparken 1975-1980 yılları arasında ordu takımının başındaydı.


Duke


4 Mayıs 1980. Duke Üniversitesi’nin öğrenci gazetesi olan The Chronicle’ın ikinci sayfası, “Duke basketbol takımının yeni antrenörü resmen Mike Krzyzewski oldu. Yeni sezonda takımımızın başında olacak. Bay Krzyzewski, Army’de oynadı, Indiana’da asistanlık yaptı. Ayrıca Bob Knight’ın övgülerini almayı başardı.” ifadeleriyle süsleniyordu.

Duke başındaki 39 yılını özetlemek gerekirse... İlk yıllar klasik bir yenilenme süreciyle geçerken farklı mağlubiyetler alınıyordu. Takım tam rayına oturmaya başlarken, Krzyzewski’nin 1994 sezonunda belindeki sorundan dolayı ameliyat olması işleri ilk bakışta bozmuşa benziyordu fakat tam iyileşmeden takımın başına döndüğünde art arda galibiyetler yeniden gelmeye başladı. 12 ACC normal sezonunda, 15 ACC turnuvasında, 12 NCAA bölgesel Final Four’unda ve beş NCAA turnuvasında takımını kürsünün ilk basamağına oturtturdu Koç Krzyzewski. 2001’de Hall of Fame seçilirken, 10 kez de “Yılın Koçu” ödülünü kazandı.

Tabii koleji tozu dumana katarken Kyrie Irving, Zion Williamson, Grant Hill, Jayson Tatum, Carlos Boozer, Brandon Ingram gibi birçok yıldız NBA oyuncusu yetiştirdi.


Milli Takım ve aile


Mike Krzyzewski, kolejdeki şaşalı günlerinin yanına asistan ve baş antrenör olarak 11 Milli Takım madalyası da ekledi. “Kariyerimde bugüne kadar en fazla gurur duyduğum şey kesinlikle ABD Milli Takımının başında olmamdı. Maç kaybetmeden altın madalya kazanıyorduk. Ve NBA’in bütün süper yıldızları benim kontrolüm altındaydı.”

Efsane koç, ABD baş antrenörlüğü sırasında 2008 Pekin Olimpiyatları’nda ve 2010 Dünya Basketbol Şampiyonası’nda maç kaybetmeden altın madalya kazanmıştı. Baş antrenör olarak çıktığı 76 maçta yalnızca bir mağlubiyet aldı.


Boston Celtics, Portland Trail-Blazers ve Los Angeles Lakers’tan gelen koçluk için gelen resmi tekliflerin hepsini reddederken birinci sebep olarak ailesini gösteriyordu. 1969’da Katolik Kilisesi’nde tanıştığı Carol Marsh’la evlenen “Coach K”, çocuklarının dünyaya gelmesiyle birlikte ailesini bir oradan bir buraya taşımak istemiyordu. Tabii Duke’daki takımına da bir aile gibi bağlıydı.


“Hem Milli Takım hem de Duke’ün başındayken kızım Lindy bana, ‘Baba belindeki ağrı tekrar ederse ne olur? Bence Milli Takımı ve Duke’ü bırak. Boston’daki sağlık hizmetleri çok iyi, Celtics’in koçu ol.’ diyordu. Diğer kızım Debbie, ‘Sence o kadar profesyonel oyuncu senin sözünü dinleyecek mi?’ diyordu. Eşim ise, ‘Bize zaman ayır, sağlıklı ol ve karşına çıkan her pisliği temizle.’ diyerek bana destek oluyordu. Ailem... Onları çok seviyorum. Ama basketbolu da çok seviyorum. Bu yüzden NBA’e adım atıp ikilemi bozmak istemedim.” (The Legends Club – Krzyzewski’nin, John Feisten’ın yazdığı kitaptaki sözleri)


Mike Krzyzewski. Kolektif ve bireysel olarak sayısız kupa, madalya, unvan ve ödül kazanırken; aynı zamanda Emily Krzyzewski Eğitim Merkezi’nde fakir ailelerin çocuklarına ücretsiz eğitim veren ve Duke Çocuk Hastanesi, ABD Kanser Araştırma Enstitüsü ve Chicago Yetimhanesi’ne her ay bağış yapan bir insan...

Şu anda 40. sezonunu geçirdiği Duke’ta hâlâ daha aynı heyecana ve inanca sahip. Saha içinde ve saha dışında, bir basketbol ikonu...