108. doğum gününde Ahmet Kutsi Tecer kimdir? İşte hayatı ve eserleri

Şairliği yanında öğretmenlik, tiyatro yazarlığı ve milletvekilliği yapan çok yönlü Ahmet Kutsi Tecer'in bugün 108. doğum gününü kutluyoruz. Münir Ceyhan tarafından bir okul şarkısı haline getirilen Orada Bir Köy Var Uzakta adlı şiirini bilmeyeniz yoktur. Peki, Ahmet Kutsi Tecer kimdir? İşte , eserleri ve hayatı...

AHMET KUTSİ TECER KİMDİR?

Ahmet Kutsi Tecer, 4 Eylül 1901'de Kudüs'te doğdu. Babası, o dünyaya geldiği sırada Kudüs Düyun-u Umumiyesi müdürü olan Abdurrahman Bey, annesi Hatice Hanım'dır. Aile, Eğin Apçağa köyündendir. Ahmed Kutsî, dört çocuklu ailenin en küçüğüydü. Asıl adı Ahmet'tir. "Kudsi" adı, doğum yeri Kudüs'ten ötürü kendisine verilmiştir.

ÖĞRENCİLİK YILLARI

Ahmet Kutsi Tecer, ilk öğrenimine Kudüs'te Frères des écoles chrétiennes okulunda başladı. Babasının tayini nedeniyle ailesinin taşındığı Kırklareli'nde ilk ve ortaöğrenimini tamamladıktan sonra liseyi İstanbul'da Kadıköy Sultanisi'nde ücretsiz yatılı olarak okudu. Liseden sonra 1922'de iki yıllık Halkalı Ziraat Yüksek Okulu'nu bitirdi. Ardından Yüksek Öğretmen Okulu imtihanını kazanarak iki yıl Darülfünun'un Felsefe Bölümü'ne devam etti.

Öğrencilik yıllarında çekirdeğini bazı Darülfünun hocaları ve öğrencilerinin oluşturduğu Dergâh dergisi çevresindeki aydın gruba katılan Tecer'in bazı şiirleri bu dergide yayınlandı.

1925'te Darülfünun'daki öğrenimine ara vererek Yüksek Öğretmen Okulu bursuyla biyoloji öğrenimi için Fransa'ya gitti ancak Sorbonne Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde felsefe derslerini takip etti.

Fransa'da bulunduğu 1925-1927 yıllarında Paris Milli Kütüphanesi'nde araştırma yapma imkanı buldu. Kütüphanede Cezayir Halk Şairleri yazmalarını bularak Türk halk edebiyatının bilinmeyen bir yönünü ortaya çıkardı. Paris'teki hayatını "Paris Acıları" adlı şiirinde yansıttı.

1928 yılında yurda geri dönen Ahmet Kutsi, araştırmalarını Halk Bilgisi Derneği'nin çıkardığı Halk Bilgisi Mecmuası'nda yazılar yayımladı. 1929'da Darülfunun'dan mezun oldu.

ÖĞRETMENLİK YILLARI

Sivas Lisesi'ne edebiyat öğretmeni olarak atanması üzerine gittiği Sivas şehrinde dört yıl kadar kaldı. Çalıştığı okulda Toplantı adıyla bir öğrenci dergisi çıkaran şair, arkadaşları Vehbi Cem ve Muzaffer Bey ile birlikte 5-7 Kasım 1931'de Halk Şairleri Bayramı'nı gerçekleştirdi; şenlikler sırasında yapılan yarışmada birinci gelen Aşık Veysel ile dostluğu başladı. Aşık Veysel'in yanı sıra, Suzani, Ruhsati, Mesleki, Talebi, Karslı Mehmet gibi halk şairlerinin tanıtılması için çalıştı. Halk Şairlerini Koruma Derneği'ni kurarak halk müziğinin tanınması, okula ve radyoya girmesi için çalıştı.

1932 yılında Sivas Maarif Müdürlüğü'ne atandı ve aynı okulda Fransızca dersler verdi. Ayrıca Kız Muallim Mektebi ve Kız Meslek Lisesi'nde de edebiyat öğretmenliği yaptı. Sivas Halkevi'nin başına geçti, çevrede Halk Odaları'nın açılmasına önayak oldu.

1932 yılında şiirlerini "Şiirler" adlı kitabında topladı. Soyadı Kanunu çıktığında Sivas'ın Deliktaş Köyü'nden Ruhsati'nin bir şiirinde geçen Tecer Dağı'nın adını soyadı olarak seçti.

Tecer, 1934'te Milli Eğitim Bakanlığı'nda Yüksek Öğrenim şube müdürü olarak atandı ve bu görevde 5 yıl kaldı. Bir yandan da Gazi Eğitim Enstitüsü'nün kompozisyon, Gazi Lisesi'nin felsefe derslerine girdi. Devlet Konservatuarı'nın kuruluşunu hazırlayanlar arasında yer aldı. 1937 yılında öğretmen Meliha Hanım ile evlendi, bu evlilikten iki çocuğu oldu.

1938'de Yüksek Öğrenim Genel Müdürü olarak atanan Tecer, arkadaşı Muzaffer Sarısözen'in Ankara Devlet Konservatuarı Folklor Arşivi Şefliğine tayinini sağlayıp, halk müziği derlemeleri yapmasına yardımcı oldu.

MİLLETVEKİLLİĞİ DÖNEMİ

1942'de Talim ve Terbiye Kurulu üyeliğine atanan Tecer, ardından VI. dönem Adana (ara seçim) ve VII. Dönem Urfa milletvekili olarak TBMM'de yer aldı. Milletvekilliği sırasında kültür ağırlıklı siyasi çalışmalarda bulundu ve Halk Evleri Şenliği'ni düzenledi.

Milletvekili Ahmet Kudsi Tecer, 1941-1945 yılları arasında Ülkü mecmuasının ve Halkevleri'nin yönetimini üstlendi. Halkevleri'nin yayın organı olan bu mecmua, cumhuriyet ideolojisini yaymak için 1933'ten beri çıkarılmakta idi. Ülkü, Ahmet Kutsi Tecer'in idarecisi olduğu dönemde 15 günde bir yayımlandı. Fikir ve sanat hareketlerine yer verilen, kitap ve dergi tanıtımı yapılan dergide Âşık Veysel, Ali İzzet Özkan gibi âşıkların yurt genelinde tanıtılmasına yönelik çalışmalar vardı.

Bu dönemde Tecer'in yazıları ve şiirleri Ülkü'de, zaman zaman da Yücel dergisinde ve Ulus gazetesinde çıktı. Bu yıllarda köy temsilcileri ile ilgilendi, köy tiyatrosunu inceledi ve Koç yiğit Köroğlu oyununu yazdı.

PARİS KÜLTÜR ATAŞESİ VE UNESCO GÖREVİ

Tecer, 1947-1951 yılları arasında Paris Kültür Ataşesi ve Öğrenci Müfettişi olarak görevlendirildi. Bu dönemde Paris'te müzik eğitimi için bulunan "harika çocuk" İdil Biret ile de ilgilendi.

1948 yılında Ankara'da kurulan geçici UNESCO Komitesi'nde görevlendirilen Tecer, 1950'de UNESCO Yürütme Komitesi'nde Türk delege olarak yer aldı. UNESCO topluluğu içinde Türk kültürünün gelişmesine hizmet etti.

Türkiye'ye döndükten sonra 1953 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı'nda Türk tarihi ve geleneksel tiyatro, Galatasaray Lisesi'nde edebiyat dersleri verdi. 1955 yılında kurulan Türk Halk Oyunlarını Yaşatma ve Yayma Tesisi ile yine aynı yıl kurulan Türk Halk Sanatları ve Ananeleri Tetkik Cemiyeti İstanbul şubesinin (günümüzdeki adı Folklor Araştırmaları Kurumu) kurucu üyeliklerini yaptı. Türk Dil Kurumu'nun da üyesi oldu.

1957-1966 yılları arasında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde estetik, Gazetecilik Enstitüsü'nde halk edebiyatı dersleri verdi. 1960'lı yıllarda İstanbul Radyosu'nda yayıncılara ders verdi.

İstanbul Eğitim Enstitüsü Öğretmeni iken 1966 yılında emekli oldu.

Tecer, 23 Temmuz 1967 tarihinin pazar gecesi Vakıf Gureba Hastanesi'nde hayatını kaybetti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

ŞİİR:

Şiirler (1932)

Tüm Şiirleri (ölümünden sonra, 1980)

OYUN:

Yazılan Bozulmadan (1947)

Köşebaşı (1948)

Köroğlu (1949)

Beş Mevsim (1957)

Bir Pazar Günü (1959)

Satılık Ev (1961 'de oynandı , kitaplaşmadı)

İNCELEME:

Sivas Halk Şairleri Bayramı (1932)

Köylü Temsilleri (Köy seyirlik oyunları derlemesi, 1940)

Türk Folklorunda Sosyal Mesele (1969)