Ultra İşlenmiş Gıdalar: İyi ve Kötü

Aşırı işlenmiş gıdalar nefret etmeyi sevdiğimiz ve sevmekten nefret ettiğimiz şeyler. Fakat bazı aşırı işlenmiş gıdalar aslında bize iyi gelebilir mi?

İngiltere'de insanların enerjilerinin % 50'sinden fazlasını ultra işlenmiş gıdalardan aldığı belirtiliyor.

Bunlar arasında endüstriyel düzeylerde ürütülen kahvaltılık gevrekler, soslar, fırınlanmış ürünler ve hazır yemekler de var.

Gizli şeker, tuz ve yağla dolu olabilirler. Bu yiyecekleri düzenli tüketmek obezite ve hatta erken ölümle ilişkilendiriliyor.

Fakat ultra işlenmiş gıdalar arasında yararlı olanlar da olabilir mi? Bunu öğrenmek için diyetisyen ve beslenme uzmanı Ro Huntriss ile konuştuk.

Ultra işlenmiş gıdalar neler?

Huntriss, "Çoğu gıda bir şekilde işlenir, örneğin saklamak için" diyor.

"Fakat 'ultra işlenmiş' terimi çoğunlukla bazılarını bilmediğiniz uzun bir muhteviyat listesi olan yiyecekler için kullanılır.

"Gıda bazlı malzemeler sıklıkla tatlandırıcılar, renklendiriciler, stabilizatörler ve koruyucularla birleştirilir.

"Nihai ürünü elde etmek için çok sayıda süreçten geçerler. Örnekler arasında dondurma, gazlı içecekler, sosisler ve fırında pişirilen bazı patatesler var."

Cipsler, bisküviler ve kekler... Bu tür gıdalar için kimse sağlıklı demez.

Fakat diğer ultra işlenmiş gıdalar için karar vermek daha zor olabiliyor.

Kavanozda satılan makarna sosu, konserve çorba ya da hazır sebzeli lazanya sağlıklı mı diye merak ediyor olabilirsiniz. Bir bakalım.

Faydası olan ultra işlenmiş gıdalar

Her tür gıdada olduğu gibi, ölçülü olmak çok önemli.

Huntriss, "Böyle [ultra işlenmiş] bazı gıdaları, genel olarak sağlıklı ve dengeli olan bir beslenmeye eklemek kabul edilebilir. Hızlı bir dünyada yaşıyoruz. Tamamen organik, işlenmemiş bir beslenme harika olurdu ama insanların çoğu için bu mümkün değil" diyor.

Huntriss sağlığa yararlı olabilecek ultra işlenmiş gıdaları şöyle sıralıyor:

Ek şeker katılmamış, tam tahıllı kahvaltılık gevrekler - "B vitamini, kalsiyum, demir gibi vitaminler ve minerallerle güçlendiriliyor. Bu da tavsiye edilen günlük dozunuza ulaşmanıza yardımcı olabilir, ayrıca kalp ve damar sağlığına, normal bağırsak fonksiyonuna ve kandaki glukoz seviyesinin düzenlenmesine katkıda bulunabilir."

Konserve fasulye - "Beyaz kurufasülyeler sebze proteini ve lif açısından zengin, yağ oranı düşük ve günde beş kez yemeniz gereken sebze ve meyvelerden biri olabilir. Aynı zamanda demir, çinko ve B vitamini bulunur. Konservelere bazen ek tuz atılabiliyor ama ek şeker olmayan versiyonları da bulunabiliyor."

Paketlenmiş tam buğdaylı dilimli ekmek - "Tam tahıllı lifler, proteinler, B vitaminleri, antioksidanlar, kalsiyum ve demir deposu. Tam tahıl tüketilen beslenmenin birçok kronik hastalık riskini azalttığı kanıtlandı. Ayrıca günde 30 gram lif alma hedefimize de yardımcı olabilir."

Tatlandırılmamış soya ya da bitki bazlı içecekler ultra işlenmiş olabilir - "Vitaminler ve minerallerle güçlendirilmiş versiyonlarını seçerseniz, bu içecekler inek sütü kadar kalsiyum sağlayabilir ve kemik sağlığını geliştirir. Güçlendirilmiş bitki temelli içeceklerde de B vitaminleri, İyodin ve D vitamini de olabilir."

Etikette nelere bakmalıyız?

Huntriss "Bazı ultra işlenmiş gıdalar enerji açısından yoğundur; ek şeker, tuz ve doymuş yağlar çoktur, çok az lif vardır ve geçirdikleri çok sayıda süreç yüzünden besleyici değerlerini de kaybetmiş olurlar" diyor.

Diyetisyen, "Çok fazla ultra işlenmiş gıda tüketilen bir beslenme tavsiye edilmiyor" diyor.

"Araştırmalar ultra işlenmiş gıdalar ile obezite, kalp ve damar hastalıkları ve kanser arasında doğrudan bağ buldu."

Diğer her şey abur cubur mu?

Peki bu dört ultra işlenmiş gıda dışındaki her şeyden tamamen uzak mı durmalı?

Pek öyle değil.

Huntriss "Ara sıra ultra işlenmiş gıda yemenin herhangi bir sağlık riski yok" diyor.

"Kekler, bisküviler, cipsler, çok kişinin keyif alarak yediği şeyler. Sağlıklı beslenme tamamen dengeli olmakla alakalı."

Başlıca kural, ultra işlenmiş gıdaları beslenmenizin günlük bir parçası haline getirmemek, arada sırada tüketmek.

Huntriss bununla birlikte, "süpermarketlerin 'sağlıksız' yüksek yağlı, şekerli ve tuzlu yiyecekleri daha az yoğun bir şekilde pazarlaması ve sağlıklı gıdaların daha ön planda yer alması gerektiğini" belirtiyor.

"Pazarlama, bu gıdaların rahatlığı ve düşük maliyeti, daha besleyici seçeneklerin ve evde yemek yapmanın yerini almasına neden oluyor. Bunun da sağlığımız üzerinde yıkıcı etkileri oluyor."

Huntriss sağlık için aşağıdakilere dayalı bir beslenme tavsiye ediyor;