Omicron varyantı BA.2: Yeni aşı gerekli mi?

Omicron, birçok ülkede Delta gibi kendisinden önceki baskın Covid varyantlarının yerini aldı.

Omicron da kendi içinde mutasyona uğrayarak bazı farklılıkları olan alt varyantlar yarattı ve Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre veriler, BA.2 olarak adlandırılan Omicron varyantının diğerlerinden biraz daha bulaşıcı olduğuna işaret ediyor.

Omicron ve alt varyantları aşılı kişilere de bulaşıyor fakat kullanılan Covid aşılarının hala hastalığın ağır geçirilmesine engel olduğu düşünülüyor.

Omicron nedir?

Varyant bir virüsün küçük değişikliklere ya da mutasyona uğramış şekline deniyor. Dünyada Covid virüsünün binlerce varyantı dolaşıyor ve virüsler sürekli olarak değişime uğradıkları için bu çok olağan bir şey.

Omicron, çok daha fazla sayıda genetik mutasyon geçirdiği için, Covid salgınını başlatan diğer varyantlardan ciddi farklılıklar gösteriyor.

En önemlisi de virüsün aşılar tarafından hedeflenen dikensi protein çıkıntıları olan dış bölümünde önemli farklılaşmalar görülüyor.

Bu da aşıların ya da daha önce Covid geçirmiş olmanın sağladığı koruyucu etkiden kısmen kaçınabilmesini sağlıyor.

Omicron bu sebeple çok bulaşıcı bir varyant. Bütün aşılarını tamamlamış kişiler bile bu virüse yakalanabiliyor.

Bu varyant daha önce başka bir Covid varyantıyla hastalanmış olanlara da daha kolay bulaşabiliyor.

İngiltere'de Ocak ayında yayınlanan bir araştırma, Omicron'a yakalananların üçte ikisinin daha önce Covid geçirdiklerini ortaya koydu.

BA.2 nedir?

Virüsler mutasyon geçirip, yeni varyantlar ortaya çıktığında bazen alt türlere ayrılabiliyor. Örnegin Delta varyantının 200 farklı alt varyantı var.

Aynısı Omicron'da da görüldü. Bunlar arasında BA.1, BA.2, BA.3 ve B.1.1.529 var.

WHO'ya göre 25 Ocak itibarıyla küresel GISAID veri tabanına gönderilen örneklerin yaklaşık yüzde 99'u bu alt varyanttı.

BA.1 ve BA.2 benzer alt varyantlar ama aralarında 20 mutasyon farkı oluşmuş.

BA.2 ilk olarak Filipinler'de tespit edildi.

Daha bulaşıcı

Danimarka'da SSI'ın 8500 hane ve 18 bin birey üzerinde yaptığı araştırmada BA.2'nin, BA.1'e kıyasla "önemli ölçüde" daha bulaşıcı olduğu sonucuna varıldı.

Çalışmada, aşıların BA.2 alt varyantına karşı daha az etkili olabileceğine dair bazı kanıtlar da elde edildi.

Ancak yine de aşılıların bu varyanta yakalanma ve başkalarına bulaştırma riski aşısızlara kıyasla daha az.

İngiltere'de yapılan bir araştırmada da, BA.2'nin daha bulaşıcı olduğu sonucuna varıldı.

Ancak her iki araştırmada da BA.2'ye karşı aşıların daha az koruyucu olduğuna dair bir bulguya ulaşılmadı.

Mevcut aşılar Omicron varyantlarına karşı yeterli mi?

İlk laboratuvar araştırmalarının ön sonuçları iki doz aşının Omicron varyantı karşısında yeterli olmayacağına işaret etti ve bu nedenle İngiltere de dahil birçok ülkede güçlendirici aşı kampanyası yürütüldü.

İngiltere'de yapılan araştırmalar güçlendirici aşıların hastalığın ağır geçirilmesini büyük ölçüde engellediğine işaret ediyor.

Diğer Covid varyantları gibi Omicron ve alt varyantları hala ileri yaştakiler ve başka ciddi sağlık sorunları olanlar için daha büyük tehlike oluşturuyor.

Mevcut aşılar Omicron'u tam olarak durduramasa da şu anda Covid'e karşı eldeki en önemli savunma hattını oluşturuyor.

Bunlar şu ana kadar diğer öne çıkan Covid varyantları Delta, Alfa, Beta ve Gama'ya yakalananlarda ağır hastalığı büyük ölçüde engellediler.

Yeni varyantlara karşı daha etkili aşılar ne zaman hazır olabilir?

Covid'in yeni varyantlarına karşı daha etkili koruma sağlamak üzere güncellenmiş aşılar halen tasarı ve deneme sürecinde.

Aşı üreticileri kısa süre içinde imalat hızını artırabilir ve ülkelerin aşılara onay veren makamları da bu süreçleri nasıl hızlandırabileceklerini değerlendirmeye giriştiler bile.

Moderna Mart ayına kadar Omicron'a karşı etkili bir güçlendirici aşıyı hazır etmeyi umuyor fakat hayvanlar üzerinde yapılan ilk denemeler bunun mevcut aşılardan çok daha etkili olmadığına işaret ediyor.

Diğer yeni varyantlar ne durumda?

En tehlikeli varyantları Dünya Sağlık Örgütü "endişe verici varyantlar" listesine koyuyor.

İngiltere'de de yetkililer şu anda Delta varyantından mutasyona uğrayan bir alt varyant olan AY.4.2 ya da Delta Plus ile Domicron ya da Deltacron diye adlandırılan Delta ve Omicron varyantı karışımı bir mutasyonu dikkatle izliyor.

Neden yeni varyantlar çıkıyor?

Virüsler çoğalmak için kendilerini kopyalıyorlar ama hiç bir kopya esasının yüzde yüz aynısı olamıyor. Kopyalamadaki hatalar virüsün genetik yapısını değiştiriyor ve bu da yeni varyantların ortaya çıkmasına yol açıyor.

Eğer bu değişim virüsün dayanıklılığını artırıcı bir avantaj sağlıyorsa, yeni varyant diğerlerine baskın olmaya başlıyor.

Koronavirüs, vücudumuzda ne kadar uzun süre kalırsa kendisini o kadar çok kopyalayabiliyor ve bir o kadar da yeni mutasyonlar oluşma ihtimali çoğalıyor.

Bu nedenle hastalığın yayılması, süresi, şiddetini en aza indirmeye yönelik bütün çabalar önemli. Aşılar bu bakımdan hem bulaşıcılığı hem de ağır hastalık riskini azaltarak yeni mutasyonların da önünü bir ölçüde kesiyorlar.