Koroner Bypass Ameliyatı Olanlara Öneriler:

"Spor ve egzersiz programınızı mutlaka hekiminizle birlikte belirleyin ve düzenli olarak programınıza uyun" diyen Türkiye İş Bankası iştiraklerinden Bayındır Söğütözü Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Yaman Zorlutuna, bypass ameliyatı olan hastalara yaşamlarının bir parçası olması gereken egzersiz programlarıyla ilgili ip uçları veriyor:

Egzersiz öncesi mutlaka 10 dakika ısının ve gerilin, egzersiz sonunda on dakika soğuma hareketleri yapın. Bypass sonrası ilk altı hafta yokuş çıkmayın, size aşırı efor sarfettireceğinden, kumsalda yürümeyin. İlk üç ay golf, tenis oynamayın veya yüzmeyin.5 kilodan fazla ağırlık kaldırmayın. Saunadan, aşırı soğuk ve sıcak duştan kaçının. Spordan 15 dakika sonra duş alın. Soğuk havada ağız ve burnunuzu atkıyla kapatın. Aşırı sıcak ve soğuk havada alışveriş merkezlerinde, sakin zamanlarda, vitrinleri seyretmeden, ritminizi bozmadan yürüyün.

Kalp ve damar hastalıkları tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye'de de önemli bir sağlık sorunu. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre; yurdumuzdaki ölüm nedenleri arasında yılda yaklaşık 205 bin kayıpla ilk sırayı alıyor. Kanımızda bulunan yağların kalsiyum ile bir kompleks oluşturarak kan damarlarının iç yüzeyinde toplanmasıyla ortaya çıkan damar sertliği (ateroskleroz), koroner kalp hastalıklarının nedenleri arasına başı çekiyor. Bayındır Söğütözü Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Yaman Zorlutuna, koroner kalp hastalıklarında risk faktörleri ve bunlardan korunma yollarıyla ilgili bilgiler verdi:

· Ailesel yatkınlığı ve şeker hastalığını bir kenara bırakacak olursak, günümüzde damar sertliğine neden olan ve bireylerin yaşam tarzıyla kısmen veya tamamen ortadan kaldırılabilen beş önemli risk faktörü bulunuyor. Bunlar; yüksek kan basıncı, yüksek kan yağları, tütün alışkanlığı, obezite ve hareketsiz (sedanter) yaşam olarak sıralanıyor.

· Damar sertliğine neden olan etkenlerden sedanter yaşam, çağımızın en önemli sorunları arasında yer alıyor. Oysa sedanter yaşamdan kurtularak, sporu günlük yaşamın bir parçası haline getirmek, koroner kalp hastalıklarından korunmada önemli olduğu kadar; bu nedenle ameliyat olan hastalar için de hayati önem taşıyor.

SPOR KORONER ARTER HASTALIĞINDAN VE FELÇTEN KORUYOR

· Çünkü risk faktörleri ortadan kaldırılmadığında, damar sertliği süreci, ne yazık ki devam ediyor. Bu nedenle koroner bypass ameliyatı geçirenlerin, tekrar aynı hastalıkla karşılaşmamak için temel risk faktörlerinden biri olan sedanter yaşam alışkanlıklarından vazgeçmesi gerekiyor. Bunun yolu da düzenli spor yapmaktan geçiyor.

· Yapılan bilimsel çalışmalar; düzenli sporun kalp krizi ve felç riskini azalttığını gösteriyor. Bu durum koroner bypass ameliyatı için de geçerli. Bu araştırmalarda, koroner bypass ameliyatı sonrası, düzenli yapılan sporun yeni hastalık oluşması riskini yüzde 27 ila 31 oranında düşürdüğü belirtiliyor.

HER KALP HASTASI AYNI SPORU YAPAMAZ!

· Koroner arter hastalıklarında, üç farklı tedavi seçeneği söz konusu. Bunlar; ilaç tedavisi, koroner balon ve/veya stent uygulaması ile koroner bypass ameliyatıdır. Hastanın ve hastalığın durumuna göre tedavi seçeneğinde nasıl farklılık söz konusuysa, uygulanan tedavinin şekli, etkinliği ve sonuçlarına göre de egzersiz programları farklılıklar gösterebiliyor.

· Koroner kalp hastalarının, tedavi sonrasında, mutlaka doktorunun önereceği sürede ve ağırlıkta bir hastane dışı egzersiz programı uygulaması gerekiyor. Doktor, yapacağı detaylı değerlendirme sonrası, hasta için uygun olan bir egzersiz programı öneriyor. Hastanın, doktorunun önerdiği bu programın dışına çıkılmaması hayati önem taşıyor.

KORONER BYPASS AMELİYATI OLANLAR EGZERSİZ PROGRAMINA ISINMADAN BAŞLAMAMALI, SOĞUMADAN BIRAKMAMALI

- Koroner bypass ameliyatı sonrasında, doktorun belirleyeceği egzersiz programı, büyük kas gruplarını hareketlendiren ve devamlılık arz eden bir sportif aktivite olabilir. Örneğin; yürüyüş, hızlı yürüyüş, bisiklete binme, yüzme, grup aerobik gibi.

- Alt ekstremiteleriyle ilgili engeli olanlar (eklem ve iskelet sistemi hastalıkları veya bacak damarlarında tıkanıklık gibi), kol ve omuzlara odaklanan ergonomik hareketlerle egzersiz programını oluşturabilirler.

- Egzersiz öncesi mutlaka 10 dakika ısınma ve gerilme için ayrılmalı.

20 DAKİKADAN AZ OLMASIN

- Planlanan egzersiz programı her gün uygulanmalı. Program, kişisel faktörlere göre, günler içinde, kolaydan zora doğru artırılmalı.

- Temel egzersiz aktivitesi 20-40 dakika sürmeli.

- Egzersiz sonunda, daha yavaş ve daha az efor gerektiren, 5-10 dakikalık bir soğuma periyodu bulunmalı.

- Baş dönmesi, ritim bozukluğu, fiziksel aktiviteyle ilgili olmayan nefes darlığı, göğüs ağrısı veya baskı hissi olduğunda spor hemen kesilmeli.

- Ateşli bir hastalık varsa spora ara verilmeli.

KORONER BYPASS OLANLAR SPOR YAPARKEN DİKKAT!

- ARA SIRA YÜRÜMEK YETMEZ: Günlük işleriniz için yaptığınız ve süreklilik arz etmeyen, ev içinde veya bahçedeki aralıklı yürüyüşleri spor programınızın bir parçası olarak görmeyin.

- ASLA KOŞMAYIN: Egzersiz amacıyla asla koşmayın. Koşma fizyolojisi ile yürüyüş arasında önemli farklılıklar vardır; kemik ve iskelet sistemimiz zarar görebilir.

- İLK ALTI HAFTA YOKUŞ YASAK: Koroner bypass ameliyatından sonraki ilk altı hafta düz yolda yürümeyi tercih edin. Bu dönem sonunda, bireysel kapasitenize göre, hafif yokuşları da çıkmayı deneyebilirsiniz.

- KUMSALDA YÜRÜMEYİN: Ameliyattan sonraki ilk 4-6 hafta dengenizi sağlamakta güçlük çekebilirsiniz. Bu nedenle engebeli arazi ve kumsalda yürüyüşlerden kaçının.

- BOŞ MİDEYLE SPOR YAPMAYIN: Spordan 1-2 saat öncesi yemek yemeyin. Egzersize başlamadan önce, size kalori sağlaması için, midenize yük olmayacak, küçük atıştırmalıklar yiyebilirsiniz.

- SPOR ÖNCESİ KAHVE VE ALKOL YOK: Kafeinin uyarıcı etkisi nedeniyle egzersiz becerileriniz olumsuz etkilenebilir. Alkol alımı ise koroner arterlerdeki kan akımını yavaşlatarak zararlı olabilir.

- SU İÇMEYİ UNUTMAYIN: Egzersiz sırasında yeterli sıvı, tercihen su almaya özen gösterin.

- DUŞU 15 DAKİKA SONRA YAPIN: Ritim sorununa neden olabileceğinden, saunada bulunmaktan, aşırı soğuk ve sıcak duş almaktan kaçının. Fiziksel aktiviteden 15 dakika sonra duş almanızın daha uygun olacağını unutmayınız.

- İLK ÜÇ AY GOLF VE TENİS YOK: Koroner bypass ameliyatından sonraki ilk üç ay içinde golf ve tenis oynamayın veya yüzmeyin. Bu sporlar sırasında, henüz tam olarak kaynamamış olan göğüs kemiğinizle ilgili sorunlarla karşılaşabilirsiniz.

- 5 KİLODAN AĞIR KALDIRMAYIN: Göğüs kemiğinin tam olarak kaynaması 8-12 haftalık bir zaman alır. Bu süre içinde 5 kilogramdan daha ağır cisimleri kaldırmayın, itmeyin ve çekmeyin.

SPORU DOĞRU ZAMANDA DOĞRU GİYSİLERLE YAPIN

· Çok sıcak ve soğuk havalar, koroner bypass ameliyatı olanların egzersiz programını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle seçilen spor zamanı ve giysiler önemlidir. Hava çok sıcak ise sabahın erken veya günün geç saatlerini tercih edilebilir. Çok soğuk havalarda, günün daha sıcak olan öğle saatleri daha uygun olur.

SOĞUK HAVADA ATKI TAKIN

· Akciğerlere çekilen soğuk havanın olumsuz etkilerinden korunmak için ağız ve burun, bir atkı ile kapatılabilir. Aşırı olumsuz havalarda yürüyüşler; iyi havalandırılmış kapalı spor salonlarında veya büyük alışveriş merkezlerinin koridorlarında, sakin zamanlarda ve vitrin seyretmemek şartıyla yapılabilir.

HANGİ KALP HASTALARI SPOR YAPAMAZ

- İskemik (koroner) kalp hastalığı bulguları devam edenler ve buna bağlı olarak istirahat sırasında göğüs ağrısı (anstabil anjina pektoris) bulunanlar,

- Kalp yetmezliği tablosu içinde olanlar,

- Atrial fibrilasyon gibi kronik ritim sorunu olanlar,

- Özellikle aort darlığı gibi kalp kapak hastalığı bulunanlar,

- Kalp pili (pace maker) takılmış ve bu pilin uyarılarına bağımlı olanlar,

- Kalp ve damarları ilgilendiren ve 'endokardit' olarak tanımlanan ciddi enfeksiyonu olanlar.