Kısıtlı uyku diyabete eğilimi artırıyor

GÖKHAN BALCI - Trakya Üniversitesi (TÜ) Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Levent Öztürk, kan şekerinin düzenlenmesinde ve şeker hastalığına eğilimin ortaya çıkmasında uyku süresinin önemli bir faktör olduğunu belirterek, "Yaptığımız araştırma sonucunda, sağlıklı, herhangi bir şikayeti olmayan genç erişkin kişilerin sadece bir defaya mahsus 40 saat süreyle uykusuz kaldıklarında, kanlarında insülin düzeylerinin arttığı ve glikoz düzenlenmesiyle ilgili süreçlerin bundan etkilendiği ortaya çıktı" dedi.

Öztürk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, elektriğin insan hayatına getirdiği en önemli değişikliklerden birisinin, aydınlık karanlık döngüsündeki aydınlık periyotun uzaması olduğunu söyledi.

İnsanların, suni aydınlatma kullanılmadan önce güneşin doğuşuna ve batışına göre biyolojik ritmini ayarladığını belirten Öztürk, karanlık saatlerin azalmasının insan vücudundaki hormon dengelerini etkilediğini ve insanların giderek ihtiyaç duyulandan daha kısa süre uyur hale geldiğini ifade etti.

Gereğinden az uyumanın, insan vücudundaki birçok sistemi olumsuz etkilediğini aktaran Öztürk, "Son 10 yıl içerisinde önemli bir konu da kan şekerinin düzenlenmesi oldu. Kan şekerinin düzenlenmesinde ve şeker hastalığına eğilimin ortaya çıkmasında uyku süresinin önemli bir faktör olduğu ileri sürülüyor. Yapılan çalışmalar şeker hastalarının, şeker hastası olmayanlardan ortalama olarak 1-1,5 saat daha kısa süre uyuduklarını gösterdi" diye konuştu.

Öztürk, araştırmalara göre son 40 yıl içinde ABD'de ortalama uyku süresinin 2 saat civarında azaldığını, pek çok insanın gecede sadece 5-6 saatlik kronik bir uykuyla hayatını idare etmeye çalıştığını vurguladı.

- Üniversitede deneysel çalışma

Uyku süresinin, şeker hastalığına eğilimini inceleyen deneysel ilk çalışmalarından birini, doktora tezi olarak TÜ'de yaptıklarını ifade eden Öztürk, şunları kaydetti:

"Yaptığımız araştırma sonucunda, sağlıklı, herhangi bir şikayeti olmayan genç erişkin kişilerin sadece bir defaya mahsus 40 saat süreyle uykusuz kaldıklarında, kanlarında insülin düzeylerinin arttığı ve glikoz düzenlenmesiyle ilgili süreçlerin bundan etkilendiği ortaya çıktı. 24 saat sürdürülmesi gereken hizmetler nedeniyle sağlık sektöründe, emniyet teşkilatında ya da vardiyalı çalışan diğer kişilerde uykusuzluğun etkilerini sürekli yaşıyoruz."

Öztürk, doktorların asistanlık döneminde ayda 8-10 civarında nöbet tutmak zorunda kaldıklarını, bunun 4 ya da 5 yıl süren bir süreçte kişide şeker hastalığına büyük bir yatkınlık oluşturduğunun düşünebileceğini vurguladı.

Uyku süresinin diyabetle olan ilişkisini belirlemek için bir çalışma daha yapıldığını belirten Öztürk, şunları kaydetti:

"Bu çalışmada bir grup deneğin uyku süresi 6 saate indirilmiş ve karbonhidratlardan zengin gıda ile beslenerek kan şekerleri ne kadar yükseliyor diye bakılmış. Aynı kişilerin 12 saat uyumalarına izin verilen duruma göre kan şekerlerinin fazla yükseldiği gösterilmiş. Bu da uykuyu 6 saate indirgemenin bile kan şekerinin düzenlenmesini etkilediğini ve diyabete karşı bir meyil yarattığını gösteriyor."

- İdeal uyku süresi nasıl belirlenmeli?

Öztürk, sabah dinlenmiş uyanan, öğleden sonra 2,5-3 arası uykusu gelmeyen bir kişinin, uykusunun yeterli düzeyde veya kaliteli olduğunun söylenebileceğini belirtti.

İdeal uyku süresinin bazı kişiler için 6-6,5 saat, bazı kişiler için de 9-10 saat olabileceğini ifade eden Öztürk, normalde 7-7,5 saat civarında bir uykunun yeterli olabileceğini düşündüklerini kaydetti.