Hamilelikte Demir Eksikliğine Dikkat

Hamilelik döneminde anne ve bebek sağlığı için demir çok önemli bir yer taşıyor. Birçok kadın gebelik dönemine, vücudunda yeterli demir deposu olmadan başlıyor. Doğumda kaybedilen kanla birlikte demir minerali daha da çok kaybediliyor. Central Hospital'dan Beslenme ve Diyet Uzmanı Diyetisyen Deniz Şafak, annelerin günlük beslenme sırasında demir alımını artırabilmeleri için dikkat etmeleri gereken noktaları anlatıyor.

SAĞLIKLI BÜYÜME VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ İÇİN "DEMİR"

Demir, kanda yüksek miktarlarda bulunan bir mineraldir. Vücuttaki en önemli görevi hemoglobin üretmektir. Kırmızı kan hücrelerine oksijen taşır. Ayrıca sağlıklı büyüme ve bağışıklık sisteminin gelişmesi için gereklidir. Hamilelik döneminde bebeğe ve içinde bulunduğu keseye demir depo edilir. Hem anne hem de bebek için önemli bir mineraldir. Doğru beslenen kadınlarda demir yeterli olabilir ancak hamilelikte gereksinim artar. Doğumda kaybedilen kanla demir kaybedilmektedir. Ayrıca barsak parazitleri, görünmeyen kanamalar ve yaralanmalar, yoğun yapılan egzersizler de demir kaybına neden olur. Tüm bu sebeplerden ötürü demir kaynaklarını doğru almak gerekir.

Demir takviyesi alındıysa süt ve süt ürünleri tüketilmemeli

Günlük beslenmede demir alımını artırmak için dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bu dönemde ek demir takviyeleri yapılmışsa demir preparatlarıyla birlikte süt ve süt ürünleri ( süt, yoğurt, peynir ) kullanılmamalıdır. Çay, kahve, kolalı içecekler gibi kafein içerikleri yüksek içecekler demir emilimini engeller. C vitamini demirin emilimini arttırır. Bu nedenle taze sebze ve meyveyle birlikte demir alınabilir. Böylelikle, vücutta kullanımı daha etkin olur.

Demir alımında aşırıya kaçmak, kansorejen hücrelerini besler

Demir eksikliğinin başlıca belirtileri; saç dökülmesi, tırnak kırılması, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı-başdönmesi, nefes darlığı, çarpıntı, çabuk yorulma, sinirlilik, dil papillalarında düzleşme, dilde yanma, ağız köşelerinde ülserasyon ve fissurlar, yutma güçlüğüdür. Anne adaylarında bu belirtiler görüldüğünde veya rutin kontrollerde gözlemlendiğinde, demir değerlendirilmesi yapılır. Demir yetersizliği önemli belirtiler verdiği gibi aşırı kullanımı da vücutta kanserojen hücrelerin beslenmesine yardımcı olur. Bu durum, E vitaminine olan ihtiyacı arttırır. Beslenme dışında yapılan takviyeler mutlaka bir uzman kontrolünde olmalıdır. Demir eksikliğinin nedenlerinin iyi araştırılması gerekir. Altta yatan asıl neden bulunmadan, rastgele demir ya da vitamin almak, kan transfüzyonu yaptırmak, teşhisin gecikmesine sebep olarak, hastanın probleminin ilerlemesine yol açabilir.

En iyi demir kaynakları; et, balık, yeşil sebze, baklagiller ve tam tahıllar

Besinsel olarak en iyi demir kaynakları; yumurta, et ve et ürünleri, balık, karaciğer, yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller ve tam tahıllardır. Ayrıca badem, kuru erik ve siyah kuru üzüm de iyi birer kaynaktır. Bu yemişler için ara öğünler çok uygundur. İyi birer demir kaynakları olmanın dışında annenin aç kalmasını engelleyeceklerdir. Öğünlerde tüketilen besinlerin yanında nane, maydanoz gibi otların kullanımı, hem C vitamini hem de demir bakımından zengin olacaktır.

Hamileler için beslenme mönüsü

Sabahları eğer takviye bir demir varsa 2 saat sonrasında kuşburnu çayı ile kahvaltı yapılabilir. Kuşburnu C vitamin yönünden zengin olduğundan, demirin emilimi için daha uygun olacaktır. Peynir en az 2 dilim yenmelidir. Zeytin ve reçelin besleyici değeri çok olmadığından yenmeyebilir. Et ürünleri demirden zengindir ancak kahvaltıda, salam, sosis gibi et ürünleri içerdikleri katkılar nedeniyle önerilmez. Tam tahıllı ekmekler kahvaltı için uygundur.
Ara öğünlerde 10 adeti geçmemek üzere fındık, badem, ceviz tüketilebilir. Yanına kuru üzüm, erik, kayısı yenilebileceği gibi taze meyvelerde seçilebilir.
Öğle ve akşam yemeklerinin birinde et tüketilecekse (kırmızı et, tavuk veya balık olabilir) diğerinde sebze yemekleri tercih edilmelidir. Salatalar bol yeşillikli olmalıdır ve her öğünde bulunmalıdır. Yoğurt, ayran, cacık gibi besinler ana öğünde tüketilebilir. Ana öğünlerde yenmiyorsa ara öğünlere alınabilir. Süt de içilebilir.
Günde en az 2-3 porsiyon sebze ve 3-4 porsiyon da meyve tüketilmelidir. Bu hem C vitamini, hem demir hem de günlük lif alımı için gereklidir.
Lif (posa) gereğinden fazla alınırsa vitamin ve minerallerin bağırsaktan emilimini engelleyebilir. Bu sebeple gerektiği kadar alınmalıdırlar.

Doğru beslenme bütün vitaminlerde olduğu gibi, demir ihtiyacını karşılamak bakımından da oldukça önemlidir.