Dünya Sigarayı Bırakma Günü'nde Grafiklerle Türkiye

Bugün 31 Mayıs Dünya Sigarayı Bırakma Günü. Dünya Sağlık Örgütü'nün ilan ettiği Sigarayı Bırakma Günü.

Dünya Tütünsüz Günü olarak da adlandırılan bugünde, Türkiye'de tütün kullanımına ilişkin verileri inceledik.

Dünya Sağlık Örgütü, Amerikan Kanser Topluluğu ve Dünya Akciğer Vakfı'nın katkılarıyla hazırlanan Tütün Atlası'na göre Türkiye'deki erkeklerin yüzde 31'i tütün kaynaklı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitiriyor.

Bu, Kuzey Kore'nin ardından dünyada en yüksek ikinci oran. Kadınlardaki oran ise yüzde 12. Bu, orta gelirli ülkelerin ortalamasına denk.

83 bin kişi ölüyor, 252 bin çocuk içiyor

Türkiye'de her yıl 83 bin 100 kişi sigara kaynaklı nedenlerle yaşamını yitirirken 252 bin çocuk ve 14,5 milyon yetişkin tütün ürünü kullanıyor.

Tütün ürünü kullanımının çocuklardaki oranı ise oğlanlarda yüzde 10,2, kızlarda yüzde 5,3.

Tütün kullanımı erkeklerde azalırken kadınlarda arttı

Dünyanın çoğu ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de erkeklerin tütün tüketimi kadınlardan daha fazla. Dünyada bunun tersinin olduğu yalnızca 24 ülke bulunurken 2 ülkede de cinsiyetler arası oranlar eşit durumda.

TÜİK'in 2016 verilerine göre Türkiye'de 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 26,5'i her gün tütün ürünü kullanıyor. Bu oran 2014'te 27,3, 2010'da 25,4'tü.

Erkeklerin tütün ürünü kullanımı 2014-16 arasında azalırken kadınlarda bu oran arttı.

35-44 yaş arası erkekler yüzde 50,6 ile en fazla tütün ürünü içen yaş grubunu oluşturuyorlar.

Kadınlarda da yüzde 19,6 ile en fazla 35-44 yaş aralığı tütün içiyor.

2014'te daha önce hiç tütün ürünü içmemiş kişiler ise 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 49,8'ini oluşturuyordu. Erkeklerde bu oran yüzde 28,7, kadınlarda ise 70,3'tü.

2016'ya gelindiğinde hiç tütün ürünü kullanmamış olanlar yüzde 56,5'e yükseldi. Bu oran erkeklerde 36,6, kadınlarda 75,9 oldu.

Türkiye'de tütün ürünleri kullanmaya başlayanların yüzde 36,2'si merak, yüzde 16,8'i özenti, yüzde 29,4'ü ise arkadaş etkisini gerekçe gösteriyor.

Tütün ekimi 10 yılda yüzde 50'den fazla azaldı

Tütün Atlası'nda farklı yıllardan veriler bulunuyor. Türkiye'de 2012 yılında günde 10 adet sigara içen bir kişi, aylık hane gelirinin yüzde 5'i ile 7,5'i arasında bir oranı sigaraya ayırmak zorunda kalıyordu.

2013 yılında ise Türkiye'deki evlerin en az yüzde 60'ında ayda en az bir kere sigara içiliyordu.

Türkiye'de bir yılda tüketilen sigara miktarı 2014'te kişi başına bin 500 ile 2 bin 500 arasında değişiyordu. Bu da günde kişi başı 4-7 arası sigaraya denk düşüyor.

Türkiye'de nargile içen kişilerin sayısı ise nüfusun yüzde 2'si ile 10'u arasında.

Tütün Atlası'na göre nargileden alınan her bir nefeste, bir sigaradan alınana yakın miktarda, yaklaşık 500 ml duman alınıyor.

Türkiye'de tütün ekimi için kullanılan alan ise 2001-2011 yılları arasında yüzde 50'den fazla azaldı.

6 tütün şirketinin cirosu, Türkiye milli gelirinin yüzde 42'sine denk

2013 yılında dünyadaki en büyük 6 tütün şirketinin yıllık karı 44 milyar dolardan fazlaydı. Bu, Coca Cola, Walt Disney, FedEx, AT&T, Google, McDonalds, Starbucks ve General Mills'in dünya genelindeki yıllık karlarının toplamına denk.

Karşılaştırma yapmak için aynı yıl Türkiye'nin en değerli 500 şirketinin net karı 27,3 milyar liraydı.

En büyük 6 tütün şirketi sırasıyla China National Tobacco Corporation, Philip Morris International, British American Tobacco, Japan Tobacco International, Imperial Tobacco ve Altria Group.

Aynı şirketlerin 2013'teki cirosu olan 342 milyar dolar ise Türkiye'nin o yılki gayrı safi milli hasılasının yüzde 42'sini oluşturuyordu.

Dünyadaki e-sigara pazarı ise 2014 yılında 2,5 milyar dolar büyüklüğe ulaştı. Wells Fargo analisti Bonnie Herzog'a göre 2024 yılında e-sigara pazarı tütün pazarını geçecek.

Tütün Atlası'na göre Türkiye 2013 yılında Philip Morris'ten en fazla bağış alan ülke oldu. Bu dönemde şirket 7,6 milyon dolar bağış gerçekleştirdi.

Türkiye 2008-2012 arasında sigaradaki vergileri en fazla artıran ülkeler arasında oldu.

Sigarada vergi yüzde 82-89 arası

Türkiye, Tütün Atlası tarafından en iyi sigara uyarı yöntemi olan fotoğraflı uyarıyı kullanan ülkeler arasında gösteriliyor.

Uyarının paketteki oranının en fazla olduğu Tayland'da bu oran yüzde 85 olurken Türkiye'de ise yüzde 65.

Türkiye sigara yasağı konusunda Dünya Sağlık Örgütü'nün önerilerinin büyük kısmını yerine getiriyor.

Dünya Sağlık Örgütü, sigara fiyatlarının yüzde 75'inin nispi vergiden oluşmasını tavsiye ediyor. Türkiye'de bu oran yüzde 65. Ancak Türkiye'de sigaranın üzerine eklenen KDV gibi vergiler sonucunda satış fiyatlarının yüzde 82 ile 89 arasındaki miktarını vergiler oluşturuyor.

Türkiye'de televizyonların prime time'da bir ayda 30 dakikayı sigara karşıtı reklamlara ayırması gerekiyor.