Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı Kabul Edildi (4)

Patent isteme hakkı, buluşu yapana veya onun haleflerine ait olacak, bu hak başkalarına devredilebilecek. Buluş birden çok kişi tarafından birlikte gerçekleştirilmişse patent isteme hakkı bu kişilerin tamamına ait olacak.

Sınai Mülkiyet Kanunu'na göre, dava açan hak sahibi, dava sonucunda verilecek kararın lehine kesinleşmesi halinde, kararın kesinleşme tarihinden itibaren 3 ay içinde patent başvurusunun kendi başvurusu olarak kabul edilmesini isteyebilecek. Hak sahibi, 3 ay içinde talepte bulunmazsa dava konusu başvuru geri çekilecek.

Buluşu, başvuru sahibiyle birlikte gerçekleştirdiğini öne sürerek, kısmi bir hakkı bulunduğunu iddia eden kişi de ortak hak sahipliği tanınması talebiyle dava açabilecek. Patent, gerçek hak sahibinden başkasına verilmişse gerçek hak sahibi olduğunu iddia eden kişi, patentin kendisine devredilmesini mahkemeden talep edebilecek.

Patent başvurusu veya patent birden çok kişiye aitse hak üzerindeki ortaklık, taraflar arasındaki anlaşmaya göre, böyle bir anlaşma yoksa ilgili kanundaki paylı mülkiyete ilişkin hükümlere göre belirlenecek.

Her hak sahibi diğerlerinden bağımsız olarak, kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunacak, diğer hak sahiplerine bildirimde bulunduktan sonra buluşu kullanabilecek, alınan patentin sağladığı hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması halinde üçüncü kişilere karşı hukuk davası açabilecek.

Hizmet buluşu, serbest buluş

Çalışanın, bir işletme veya kamu idaresinde yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği ya da büyük ölçüde işletme veya kamu idaresinin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı buluş, hizmet buluşu sayılacak, bunun dışında kalan buluş serbest buluş olarak kabul edilecek.

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara buluşları için ödenecek bedel, buluştan elde edilen gelirin üçte birinden az olamayacak. Ancak buluş konusunun kamu kurum veya kuruluşu tarafından kullanılması halinde ödenecek bedel, bedelin ödendiği ay için çalışana ödenen net ücretin 10 katından fazla olamayacak.

Çalışan, hizmet buluşu yaptığında bu buluşunu yazılı olarak ve geciktirmeksizin işverene bildirecek. Çalışan, teknik problemi, çözümünü ve hizmet buluşunu nasıl gerçekleştirdiğini bildiriminde açıklayacak, buluşun daha iyi açıklanması bakımından resmini de işverene verecek. Çalışan, hizmet buluşunu serbest buluş niteliği kazanmadığı sürece gizli tutacak.

İşveren, hizmet buluşuyla ilgili hak talep edebilecek. İşveren bu talebi, çalışanın bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 4 ay içinde yazılı olarak çalışana bildirecek. Çalışana böyle bir bildirimin süresinde yapılmaması veya hak talebinde bulunulmadığına dair bildirim yapılması halinde, hizmet buluşu serbest buluş niteliği kazanacak.

Çalışan makul bir bedel isteyebilecek

İşveren hizmet buluşu üzerinde kısmi hak talep ederse, işverenin buluşu kullanması halinde, çalışan makul bir bedelin kendisine ödenmesini isteyebilecek.

İşveren, kendisine bildirimi yapılan hizmet buluşu için tam hak talebinde bulunmuşsa, patent verilmesi amacıyla ilk başvuruyu Türk Patent ve Marka Kurumu yapmakla yükümlü olacak. Ancak işveren, işletme menfaatleri gerektiriyorsa patent başvurusu yapmaktan kaçınabilecek.

Hizmet buluşu serbest buluş niteliği kazanmışsa, çalışan bizzat başvuru yapma hakkına sahip olacak. İşveren, hizmet buluşu için tam hak talebinde bulunmuşsa, söz konusu buluşun yabancı bir ülkede de korunması için başvuruda bulunabilecek. İşveren, çalışanın talebi üzerine, patent almak istemediği yabancı ülkeler için buluşu serbest bırakmak ve bu ülkelerde çalışana patent almak için talepte bulunma imkanını sağlayacak.

İşverenler, düzenlemenin, buluşlarına ilişkin hükümlerine aykırı olacak şekilde çalışanların aleyhine düzenleme ve uygulama yapamayacak.

Çalışan, patent alınabilmesi için gerekli bilgileri işverene vermek ve gerekli yardımı yapmakla, işveren de hizmet buluşuna patent verilmesi için yaptığı başvuru ve eklerinin suretlerini çalışana vermek ve çalışanın talebi üzerine başvuru işlemleri sırasındaki gelişmeleri ona bildirmekle yükümlü olacak.

Buluş yapınca işverene bildirecek

Çalışan, iş sözleşmesi ilişkisi içindeyken serbest bir buluş yaptığı takdirde, durumu geciktirmeden işverene bildirecek. Çalışanın, işverenin iflas etmesi, iflas idaresinin de buluşu işletmeden ayrı olarak devretmek istemesi halinde buluşa ilişkin olarak ön alım hakkı olacak.

Yükseköğretim kurumları, Milli Savunma ve İçişleri bakanlıklarına bağlı yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilen buluşlar için, çalışanların buluşlarına ilişkin hükümler uygulanacak.

Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda bir buluş gerçekleştiğinde buluşu yapan, buluşunu yazılı olarak ve geciktirmeksizin yükseköğretim kurumuna bildirecek, patent başvurusu yapılmışsa da buna dair bildirim yapılacak. Yükseköğretim kurumu, buluş üzerinde hak sahipliği talebinde bulunması durumunda, patent başvurusu yapmakla yükümlü olacak, aksi takdirde buluş, serbest buluş niteliği kazanacak.

Yükseköğretim kurumu, kusuru nedeniyle başvuru işlemlerinin veya patent hakkının sona ermesine sebep olursa buluşu yapanın uğradığı zararı tazmin edecek.

Proje desteğinden yararlanan kişi, buluşa ilişkin olarak hak sahipliği talebinde bulunması durumunda, buluş için patent başvurusu yapacak. Kamu kurum veya kuruluşu, proje desteğinden yararlanan kişiden düzenli aralıklarla bilgi isteyebilecek.

Ek patent başvurusu yapılabilecek

Patent başvurusu sahibi, patent konusu buluşu mükemmelleştiren veya geliştiren, asıl patentin konusu ile bütünlük içinde bulunan buluşların korunması için, işlemleri devam eden asıl patent başvurusuna ek patent başvurusunda bulunabilecek. Asıl patent başvurusuna patent verilmesi kararından önce, ek patent başvurusu için patent verilemeyecek.

Türk Patent ve Marka Kurumu, başvuru konusu buluşun milli güvenlik açısından önem taşıdığı kanısına varırsa, başvurunun bir suretini görüş almak üzere Milli Savunma Bakanlığına iletecek ve durumu başvuru sahibine bildirecek.

Bakanlık, başvuru işlemlerinin gizli yürütülmesine karar verirse 3 ay içinde kararını Türk Patent ve Marka Kurumuna bildirecek. Patent başvurusu sahibi, gizli patent başvuru konusu buluşu yetkisi olmayan kişilere açıklayamayacak. Patent başvurusu sahibinin talebi üzerine, buluşun kısmen veya tamamen kullanılmasına, Milli Savunma Bakanlığınca izin verilebilecek.

Patent başvurusu sahibi, patent başvurusunun gizli tutulduğu süre için devletten tazminat isteyebilecek.

Sınai mülkiyet hakkı devredilebilecek

Sınai mülkiyet hakkı devredilebilecek, miras yolu ile intikal edebilecek,

lisans konusu olabilecek, rehin verilebilecek, teminat olarak gösterilebilecek, haczedilebilecek veya diğer hukuki işlemlere konu olabilecek.

Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı hakkı, lisans, devir, intikal, haciz ve benzeri hukuki işlemlere konu olamayacak, teminat olarak gösterilemeyecek.

Sınai mülkiyet hakkının birden fazla sahibi olması durumunda sahiplerden birinin

kendisine düşen payı tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması halinde, diğer paydaşların

önalım hakkı olacak.

Sınai mülkiyet hakkına tecavüz sayılan fiileri işleyenler, hak sahibinin zararını karşılayacak.

Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edilmesi durumunda, hakka konu ürün veya hizmetlerin, tecavüz eden tarafından kötü şekilde kullanılması veya üretilmesi, bu şekilde

üretilen ürünlerin temin edilmesi yahut uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürütmesi sonucunda sınai mülkiyet hakkının itibarı zarara uğrarsa, bu nedenle ayrıca tazminat istenebilecek.

Kişisel ihtiyaçları ölçüsünde elinde bulunduranlar

Sınai mülkiyet hakkı sahibi, hakkına tecavüz eden tarafından

piyasaya sürülmüş ürünleri kişisel ihtiyaçları ölçüsünde elinde bulunduran veya kullanan kişilere karşı, kanunda yer alan hukuk davalarını açamayacak veya ceza davası açılması için

şikayette bulunamayacak.

Sınai mülkiyet hakkı sahibi, sebep olduğu zarardan dolayı kendisine tazminat

ödeyen kişi tarafından, sınai mülkiyet hakkı sahibinin el koymaması nedeniyle piyasaya sürülmüş ürünleri ticari amaçla kullanan kişilere karşı da dava açamayacak.

Menfaati olan herkes, Türkiye'de giriştiği veya girişeceği ticari

veya sınai faaliyetin ya da bu amaçla yapmış olduğu ciddi ve fiili girişimlerin sınai mülkiyet hakkına tecavüz teşkil edip etmediği hususunda, hak sahibinden görüşlerini bildirmesini talep edecek.

Tasarım, yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olacak

Tasarım, yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması şartıyla kanunla sağlanan haklar kapsamında korunacak.

Türk Patent ve Marka Kurumu tasarım veya ürün tanımına uymayan, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı, korumadan yararlanamayacak gerçek veya tüzel kişilerce yapılan, dini, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların, nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren, yeni olmadığı tespit edilen tasarım tescil taleplerini reddedecek.

Kurumun reddetme kararına karşı itiraz hakkı

Kesinleşen ve reddedilmemiş başvuru, tescilli tasarım olarak sicile kaydedilecek ve bültende yayımlanacak.

Başvuru sahibi, başvuru veya varsa rüçhan tarihinden başlamak üzere 30 ay süreyle yayım erteleme talebinde bulunabilecek.

Başvuru sahipleri, Türk Patent ve Marka Kurumunun başvuruyu reddetme kararına karşı, bildirim tarihinden itibaren 2 ay içinde gerekçeli ve yazılı olarak itiraz edebilecek.

Üçüncü kişiler tasarım tescilinin yayım tarihinden itibaren 3 ay içinde ücretini ödeyerek, "tasarım" ve "ürün" tanımlarına uygun olmadığı,"yenilik ve ayırt edicilik" ile "kamuya sunma" şartlarını taşımadığı, koruma kapsamı dışında olduğu ve korumadan yararlanamayacak kişilerce başvuru yapıldığı, başvurunun kötü niyetli olduğu ve bir fikri mülkiyet hakkının yetkisiz kullanımını içerdiği gerekçelerini ileri sürerek tescil belgesinin verilmesine yazılı olarak itiraz edebilecek.

Tasarımın koruma süresi

Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıl olacak. Bu süre 5'er yıllık dönemler halinde yenilenerek 25 yıla kadar uzatılabilecek.

Tescilsiz tasarımlar, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren 3 yıl koruma süresine sahip olacak.

Tasarım hakkı, lisans sözleşmesine konu olabilecek. Lisans, inhisarı lisans veya inhisarı olmayan lisans şeklinde verilebilecek. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lisans, inhisarı olmayacak. Bu şekildeki sözleşmelerde, lisans veren tasarımı kendi kullanabileceği gibi üçüncü kişilere de başka lisanslar verebilecek. İnhisarı lisans sözleşmelerinde ise lisans veren başkasına lisans veremeyecek ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça kendisi de tasarımı kullanamayacak.

Çalışanların bir işletmede yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği ya da büyük ölçüde işletmenin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı tasarımların hak sahibi, işveren olacak.

Öğrenciler ve ücretsiz olarak belirli bir süreye bağlı olmaksızın hizmet gören stajyerlerin tasarımlarıyla öğretim elemanlarının bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirdiği tasarımların hak sahibi ise üniversiteler olacak.

Hizmet ilişkisi dışında kalan iş görme sözleşmeleri çerçevesinde yapılan tasarımlarda hak sahibi, taraflar arasında akdedilen sözleşme hükümleri çerçevesinde belirlenecek.

Çalışanın, yaptığı tasarımın önemi dikkate alınarak tespit edilecek bir bedel isteme hakkı olacak. Taraflar anlaşamazsa bu bedel mahkeme tarafından tespit edilecek.

Öğretim elemanlarınca gerçekleştirilen tasarımlardan elde edilen gelirin yükseköğretim kurumu ve tasarımcı arasındaki paylaşımı tasarımcıya gelirin en az yarısı verilecek şekilde belirlenecek.

Patentin koruma süresi

Başvuru tarihinden başlamak üzere patentin koruma süresi 20 yıl, faydalı modelin koruma süresi 10 yıl olacak. Bu süreler uzatılamayacak.

Yıllık ücretlerin ödenmemesi halinde, patent hakkı bu ücretin vade tarihi itibarıyla sona erecek. Patent hakkının sona erdiğine ilişkin bildirim tarihinden itibaren 2 ay içinde telafi ücretinin ödenmesi halinde patent hakkı, ücretin ödendiği tarih itibarıyla yeniden geçerlilik kazanacak.

Patentin yeniden geçerlilik kazanması, patent hakkının sona ermesi sonucunda hak kazanmış üçüncü kişilerin kazanılmış haklarını etkilemeyecek. Üçüncü kişilerin hakları ve bunların kapsamı, mahkeme tarafından belirlenecek.

Tasarının yasalaşmasının ardından TBMM Başkanvekili Ayşe Nur Bahçekapılı, milletvekillerinin yeni yıllarını kutlayarak, kardeşçe yaşayabilecekleri 2017 yılı temenni etti.

Bahçekapılı, birleşimi 27 Aralık Salı günü saat 15.00'te toplanmak üzere kapattı.

(Bitti)