Cumhuriyet'in 30 Başbakanı

Türkiye, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçerken, Başbakan Binali Yıldırım, son başbakan olarak tarihe geçti.

İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. İbrahim Pazan, Türkiye Gazetesi'ndeki araştırma yazısında, bugüne kadar kurulan hüümetleri inceledi.

Ankara'da Büyük Millet Meclisi'nin açıldığı 23 Nisan 1920 tarihinden, saltanatın kaldırıldığı 1 Kasım 1922'ye kadar İstanbul'da Mehmed Ferid Paşa ve Ahmed Tevfik Paşa hükümetlerine paralel olarak Ankara'da da İcra Vekilleri Heyeti adı altında hükümetler kuruldu. Benzer şekilde saltanatın kaldırılmasından Cumhuriyet'in kurulduğu 29 Ekim 1923 tarihine kadar geçen bir yıllık ara dönemde de iki Ankara hükümeti görev yaptı. Bütün bu hükümetlere başkanlık eden dört İcra Vekilleri Heyeti Reisini Cumhuriyet dönemi başbakanları arasında sayarsak, Başbakan Binali Yıldırım, Cumhuriyet tarihindeki 30. hükümet başkanı oldu.

23 Nisan 1920 tarihinden itibaren önceleri "İcra Vekilleri Heyeti Reisi", sonra "Başvekil" ve nihayet "Başbakan" sıfatıyla görev yapan 30 hükümet başkanı, kurdukları hükümetler ve iktidar süreleri şöyle:

"1. Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938): 23.4.1920-24.1.1921 tarihleri arasında I. İcra Vekilleri Heyeti Reisi. 29.10.1923'e kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi, bu tarihten 10.11.1938'de vefatına kadar Cumhurbaşkanlığı yapmıştır. Aslında saltanatın kaldırıldığı 1 Kasım 1922 tarihinden itibaren fiilen Devlet Başkanı idi.

2. Mustafa Fevzi Çakmak (1876-1950): 24.1.1921-12.7.1922 tarihleri arasında II. ve III. İcra Vekilleri Heyeti Reisi.

3. Hüseyin Rauf Orbay (1881-1967): 12.7.1922-14.8.1923 tarihleri arasında IV. İcra Vekilleri Heyeti Reisi.

4. Ali Fethi Okyar (1880-1943): 14.8.1923-29.10.1923 tarihleri arasında V. İcra Vekilleri Heyeti Reisi ve 22.11.1924-3.3.1925 tarihleri arasında 3. Hükümet'te Başvekil.

5. Mustafa İsmet İnönü (1884-1973): 29.10.1923-6.3.1924 tarihleri arasında 1. Hükümet'te İcra Vekilleri Reisi, 6.3.1924-22.11.1924 tarihleri arasında 2. Hükümet ve 3.3.1925-1.11.1937 tarihleri arasında 4., 5., 6., 7. ve 8. Hükümetlerde Başvekil, 20.11.1961-23.2.1965 tarihleri arasında 26., 27. ve 28. Hükümetlerde Başbakan. 1938-1950 tarihleri arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

6. Mahmut Celal Bayar (1883-1986): 1.11.1937-25.1.1939 tarihleri arasında 9. ve 10. Hükümetlerde Başvekil. 1950-1960 tarihleri arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

7. Dr. Refik Saydam (1881-1942): 25.1.1939-8.7.1942 tarihleri arasında 11. ve 12. Hükümetlerde Başvekil. Görevde iken vefat etmiş ve Dahiliye Vekili Ahmet Fikri Tüzer başvekilliği bir gün süreyle vekaleten yürütmüştür.

8. Mehmet Şükrü Saraçoğlu (1887-1953): 9.7.1942-12.8.1946 tarihleri arasında 13. ve 14. Hükümetlerde Başbakan.

9. Mehmet Recep Peker (1889-1950): 12.8.1946-10.9.1947 tarihleri arasında 15. Hükümet'te Başbakan.

10. Prof. Hasan Saka (1886-1960): 10.9.1947-16.1.1949 tarihleri arasında 16. ve 17. Hükümetlerde Başbakan.

11. Ord. Prof. Mehmet Şemsettin Günaltay (1883-1961): 16.1.1949-22.5.1950 tarihleri arasında 18. Hükümet'te Başbakan.

12. Adnan Menderes (1899-1961): 22.5.1950-27.5.1960 tarihleri arasında 19., 20., 21., 22. ve 23. Hükümetlerde Başbakan.

13. Org. Cemal Gürsel (1895-1966): 27.5.1960-20.11.1961 tarihleri arasında 24. ve 25. Hükümetlerde Başbakan ve aynı zamanda Cumhurbaşkanı. 1960-1966 tarihleri arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

14. Suad Hayri Ürgüplü (1903-1981): 23.2.1965-27.10.1965 tarihleri arasında 29. Hükümet'te Başbakan.

15. Süleyman Sami Demirel (1924-2015): 27.10.1965-26.3.1971 tarihleri arasında 30., 31. ve 32. Hükümetlerde, 31.3.1975-21.6.1977 tarihleri arasında 39. Hükümet, 21.7.1977-5.1.1978 tarihleri arasında 41. Hükümet, 12.11.1979-12.9.1980 tarihleri arasında 43. Hükümet ve 20.11.1991-16.5.1993 tarihleri arasında 49. Hükümet'te Başbakan. 1993-2000 tarihleri arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

16. Prof. Dr. İsmail Nihat Erim (1912-1980): 26.3.1971-5.6.1972 tarihleri arasında 33. ve 34. Hükümetlerde Başbakan.

17. Ferit Melen (1906-1988): 5.6.1972-16.4.1973 tarihleri arasında 35. Hükümet'te Başbakan.

18. Mehmet Naim Talu (1919-1998): 16.4.1973-25.1.1974 tarihleri arasında 36. Hükümet'te Başbakan.

19. Mustafa Bülent Ecevit (1925-2006): 25.1.1974-17.11.1974 tarihleri arasında 37. Hükümet, 21.6.1977-21.7.1977 tarihleri arasında 40. Hükümet, 5.1.1978-12.11.1979 tarihleri arasında 42. Hükümet, 11.1.1999-19.11.2002 tarihleri arasında 56. ve 57. Hükümetlerde Başbakan.

20. Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak (1904-1990): 17.11.1974-31.3.1975 tarihleri arasında 38. Hükümet'te Başbakan.

21. Ora. Saim Bülent Ulusu (1923-2015): 21.9.1980-13.12.1983 tarihleri arasında 44. Hükümet'te Başbakan.

22. Turgut Özal (1927-1993): 13.12.1983-9.11.1989 tarihleri arasında 45. ve 46. Hükümetlerde Başbakan. 1989-1993 tarihleri arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

23. Yıldırım Akbulut (1935- ): 9.11.1989-23.6.1991 tarihleri arasında 47. Hükümet'te Başbakan.

24. Ahmet Mesut Yılmaz (1947- ): 23.6.1991-20.11.1991 tarihleri arasında 48. Hükümet, 6.3.1996-28.6.1996 tarihleri arasında 53. Hükümet ve 30.6.1997-11.1.1999 tarihleri arasında 55. Hükümet'te Başbakan.

25. Prof. Dr. Tansu Çiller (1946- ): 25.6.1993-6.3.1996 tarihleri arasında 50., 51. ve 52. Hükümetlerde Başbakan.

26. Prof. Dr. Necmettin Erbakan (1926-2011): 28.6.1996-30.6.1997 tarihleri arasında 54. Hükümet'te Başbakan.

27. Abdullah Gül (1950- ): 19.11.2002-12.3.2003 tarihleri arasında 58. Hükümet'te Başbakan. 2007-2014 tarihleri arasında Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

28. Recep Tayyip Erdoğan (1954- ): 14.3.2003-29.8.2014 tarihleri arasında 59., 60. ve 61. Hükümetlerde Başbakan. 2014'den beri Cumhurbaşkanıdır.

29. Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu (1959- ): 29.8.2014-24.5.2016 tarihleri arasında 62., 63. ve 64. Hükümetlerde Başbakan.

30. Binali Yıldırım (1955- ): 24.5.2016 tarihinden beri görevde olan 65. Hükümet'te Başbakan".

Hükümet sayısı ve müddet rekoru İnönü'de

Cumhuriyet devrinde en çok hükümet kurma ve en uzun müddet başbakanlık yapma rekoru, 10 hükümet ve toplam 16 yıl, 11 ay, 25 günle İsmet İnönü'dedir. Daha sonra müddet bakımından 11 yıl 5 ay, 15 gün ile Recep Tayyip Erdoğan; 10 yıl, 5 ay, 11 gün ile Süleyman Demirel; 10 yıl, 6 gün ile Adnan Menderes gelmektedir. Hükümet sayısı bakımından ise İnönü'yü 7 hükümetle Demirel, 5'er hükümetle Menderes ve Ecevit takip eder.

Atatürk ve İnönü 39 yaşında, Irmak ve Erbakan 70 yaşında hükümet başkanı oldular. Sekiz başbakan, daha sonra cumhurbaşkanı olmuştur. Tansu Çiller bu makama geçen tek kadındır. 23 eski başbakan vefat etmiştir. Son sekiz başbakandan merhum Erbakan dışındakiler hayattadır. - İSTANBUL