Anayasa Değişiklik Paketinde Uzlaşmaya Varıldı

AK Parti'nin cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ve seçimlerin 4 yıla çekilmesine ilişkin hazırladığı Anayasa değişiklik paketinde anlaşma sağlandı. Anavatan Partisi'nin ittifaka yasal yol açılmasını istemesi üzerine yaşanan kriz, pakete yapılan eklemeyle aşıldı.

Daha önce cumhurbaşkanın halk tarafından seçilmesine destek vereceğini açıklayan Anavatan Partisi, son anda tavır değiştirerek, Abdullah Gül'ün adaylıktan çekilmesi ve seçim kanunlarında değişiklik yapılarak, siyasi partilerin kendi isim ve amblemlerini koruyarak ittifak yapmalarının önünün açılmasını talep etti. Anavatan Partisi Grup Başkanvekili Süleyman Sarıbaş, değişiklik paketinin kendilerine ulaşmasının ardından AK Parti Grup Başkanvekilleri ile bir araya geldi. Anavatan Partisi, olmazsa olmaz şart

olarak seçimlerde ittifakların önünü açacak değişikliğin yapılmasını talep etti. Sarıbaş, "Bizim istediğimiz değişikliği pakete eklemezlerse, biz de Anayasa değişikliklerine destek vermeyiz" restini çekti. Dün akşama kadar çok sayıda paket parti grupları arasında gidip geldi, metinler üzerinde değişikler yapıldı. Metnin tam 5 kez değişmesinin ardından AK Parti ve Anavatan Partisi Grup Başkanvekilleri, Sadullah Ergin'in odasında tekrar bir araya geldi. Metindeki, "Ayrıca en son yapılan milletvekilliği genel

seçimlerinde aldıkları oy toplamları yüzde 10'u aşan partiler" ibaresine, "bu partilerin geçerli oyları birlikte hesaplandığında" ifadeleri eklendi. Yapılan 6. değişikliğin ardından anlaşma sağlanarak ANAVATAN ve AK Parti milletvekillerinin imzaladığı Anayasa değişikliği metni, TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Anavatan Partisi Grup Başkanvekili Muzaffer Kurtulmuşoğlu, geç saatlerde anlaşma sağlandığını açıkladı.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Cumhurbaşkanını halk seçsin' açıklamasının ardından Meclis gündemine gelen Anayasa değişiklik paketinde, Anayasa'nın 77, 101 ve 102'inci maddelerinde değişiklik öngörülüyor. Teklifin Meclis'te kabul edilmesiyle birlikte genel seçimler 4 yılda bir yapılacak ve cumhurbaşkanını halk seçecek. Cumhurbaşkanının 7 yıl olan süresi 5 yıla düşecek ve iki kez cumhurbaşkanlığı yapabilecek. Cumhurbaşkanlığı seçiminde iki tur yapılacak. İlk turda salt çoğunluğun oyunu alan aday, 11.

cumhurbaşkanı seçilecek. Eğer salt çoğunluk çıkmazsa ikinci tura geçilecek. İkinci turda en çok oy alan aday cumhurbaşkanı olacak.

1982 Anayasası'nın cumhurbaşkanının nitelikleri ve tarafsızlığını içeren 101'inci maddesinde de değişiklik öngören AK Parti, bu maddede daha önce milletvekillerinin dışında cumhurbaşkanı adayı gösterilmesi için aranan "en az 110 milletvekillinin teklifi" ibaresini korudu ve ek olarak, "Yükseköğretim yapmış, 40 yaşını doldurmuş ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından halk oyu ile seçilir" ibaresi getirildi. Kanun teklifinde, "Cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde derhal

Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimleri yenilenir. Seçilen yeni cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanının görevi devam eder" ibaresine karşın vekalet tartışmalarına neden olan 1982 Anayasası'nın 102'inci maddesinde de değişiklik öngörüldü. Bu değişiklikle cumhurbaşkanlığı seçiminin usul ve yöntemleri ortaya kondu. Cumhurbaşkanlığının iki turda yapılmasını öngören değişiklikte, 16 Mayıs'ta görev süresi dolacak olan Cumhurbaşkanı Sezer'in görevinin yeni cumhurbaşkanı

seçilinceye kadar sürmesi öngörüldü. Değişiklikte şöyle denildi:

"Cumhurbaşkanının seçimi, görev süresinin sona ermesinden 30 gün önceki, makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden 60 gün sonraki ilk pazar günü yapılır. İlk turda sonucun alınamaması halinde, seçimi izleyen ikinci pazar günü birinci turda en çok oy alan iki adayın katılımıyla ikinci tur oylama yapılır. Bu turda geçerli oyların çoğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilir. Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanı göreve devam eder."

AK Parti ile ANAVATAN arasında Anayasa değişikliği konusunda yapılan görüşmelerde ittifaklara yol açılmasını isteyen ANAVATAN ise, Fransız ya da İtalyan modeli olarak bilinen modeli teklif etti. Fransız modeli olarak bilinen ve İtalya'da da uygulanan sisteme göre, seçim öncesi ittifak yapmak isteyen partiler 'partnerini' Yüksek Seçim Kurulu'na bildiriyor. İkiden fazla parti de aynı ittifak içinde yer alabiliyor. Bu partiler seçim sonrası koalisyon yapacaklarını da deklare edecekleri için seçmen, hükümet

modelini de oylamış oluyor.

Bu model kabul edilirse, Anavatan yüzde 10 barajının korunmasına itiraz etmeyecek. Bu sistemle sandıkta her parti kendi lideri ve amblemi ile seçime giriyor. Ancak ittifak yapan partilerin oyları tek bir parti oyu gibi toplanıyor ve ona göre milletvekili dağılımı yapılıyor. İttifak içindeki partiler aldıkları oy oranında milletvekili çıkartmış sayılıyorlar.

Teklif kabul edilirse Türkiye'de yıllardır tartışma konusu olan ittifakların önü resmen açılmış olacak. DYP ve Anavatan Partisi kendi isim ve amblemleriyle ittifak yaparak seçime katılabilecek. Bu model CHP ile DSP'nin de ittifak yapabilmesinin önündeki engelleri de kaldıracak.

(AU-CC-CC-Y)