Çocuk kitabı nasıl olmalı? Herkes yazabilir mi?

Kimlerle konuştuk?

Emrah Polat (Uzman klinik psikolog)

Mehmet Erkurt (Can Çocuk Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Yardımcısı)

Merve Kurtuluş (Anasınıfı öğretmeni, yazar)

Meryem Boğa (Eğitim projeleri yöneticisi)

Dr. Nilay Yılmaz (Yazar, çocuk edebiyatı alanında doktora yaptı, yetişkin ve çocuklarla yaratıcı yazma atölyeleri düzenliyor)

Seran Demiral (Yazar, çocuklarla yaratıcı yazma atölyeleri yapıyor)

Çocuk kitabı yazma furyası nasıl başladı?

Kitap yazmak son zamanlarda yaygınlaştı, bundan çocuk kitapları da payına düşeni alıyor.

(Nilay Yılmaz)

İnsanları çocuk kitabı yazma isteğinde birleştiren duygu nedir?

Çocuk kitaplarını çocuklarla diyalog kuracakları bir araç ya da pedagojik işlevi olan bir alan olarak görüyorlar. Bu durum benim tam da karşısında durduğum bir anlayışı beraberinde getiriyor. Çocuk kitaplarına maalesef eğitsel bir işlev yükleniyor. ve çocuk kitabının çocuklara bir şey öğretme amacıyla yazılan eğitim kitaplarına yakın bir konumda tutulmasına yol açıyor. (Seran Demiral)

Herkes yazabilir mi?

Nasıl ki herkes yazabilir ama edebi nitelikte bir ürün ortaya koyamaz, çocuk kitabı yazmak da ancak kurgusal evrenle, edebi metinlerle hemhal olmuş insanların başarılı olabileceği bir alan. Tabii bu, yazarlık deneyimi olan herkesin çocuklara da yazabileceği anlamına gelmiyor.  (Seran Demiral)

Çocuk kitabı yazmak, yazarlık dışında bir yetkinliğe de sahip olmayı, çocuk psikolojisini bilmeyi gerektiriyor. Hikayenin çocuğun ruh dünyasıyla ne kadar uyumlu olduğu, çocuğu ne derecede ve nasıl etkileyebileceği konusuna vakıf olmak önemli. (Emrah Polat)

Bunun için çalışan, sorgulayan bir gözle okuyan, yapıcı eleştirilere kulak vererek kendini geliştiren, çocuklara yazmayı 'kolay' zannetmeyen herkes yazabilir. Tabii ki bu, yazılan ilk metnin mutlaka yayımlanacağı anlamına gelmez. Pek çok yayınevi edebi değere sahip, okurunun bilincinde, ahlakçılıkla ve milliyetçilikle kısıtlanmamış eserler yayımlamak istiyor. (Mehmet Erkurt)

Onlar da çocuk kitabı yazdı

Sezen Aksu, Ceyda Düvenci, Gupse Özay, Görkem Yeltan, Ezo Sunal, Akasya Aslıtürkmen ve Pelin Batu. Ayrıca yetişkinler için yazan Zülfü Livaneli, Şebnem İşigüzel, Aslı Tohumcu, Elif Şafak'ın da çocuk kitapları var.

Bir yetişkine yazmakla bir çocuğa yazmak arasında ne fark var?

Çocuklara yazmanın daha kolay, daha zor veya daha önemli olduğunu düşündüğümüz zaman kör noktalarımız oluşuyor. "Çocuğa göre olsun" derken anlatının söylemi yapaylaşıyor, odak noktası yaşamı paylaşmak değil, yaşamı öğretmeye, çocuğu korumaya evriliyor. Bu da işi sahicilikten uzaklaştırıyor. (Nilay Yılmaz)

Çocuk kitaplarının edebi potansiyellerini daha dönüştürücü, etkileyici yanlarını değerli buluyorum. Benim açımdan yetişkin için yazmakla çocuk için yazmanın arasında ilkesel bir fark yok.

(Seran Demiral)

Ebeveynler çocuklarının ne okuduğunu önemsiyor mu?

İlgili ebeveynler çok önemsiyor. Ancak çocuğun okuduğu şeyden hemen zarar görebileceği yanılgısına kapılıyorlar. Kitap seçimini büyük oranda öğretmenlere bırakmaları biraz da bundan. Oysa çocukla okuma deneyimi üzerine konuşmaları, birlikte sorular sormaları yeterli. (Mehmet Erkurt)

Konu nasıl seçilmeli, nasıl işlenmeli?

Anlatılarda iyi ve kötü diye iki ayrı dünya yaratmak yerine çocuklara kendi olma dürüstlüğünden söz etmeli, onları çaresizliğe, pişmanlığa, umutsuzluğa sürüklemeden iyi ve kötü yanlarımızı bir bütün olarak sunmalıyız. Korkutarak ya da 'pışpışlayarak' çözülen sorunlar, kendimizin bile inanmadığı vaatler, klişe söylemler olmamalı. (Nilay Yılmaz)

Çocuksu merakı tatmin eden, sorgulayıcı ve eleştirel bakış açısına sahip metinler, iyi çocuk kitaplarıdır. Çocuklara yetişkin dünyasının olumsuz yanlarını boca etmekten kaçınmak gerek. Öte yandan hayatta olan her şey çocukların gündemine de tezahür ediyor. Mesele ettiğim her konuyu çocuklara yazmak gibi bir eğilimim var. Engellilik, kimlik, ölüm, gündelik hayatın sorgulanması... (Seran Demiral)

İyi bir çocuk kitabı öncelikle çocuğun yaşına, psikolojik dünyasına uyumlu olmalı. Çocukluk dönemi her türlü malzemeden fazlasıyla etkilenebildiği için malzemenin çocuğu olumlu anlamda etkilemesi gerekiyor. Korkutucu, ürkütücü veya fobik yaşantılara sebep olabilecek içeriklerden kaçınılmalı. Çocuğun, ebeveynleriyle öğrenmesinden sonra en etkin şeyin çocuk kitabı olduğu unutulmamalı.

(Emrah Polat)

Çocuklar hangi konulara ilgi duyuyor?

Anaokulu öğrencileri, okulda ilk günü yaşayan bir kitap kahramanının maceralarına ilgiyle yaklaşabiliyor. İlkokul birinci sınıf öğrencileri aileden biraz daha uzaklaşıp bireyselleşmeye girmeleri nedeniyle bir sorunla karşılaşıp bu soruna kendisi çözüm üreten, kendini tanıma ve keşfetme, duyguları anlamlandırma, yaşanan zorlukların başkasının başına da gelebileceğinin anlatıldığı hikayelere ilgi duyuyor. Yaş ilerledikçe macera, gizem, keşif, komedi, korku ve arkadaşlık, dürüstlük, iyilik gibi değerleri içeren hikayelere ilgi artıyor.

(Meryem Boğa)