"Bir Yol Öyküsü: Fotoğrafın Ardında 180 Yıl" sergisi

Küratörlüğünü Engin Özendes'in üstlendiği sergide, 1839 yılının Ekim ayında Marsilya Limanı'nda başlayan ve 6 ay süren ilk fotoğraf gezisine atıfla fotoğraf sanatçıları Coşkun Aral, Laleper Aytek, Ali Borovalı, Murat Germen, Sinan Koçaslan, Yusuf Sevinçli, Alp Sime, Lale Tara, Serkan Taycan ve Cem Turgay'ın aynı rota üzerindeki tarihi kentlerde çektikleri fotoğraflar bir araya getirildi.

Serginin tanıtımının yapıldığı basın toplantısında konuşan Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi Genel Müdürü M. Özalp Birol, serginin fotoğraf tarihindeki ilk yolculuğa referansla aynı rotanın farklı bakışlarla yeniden keşfederek yorumlandığı bir çalışma olduğunu belirterek, fotoğrafa ilgi duyan sanatseverlerde merak uyandıracak, ilgiyle gezilecek bir serginin ortaya çıktığını söyledi.

Fotoğraf sanatçılarının ayrı ayrı gezdiği bu rotada değişik maceralar yaşadığını aktaran Birol, küratör Engin Özendes ve projeye katılan fotoğraf sanatçılarına teşekkür etti.

"Yolculuğun durakları çoğunun iyi bildiği coğrafyalardı"

Serginin küratörü Engin Özendes, 180 yıl önce çıkılan ilk fotoğraf yolculuğundaki kentlerin büyük bir bölümünün o dönemde Osmanlı toprakları olduğunu anımsatarak, "Bilinen ilk grup fotoğraf gezisi olan yolculuğun 180. yılında, Türkiye'den fotoğrafçılardan yapacakları gezilerde yeni fotoğraflarla zengin tarihe sahip bu kentlere güncel bir bakış sunmalarını istedim. Projeyi tasarlamaya başladığımda bugüne kadar ki çalışmalarını çok iyi bildiğim, birbirinden farklı fotoğraf dili olan on fotoğrafçı arkadaşımla çalışmaya karar verdim. Yolculuğun durakları çoğunun iyi bildiği coğrafyalardı." diye konuştu.

Gezilerin 2,5 yıl sürdüğünü ifade eden Özendes, "Sergiyi, Osmanlı İmparatorluğu'nun fotoğrafçılık merkezi Pera'da, Pera Müzesi'nde açtık. Tüm bu görsel yolculuğu planlarken, günümüzün gelişmiş ulaşım ve iletişim koşullarında, çekimlerin bazı yerlerde 180 yıl öncesinden daha zorlu olacağını düşünmemiştik. Bu büyük proje, çekime ilk gidenler ve son gidenlerle gerçek bir yol öyküsüdür." ifadelerini kullandı.

Fotoğrafçı ve gazeteci Coşkun Aral, 180 sene önce yapılan bir çalışmayı bugünün teknik ve yorumlarıyla ortaya koyduklarını belirtti.  Aral, fotoğraf çekmek için gezdiği bazı bölgelerde Osmanlı izlerinin yoğunluğunun hala devam ettiğine dikkati çekerek, bazı bölgelerde ise ülkeler arası siyasi sorunlar nedeniyle zorluklar çektiğini dile getirdi.

Kahire, İskenderiye, Luksor ve Süveyş'te fotoğraflar çeken fotoğraf sanatçısı Murat Germen ise bir tür keşif gezisine çıktıklarını belirterek, "Ben dünyaya hakim egemen sistemin dünyayı nasıl kontrol altına aldığına dikkati çekmek üzere bir çalışma yaptım. Emperyal ve kolonyal amaçlarla dünyaya hakim olan sistemin kendi coğrafyaları olmayan yerlere hangi yöntemlerle sızdıklarını keşfetmeye çalıştım. Daha önce gittiğim bir coğrafyaydı ancak bu gidişimde çok iyi bir tavırla karşılaştığımı söyleyemem." diye konuştu.

Germen, daha önce kurgusal fotoğrafçılık üzerinde çalıştığını vurgulayarak, Orta Doğu coğrafyasında yaşanan siyasal, sosyal ve kültürel olayları belgelemenin bile bir çeşit kurgu üretmek olduğunu düşündüğünü belirtti.

Sergi, 1 Mart 2020'ye kadar açık

Pera Müzesi salıdan cumartesiye 10.00-19.00, pazar ise 12.00-18.00 saatleri arasında gezilebiliyor. Müze cuma günleri 18.00-22.00 saatleri arasında ücretsiz ziyaret edilebiliyor. "Genç Çarşamba" günlerindeyse tüm öğrenciler müzeyi ücretsiz geziyor.

İlk fotoğraf gezisi hakkında

Fotoğrafın bulunduğu yıl kabul edilen 1839'da Marsilya'dan Doğu'nun tarihi şehirlerine ve medeniyetlerine uzanan ilk fotoğraf yolculuğu başladı.

Fransız ressam Emile Jean Horace Vernet, diorama tekniğini bulan isimlerden ressam Charles Marie Bouton ve daguerreotypist Frederic Auguste Antoine Goupil-Fesquet, 1839 yılının Ekim ayında fotoğraf çekmek üzere Marsilya Limanı'ndan yola çıkıp Livorno, Malta, Siros, Paros, Naksos, Santorini, İskenderiye, Kahire, Luksor, Süveyş, Sina Dağı, Gazze, Beytüllahim, Kudüs, Nablus, Sayda, Deyrülkamer, Şam, Trablusşam, Baalbek, Beyrut, Larnaka, Rodos, Kos, İzmir, Çanakkale, İstanbul ve Roma'dan geçti. Ekip bundan tam 6 ay sonra 1840 yılının Nisan ayında Marsilya'ya geri döndü. Frederic Auguste Antoine Goupil-Fesquet, bu seyahatin izlenimlerini 1843'te yayımlanan Voyage d'Horace Vernet en Orient (Horace Vernet'nin Doğu Seyahati) adlı kitabında aktardı.