Zerzevan Kalesi Diyarbakır Tarihinin Vitrini Olacak

Diyarbakır'ın Çınar ilçesindeki tarihi Zerzevan Kalesi'nde turist karşılama merkezi yapılacak.

Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan, 5 yıldır yürütülen kazı çalışmalarında üstü kadar altı da tarihe ışık tutan kaleyi ziyaret edecek turistler için "Zerzevan Kalesi Turist Kars¸ılama Merkezi Fizibilite Projesi" hazırlandı.

Dicle Üniversitesi (DÜ) tarafından hazırlanan ve Karacadağ Kalkınma Ajansınca (KKA) desteklenecek projeyle kaleyi ziyarete gelenlerin ağırlanması için içerisinde tanıtım salonu, fuaye alanı, MiniaDiyarbakır ve Zerzevan Arkeopark'nın yer alacağı Turist Karşılama Merkezi oluşturulacak.

Projenin hayata geçirilmesi için hazırlanan protokol DÜ Rektörü Prof. Dr. Talip Gül ile KKA Genel Sekreteri Hasan Maral tarafından imzalandı.

Kalenin büyük bir maketinin de yer alacağı alanda Diyarbakır'ın kentsel turizmine katkıda bulunmak amacıyla, karşılama merkezi bahçesinde, kentteki 42 tarihi eserin taş minyatürlerinden "MiniaDiyarbakır" oluşturulacak.

Yine proje kapsamında karşılama merkezinin bulunduğu alana ayrıca tamamen çocuklara yönelik arkeopark yapılacak. Arkeopark bünyesinde karşılama merkezinde öncelikle çocuklara arkeolojik kazılar hakkında bilgi verilecek, sonrasında ise yapay bir şekilde oluşturulan kazı alanlarında uygulamalı çalışmalar gerçekleştirilecek.

- Üstü kadar altı da tarihe ışık tutuyor

İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında, Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan kalede Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) ve DÜ'nün katkılarıyla 2014'te başlatılan kazı çalışmaları sürüyor.

60 dönümlük alanda 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kalenin üstü kadar altı ile de tarihe ışık tutuyor.

DÜ Rektörü Talip Gül, AA muhabirine yaptığı açıklamada, protokolle tarihi kaleyi ziyaret eden turistlerin konforlu bir şekilde ağırlanacağını söyledi.

Kalenin tarihinin 3 bin yıl öncesine dayandığını işaret eden Gül, "İmzaladığımız protokole göre, orada turistlerin karşılanacağı, kalenin tanıtılacağı güzel konforlu bir mekan inşa edilecek. Bu protokolü imzalamış bulunuyoruz hayırlı olsun." ifadelerini kullandı.

"Uluslararası alanda dikkat çeken bir yer haline geldi"

KKA Genel Sekreteri Hasan Maral da bölgenin tanıtımı ve kalkınması için önemli çalışmalara yürüttüklerini söyledi.

Diyarbakır'da turizmin altyapısının gelişmesine önem verdiklerini dile getiren Maral, şunları kaydetti:

"Zerzevan Kalesi son birkaç yıl içerisinde ulusal ve uluslararası alanda dikkat çeken bir yer haline geldi. Yoğun bir ziyaretçi akını oluyor. Fakat ziyaretçiler geliş noktasında bir karşılama merkezinde ağırlanırsa buranın tanıtımını daha güzel bir şekilde yapmış olacağız. Bugüne kadar bütün yıllarda mali destek programları tasarlanırken turizmi yine ön plana koyduk."

Yakın zamandan 2019 yılı Mali Destek Programı'nı ilan edeceklerini belirten Maral, "Bunlar arasında önemli bir turizm programımız da olacak. Bölgemizde turizmi geliştirmek amacıyla bütün paydaşlarımızla önemli çalışmalar yürütüyoruz. Diyarbakır'da sadece bir temaya yoğunlaşmış turizm çalışmaları yok. İnanç turizminden tutun, doğa turizmine kadar birçok boyutuyla gezilecek, görülecek ve tanıtılacak yerler söz konusu." dedi.

Mardin'e gelen ziyaretçilerin burayı tur programlarına aldığını vurgulayan Maral, şunları söyledi:

"Geçtiğimiz günlerde 2018 yılının ziyaretçi verileri açıklandı. Diyarbakır'da kayda değer bir gelişme var, geceleme sayısı 600 bini geçmiş durumda. Tabii bu yeterli değil. Sadece Zerzevan Kalesi için 2019 yılında beklenen ziyaretçi sayısı 1 milyon. Bu yönüyle Diyarbakır çok daha fazlasını kaldırabilecek bir kapasiteye sahip. Hedeflemeleri, projeksiyonları buna göre yapmış durumda."

Zerzevan Arkeopark kurulacak

Zerzevan Kalesi kazı ekibi başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun da kaledeki kazıda ortaya çıkarılan Mithras Tapınağı'nın dünyanın en önemli destinasyonlarından birisi olduğunu söyledi.

Projenin farklı temaları içinde barındıran büyük bir kompleks olacağını ifade eden Coşkun, şöyle konuştu:

"Projeyle bu bölgede ilk kez bir arkeopark kurulmuş olacak. Bu parkta çocuklara arkeolojiyi sevdireceğiz. Çocuklar açısından bu çok önemli bir deneyim olacak. Çünkü buradaki yapay kazı alanında arkeolojik kazı yapacaklar. Daha sonra gerçek alanda da gerçek kazıyı görecekler."

- MiniaDiyarbakır kurulacak

Kalede Diyarbakır'daki 42 tarihi eserin bazalt taşından yapılacak küçük maketlerinin sergileneceğini ifade eden Coşkun, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bir diğer projemiz MiniaDiyarbakır, bu da bölge için bir ilk olacak. Diyarbakır'daki önemli eserlerin taş minyatürlerini bu alanda sergileyeceğiz. Şimdi buraya gelenlere MiniaDiyarbakır ile Diyarbakır'ı tanıtmış olacağız. Bu da en azından Diyarbakır'ın turizmi açısında önemli. Çünkü, Zerzevan'a gelen ziyaretçiyi Diyarbakır'a çekmek önemli. 42 eserin kopyalarını, bazalt taşından yaptırıp bu alanda sergileyeceğiz."

Zerzevan Kalesi

Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık bir tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Yerleşim konumu itibarıyla bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonu olan kale aynı zamanda Roma-Sasani arasındaki büyük mücadelelere de sahne oldu.

Roma'daki ismi "Samachi" olan yerleşimin ilk inşa edildiği dönem hakkında devam eden kazılar ile kesin bilgilere ulaşılacak. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazıları ise yeniden inşa edilerek mevcut haline getirildi.