Ömer Lekesiz'den 'Sanat'ı Tartışan Yeni Kitap

Ömer Lekesiz’in İslam ve Batı sanatı, mevcut kültür sanat dünyası üzerine yazdığı gazete yazılardan seçkileri ve yine sanat, edebiyat konularında çeşitli etkinliklerdeki sunumları içeren Sanat Bizim Neyimize? adlı kitap yakın zamanda okurlarla buluştu. Temsili ve görsel sanatlarla ilgili kültürel zihniyete, bu zihniyetteki bozulmaya, sanat ortamındaki yozlaşmaya, taklitçiliğe, muhafazakarlaşmaya, ticarileşmeye mahsus önemli belirlemelerin yer aldığı kitapta aynı zamanda mezkur konularda doğru bir dilin inşa edilmesine yönelik çaba da önce çıkıyor. “Sorunlar, Sorular ve Tespitler”, “Görsel Sanatlar”, “Edebiyat” başlıklarını taşıyan üç bölüme ayrılan kitapta, toplam elli beş yazı yer alıyor. Kitaptan bazı bölümleri ve konu başlıklarını sizler için derledik.

Gerçekliğimizin imgesi nedir?

Düşünmeyi, inanmayı, dünya görüşünü, şeylere bakışı, eylenen, söylenen ve yazılan şekliyle sanatı da içkin olan bize mahsus gerçekliğin imgesi nedir? Bu sorunun sahih cevabını nasıl bulacağız? Görselliğin mevcut hakimiyetini buna göre nasıl değerlendireceğiz? Onun gerçeklik imgesine mi katılacağız yoksa onu kendi gerçekliğimizin imgesine mi katacağız? Yazara göre Eyfel’de beyaz bayrak sallayanlar değil, ancak köklerine bağlı olanlar cevaplayabilirler bu soruları.

Doğru zihniyete doğru

Son yüz yıl içinde edebî idrak ve zevkimizin Batılı idrak ve zevke adım adım yaklaştığı, mevcut edebiyat ortamında Müslüman kimliğiyle var olma (görülme ve beğenilme) telaşının farklar üzerinde düşünmeyi ertelettiğini ifade ediyor yazar. Daha da ilginci Ömer Lekesiz, Müslümanlara mahsus mimarî, mûsıkî, resim (minyatür), hayal-oyunuyla (temsille) aramızdaki köprülerin yıkılması yüzünden salt edebiyata tutunmamız da yıkılanın yerine daha sağlamını inşa etmek gibi zor bir çabaya girişmektense, Batı’nın hazır köprülerini kullanarak (taklitle) oyalanmamıza sebep olduğunu belirtiyor. Ben, sen, o hepimiz bu sebebin ya kör mağruru ya da acılı mağduru durumundayız, diyen yazar, bu yüzden önce ontolojik bilgide, giderek kozmoloji ve insan tasavvuru gibi asli konularda bir değişimi yaşadığımıza dikkat çekiyor.

Resim yasağı

Resim sanatının ne Doğu’da ne de Batı’da sıradan (sokağa mahsus) bir uğraş olmadığının altını çizen yazara göre ancak ona harcanan emeğin karşılığını verebilecek zenginlerin ve onlara hizmet etmeyi zevk edinen sanat erbabının birlikte oluşturdukları dar çerçeveli bir ilgidir. Bu yanıyla dinî bağlamda öznel bir içerik yüklenerek hemen her devirde de resim yapılmıştır. İslam’ın tasvir yasağıyla bizde resim sanatının gelişmesini engellediğini söyleyenlerse, Lekesiz'e göre zinhî kirlerini ortalığa saçma özgürlüğü isteyen mutlu azınlığın görkemli budalalarıdır.

Muhalif sanat(çı)!

Sanatı muhalif olmakla eşitleyenlerin, bu görüşleri üzerine bir değil en az üç kez düşünmeleri “artık” zorunludur diyor yazar. Çünkü ona göre mevcut sanatın niteliksizliği, onunla yapılmaya kalkışılan muhalefetin de yanılgıya bitişik olarak içeriksizleşmesini beraberinde getirmekte ve sanat-muhalefet ilişkisi giderek temel bir soruna dönüşmektedir. Bu sorunun- güncel edebiyat ortamında bazı edebiyatçıların sırf "muhalif" olma derdiyle hemen her şeye şerh düşüp, karşı oldukları düşünülürse- daha uzun zaman devam edeceği üzücü bir gerçekliktir.