800 yıllık Ulu Cami'de depremin yaraları sarılıyor

Malatya'nın Battalgazi ilçesinde 1224 yılında Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubat döneminde inşa ettirilen ve 24 Ocak 2020'de Elazığ merkezli 6,8 büyüklüğündeki depremde hasar gören Ulu Cami'yi yeniden ayağa kaldırmak için restorasyon çalışması başlatıldı.

Depremde hasar gören ve ibadete kapatılan Büyük Selçuklu camilerinin Anadolu'daki tek örneği Ulu Cami, Malatya Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restore ediliyor.

Bölge Müdürü Kenan Doğan, AA muhabirine, depremde birçok kültür varlığının zarar gördüğünü, Ulu Cami'nin kışlık bölümündeki tonozlarında çatlaklar ile kemer taşlarında oynamaların söz konusu olduğunu, bu hasarlarla ilgili raporların hazırlandığını anlattı.

Artçı depremlere karşı önlem için kemerlerin ahşaplarla desteklendiğini, tonozlardaki çatlakların boyutunu görmek için sıva raspalarının yapıldığını belirten Doğan, Aksaray Üniversitesi İnşaat Bölümü Başkanlığından 3 profesörün Ulu Cami ile ilgili öneri raporu hazırladığını, bu doğrultuda projeyi tamamlattıklarını kaydetti.

Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun projeyi onaylamasının ardından 5 Mart'ta ata yadigarı camide onarım için çalışmaların başladığını aktaran Doğan, şöyle devam etti:

"Üst örtüdeki kurşunlar sökülerek bakılacak, inşallah daha farklı bir hasar söz konusu değildir. Bu yıl sonu itibarıyla bitirmeyi düşünüyoruz. Şu an sıva raspaları yapılıyor, zeminler sökülüyor. Üst örtü sökülünce hasar tam ortaya çıkacak. Şu an tonozlara çürütme yöntemiyle dikiş atılacak. Yapının şu an 3 kapısı var, güneydeki kapının zamanla kapatıldığı kaynaklarda yazıyor. Sıva raspasında orijinalinde bunu gösteren unsurlar varsa yapının orijinal hüviyetine kavuşması için çalışmalarda gerekli revizeleri yapacağız."

"Mihrabında Sultan Abdülhamit Han'ın tuğrası da var"

Caminin kaynaklara göre 1224 yılında yapıldığına değinen Doğan, "Yaklaşık 8 asırdır ayakta olan bir yapı, belki yüzlerce, binlerce depreme şahitlik etmiş. Memlüklüler döneminde 1247-1274'te büyük onarımlar geçiriyor, kışlık mekanın eklenmesi gibi. Cami 1893 depreminde büyük hasar görmüş dönemin padişahı Sultan Abdülhamit Han yardım gönderiyor ve onarımı yapılıyor. Mihrabında Sultan Abdülhamit Han'ın tuğrası da var. Mihrap Abdülhamit Han'ın döneminde dizayn ediliyor." diye konuştu.

Alaaddin Keykubat döneminde yapılmış, 8 asırlık geçmişe sahip"

Doğan, tarihi caminin 1962, 1980 ve 2005 yıllarında derz dolgusu, doğramaların değişmesi gibi kısmi onarımlar gördüğünü hatırlattı.

Yapının tarihi ve mimari açıdan çok önem taşıdığına ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken ecdat yadigarı eser olduğuna işaret eden Doğan, "Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat döneminde yapılmış, 8 asırlık geçmişe sahip camimiz 4 eyvanı planıyla İran'daki Büyük Selçuklu mimarisinin Anadolu'daki ilk ve tek örneği. Bu anlamda önem arz eden camimiz, Büyük Selçuklular İran'da birçok yapı yapmış ama Anadolu'da o plan şemasını uyguladıkları tek yapı. Tuğla ve çini işçiliğiyle dikkati çeken bir yapı. Çiniler, desen ve motifler sağlam şekilde görsellerini sunuyor." ifadelerini kullandı.

Onarım kapsamına yapının derzlerinin açılmaya başladığını anlatan Doğan, şunları söyledi:

"Duvarların güçlenmesi için enjeksiyon uygulaması yapacağız ve duvarların içerisinde oluşan boşluklar doldurulacak. Tonozlarda çürütme yöntemiyle dikiş yapılacak. Üst yapıdaki kurşunları kaldırıp yenileyeceğiz. Avluyla yapı bütün halinde, süreç içerisinde soğuk olmasın diye alüminyum doğramayla arası kapatılmış, bunu kaldıracağız. Açılır kapanır sistem yaparak cami ile avluyu bütün hale getireceğiz. Eski kayıtlarda avluda havuz olduğu görünüyor, kazı yaparak izlerine bakacağız. Belki havuzu yeniden yapacağız."