Haftanın Tarihine Bakış

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC),15 Kasım 1983'te kuruldu.

Kıbrıs'ta 1960 yılında cumhuriyet kurulması sonrasında da sorunlar giderilemedi. BM Genel Kurulu, 11-17 Aralık 1965'teki toplantılarında, adada iki farklı toplumun varlığını göz ardı ederek, cumhuriyetin egemenliğini esas alan öneriyi kabul etti.

Bu arada Yunanistan istikrarsızlığa sürüklendi. 21 Nisan 1967'de Albay Papadopulos'un öncülük ettiği albaylar, yönetimi ele geçirdi.

Bu dönemde Başbakan Süleyman Demirel ile Yunan Başbakanı Kollias, 9 Eylül 1967'de Keşan'da, 10 Eylül'de ise Dedeağaç'ta bir araya geldi. Bu görüşmelerde Yunanistan, Türkiye'nin, Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesini kabul etmesi durumunda, adada üsler ve Batı Trakya'da tavizler verme önerisinde bulundu. Bu öneri, daha önce 1966'da Stefanopulos hükümetince de yapılmış ve Türkiye tarafından reddedilmişti. Başbakan Demirel'in öneriyi aynı şekilde reddetmesiyle görüşmeler bitti.

Türkiye'nin geçerliliğini koruyan anlaşmaların tarafların rızası olmadan değiştirilmemesi, Kıbrıs'ta iki toplumdan hiçbirinin ötekine egemenlik kurmaması, Lozan Anlaşması ile sağlanan dengenin bozulmaması ve Kıbrıs sorununa Enosis dışında çözüm aranması konularındaki kararlı tutumuna karşın Yunanistan, Enosis'i gerçekleştirme çabalarına hız verdi. Askeri hazırlıklara girişen Yunanistan, Batı Trakya'daki Türkler üzerinde baskısını artırdı.

Bu arada, 1964 bunalımı sırasında adaya geri dönen Albay Grivas'ın örgütlediği Rum Milli Muhafızları, Boğaziçi ve Geçitkale köylerinde Türkleri imhaya kalkıştı. TBMM, 16 ve 17 Kasım 1967'de yaptığı gizli oturumlarda durumu değerlendirdi. TBMM, 19 Kasım'da ise hükümete gerekirse ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanmanın Akdeniz'e açılmasından sonra Türkiye, Grivas'ın adadan ayrılması ve 1964'ten beri Kıbrıs'a gönderilen 12 bin Yunan askerinin geri çekilmesi koşuluyla müdahaleden vazgeçebileceğini açıkladı.

ABD Başkanı Johnson'un özel temsilcisi Cyrus Vance'nin ve BM'nin arabuluculuk çabalarıyla Yunanistan, askerlerini geri çekmeyi kabul etti. Bunalım, Türkiye ile Yunanistan'ın 2 Aralık 1967'de anlaşmaya varmalarıyla sona erdi.

Bu anlaşmadan hemen sonra Kıbrıs Türkleri 29 Aralık 1967'de 1960 Anayasası tam anlamıyla işletilinceye kadar kendi yönetimlerinin kendilerince sağlanması anlamına gelen "Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi"ni kurdu. Geçici yönetim, bir süre sonra "Kıbrıs Türk Yönetimi"ne dönüştürüldü. Bu yönetim biçimi, "Otonom Türk Yönetimi"nin ilan edildiği 1974'e kadar sürdü.

EOKA'cı Nikos Sampson darbesinden sonra 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış Harekatı gerçekleştirildi. 15 Kasım 1983'te de KKTC kuruldu.

Belli başlı öteki olaylar

14 Kasım

1517- Sadrazam Piri Mehmet Paşa öldü.

1526- Kanuni Sultan Süleyman, Orta Avrupa seferinden İstanbul'a döndü.

1900- Dr. Karl Land Steiner, üç ayrı kan grubunu belirledi.

1908- Einstein, Kuantum teorisinin sunumunu yaptı.

1950- Şair Orhan Veli, Ankara'da yol yapım çukuruna düştükten iki gün sonra İstanbul'da öldü.

1976- Çayırhan Termik Santrali ve Kömür Üretim Tesislerinin temeli atıldı.

1985- Demokratik Sol Parti (DSP) kuruldu.

1993- Naim Süleymanoğlu, Melbourne'deki Halter Şampiyonası'nda üç altın madalya kazandı.

1999- ABD Başkanı Bill Clinton, resmi ziyaret için Ankara'ya geldi.

2001- A Milli Futbol Takımı, Dünya Kupası Avrupa Elemeleri baraj mücadelesinde Avusturya'yı yenerek, 48 yıl aradan sonra Dünya Kupası finallerine katılma hakkı elde etti.

2005- Esenboğa Havalimanı iç hatlar terminali yandı.

2012- Yunanistan, İspanya, Portekiz ve İtalya başta olmak üzere Avrupa genelinde kemer sıkma önlemlerine karşı başlayan grev ve protesto dalgasında Belçika'da trenler durdu, binlerce protestocu Almanya Büyükelçiliğini yumurta yağmuruna tuttu.

2013- Norveç Edebiyat ve İfade Özgürlüğü Akademisinin milli şair Bjornstjerne Bjornson adına verdiği "Bjornson Ödülü"ne Yaşar Kemal layık görüldü.

2015- Çin'in Cıciang eyaletinde meydana gelen toprak kaymasında 38 kişi hayatını kaybetti.

15 Kasım

1638- Osmanlı ordusu Bağdat'ı kuşatmaya başladı.

1889- Brezilya'da monarşi devrildi ve cumhuriyet kuruldu.

1956- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) kuruldu.

1960- Nükleer silah taşıyan ilk denizaltı USS George Washington, Güney Carolina Charleston'da suya indirildi.

1967- Kıbrıs'ta üç Türk köyüne saldırarak işgal eden Rum tedhişçiler, 28 Türk'ü öldürdü, 200'ün üzerinde Türk kayboldu. Olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu, genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları ile durumu değerlendirdi.

1969- Washington DC'de çeyrek milyon kişi Vietnam Savaşı'na karşı gösteri yaptı.

1977- Türk atleti Veli Ballı, Pakistan'da yapılan Uluslararası Atletizm Yarışmaları'nda "Maraton" dalında birinci oldu.

1979- Yunan şilebi Evrenia ile Haydarpaşa mendireği açıklarında çarpışan Rumen tankeri İndependenta'nın infilak etmesi sonucu 51 Rumen denizci öldü.

1983- KKTC ilan edildi.

2003- İstanbul'da Neve Şalom ve Beth İsrael sinagoglarına cumartesi duası sırasında eş zamanlı intihar saldırılarında bulunuldu, 25 kişi öldü.

2008- G-20 ülkeleri liderleri, Washington'daki zirvede IMF ve Dünya Bankasında reform yapılması konusunda anlaştı.

2012- Türkiye'nin ilk milli ana muharebe tankı "Altay"ın ilk prototipleri, Otokar'ın Sakarya'daki fabrikasında, Başbakan Erdoğan'ın katıldığı törenle tanıtıldı.

2012- TBMM Genel Kurulu, "muharrem iftarı" dolayısıyla ilk kez birleşime ara verdi. Meclis lokantalarında muharrem orucu tutanlar için etsiz ve soğansız yemekler menüye dahil edildi.

2013- Hollanda hükümeti, Suriye'den gelebilecek saldırılara karşı bu yılın başında NATO'nun isteği doğrultusunda Türkiye'ye gönderdiği Patriot füzelerinin görev süresinin uzatılmasına onay verdi.

2015- Türkiye'nin dönem başkanı olduğu G20'nin Liderler Zirvesi Antalya'da başladı.

16 Kasım

1824- New York 5. Cadde iş dünyasına açıldı.

1869- Süveyş Kanalı açıldı.

1918- Macaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

1922- İşgal Orduları Başkomutanı General Harrington'a yazıyla başvuran Padişah Vahdettin, İstanbul'da hayatını tehlikede gördüğünü ve İngiltere'ye sığınmak isteğini bildirdi.

1926- Hintli şair Tagore, İstanbul'a geldi.

1933- ABD ve Sovyetler Birliği, diplomatik ilişkileri başlattı.

1945- Nazi sırlarını taşıyan 88 Alman bilim adamı ABD'ye ulaştı.

1945- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu.

1948- "Sihirli halı" operasyonu başladı ve Yahudileri İsrail'e taşıyan ilk uçak Yemen'e indi.

1960- Amerikalı aktör Clark Gable 59 yaşında öldü.

1967- Rumlar, işgal ettikleri Türk köylerini boşalttı. TBMM konuyla ilgili gizli oturum yaptı.

1972- CHP'den ve milletvekilliğinden istifa eden İsmet İnönü, anayasanın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosunda yemin etti ve "İlk Tabii Senatör" olarak görevine başladı.

1978- Türkiye'nin ilk film operatörü ve Atatürk'ün fotoğrafçısı Remzi Ar öldü.

1987- Yasa dışı TKP Genel Sekreteri Haydar Kutlu ile yurt dışında yaşayan TİP Genel Sekreteri Nihat Sargın Türkiye'ye geldi. Kutlu ve Sargın, Esenboğa Havaalanı'nda gözaltına alındı.

1993- Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Lenin Müzesi'ni kapattı.

2002- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül'ü hükümeti kurmakla görevlendirdi.

2005- Şair ve yazar Özdemir İnce, merkezi Lüksemburg'da bulunan Avrupa Şiir Akademisi sürekli üyeliğine seçildi.

2007- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İhya Balak, makamında silahla vurularak öldürüldü.

2011- Türkiye Futbol Federasyonu, A Milli Takım Teknik Direktörü Guus Hiddink'in sözleşmesinin feshedildiğini açıkladı. Yerine Abdullah Avcı getirildi.

2013- İtalya'da 8'incisi düzenlenen "Roma Uluslararası Film Festivali"nin yarışma dalında izleyicilerle buluşan yönetmen Tayfun Pirselimoğlu'nun son filmi "Ben O Değilim", "En İyi Senaryo Ödülü"nün sahibi oldu.

2013- Bulgaristan'da Sosyalist Partisi, 1984-1989 yıllarında ülkedeki Türklere karşı uygulanan asimilasyon politikası nedeniyle özür diledi.

2015- Anadolu Ajansının 7 Haziran ve 1 Kasım genel seçim sonucu yayınları, dünyanın en büyük haber ajansları birliklerinden Asya-Pasifik Haber Ajansları Birliğinde (OANA), "Haber Ajansı Kalite Mükemmellik" derecelendirmesinde ikinci oldu.

17 Kasım

1558- İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth tahta çıktı.

1877- Rus birlikleri Kars'a saldırdı.

1913- Panama Kanalı'ndan ilk gemi geçiş yaptı.

1917- "Düşünen Adam" heykeli ile tanınan heykeltıraş August Rodin Fransa'da öldü.

1918- İngilizler, Bakü'yü işgal etti.

1922- Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet (Vahdettin) İstanbul'u terk etti.

1922- Abdülmecit halife oldu.

1924- İlk muhalefet partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu.

1967- TBMM ikinci kez yaptığı gizli oturumda, 18 saat 20 dakika Kıbrıs'taki son gelişmeleri görüştü.

1972- Türkiye'de ilk kadın partisi olan Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi kuruldu.

1993- Güney Afrika siyasi liderleri, ırk ayrımına son veren yeni anayasayı kabul etti.

2006- Eski Rus ajanı Aleksandır Litvinenko, polonyum-210 ile zehirlendikten sonra Londra'da kaldırıldığı hastanede öldü. Litvinenko ile son görüşenlerden İtalyan akademisyen Mario Scaramella'da da 1 Aralık'ta aynı zehir saptandı.

2011- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD'nin ünlü dergisi Time'ın 28 Kasım tarihli Avrupa, Asya ve Güney Pasifik baskılarında "Erdoğan'ın Yolu" başlığıyla kapak oldu.

2013- 35. Vodafone İstanbul Maratonu'nu Kenya asıllı Fransız atlet Abraham Kiprotich kazandı.

2013- Yükseköğretim Kurulu, demokratikleşme paketinde yer alan Roman Dili ve Kültürü Araştırmaları Enstitüsünün, Trakya Üniversitesi bünyesinde açılmasını kararlaştırdı.

2013- Türkiye, 2013-2017 dönemi için UNESCO'nun önemli organlarından Dünya Miras Komitesi üyeliğine seçildi.

2015- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 64. Hükümeti kurma görevini AK Parti Genel Başkanı ve Konya Milletvekili Ahmet Davutoğlu'na verdi.

18 Kasım

1583- Galata'daki Saint Benoit Kilisesi'ne yerleşen Cizvitler, St. Benoit mektebini açtı.

1601- Tiryaki Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Haçlı ordusunu yenerek Kanije zaferini kazandı.

1865- Mark Twain'in ilk öyküsü yayımlandı.

1912- İstanbul'da kolera salgını başladı.

1928- Walt Disney'in yarattığı çizgi film Mickey Mause'un ilk gösterimi yapıldı.

1931- Japonlar, Mançurya'yı işgal etti.

1933- İstanbul Darülfünunu "İstanbul Üniversitesi" olarak açıldı.

1945- "Doğan Kardeş Sanat Müsamereleri"nin ilki Tepebaşı Çocuk Tiyatrosunda yapıldı.

1951- Perihan Sanerk, Emniyet Müdürlüğüne yükselen ilk kadın oldu.

1952- Fransız şair Paul Eluard öldü.

1967- Türk jetleri Kıbrıs üzerinde alçaktan uçtu. BM Barış Gücü denetimindeki Erenköy bölgesinde Türkler ile Rumlar arasında çıkan çatışma 7 saat sürdü.

1976- İspanya'da 37 yıllık diktatörlüğün ardından demokrasinin kurulması kararı alındı.

1983- BM Güvenlik Konseyi, KKTC'yi tanımadı.

1990- Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı, Paris Sözleşmesi imzalandı.

1992- Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu kabul edildi.

1999- İstanbul'daki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Zirvesi'nde, Bakü- Ceyhan petrol boru hattı ve Hazar geçişli doğalgaz projelerine ilişkin anlaşmalar, ilgili ülkelerin devlet başkanlarınca imzalandı.

2000- Türk sanat müziğinin ünlü ismi, besteci ve ses sanatçısı Yıldırım Gürses kalp yetmezliğinden öldü.

2007- Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı'nın resmi açılış töreni, İpsala Gümrük Sahası'nda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis'in katılımıyla yapıldı.

2009- Araştırmacı, gazeteci-yazar Ömer Lütfi Mete yaşamını yitirdi.

2010- Fidel Castro, Küba Komünist Partisi liderliğinden kaynaklanan yetkilerini devretti.

2012- Erdoğan, Mısır ziyareti kapsamında Türk-Mısır İş Forumu'nda iş adamlarına hitap etti. Erdoğan, "Netanyahu'ya sesleniyorum, şu anda 2008 yılında değiliz, 2012 yılındayız. Bilesin ki 2012'nin şartları 2008'in şartları gibi değildir. Hesabını iyi yap." dedi.

2012- Mısır'da temaslarını sürdüren Başbakan Erdoğan, Anadolu Ajansının "Arap Uyanışı" Fotoğraf Sergisi'ni açtı. Anadolu Ajansı Arapça Haberler Koordinatörlüğünün Kahire merkezli Ortadoğu Bölge Müdürlüğü de hizmete girdi.

2013- Tiyatro sanatçısı Nejat Uygur, İstanbul'da bir süredir tedavi gördüğü hastanede 86 yaşında vefat etti.

2013- Gazeteci, yazar ve araştırmacı Aytunç Altındal 68 yaşında İstanbul'da kansere yenik düştü.

2013- Çin'de "Türkiye Yılı" etkinlikleri kapsamında düzenlenen "Anadolu Medeniyetleri: Neolitik Çağ'dan Osmanlı İmparatorluğu'na" adlı sergi Şanghay kentinde açıldı.

2015- Nijerya'nın Adamawa eyaletinin başkenti Yola'daki patlamada 32 kişi hayatını kaybetti, 80 kişi yaralandı.

2015- Ankara Garı önünde 10 Ekim'deki saldırı sonucunda hayatını kaybedenlerin sayısı 103'e yükseldi.

19 Kasım

1900- İngiltere'de seçme ve seçilme hakkı isteyen 119 kadın, Avam Kamarasına zorla girmekten tutuklandı.

1926- Troçki ve Zinovyev, Politburo'dan kovuldu.

1938- Atatürk'ün naaşı, İstanbul'dan Ankara'ya, hazin bir törenle yola çıkarıldı.

1943- III. Tarih Kongresi toplandı.

1949- İstanbul Radyosu normal yayınına başladı.

1967- TBMM, hükümete ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanma alarma geçirildi, Ankara'daki 28. Tümen İskenderun'a hareket etti.

1977- Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, İsrail'i ziyaret eden ilk Arap lider oldu.

1979- Eski milletvekillerinden Ortadoğu gazetesi yazarı İlhan Darendelioğlu, İstanbul'da uğradığı silahlı saldırıda öldü.

1984- BM görevlisi Enver Ergun, Viyana'da Ermeni teröristlerce katledildi.

1985- ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, Cenova'da ilk kez buluştu.

1988- Pakistan'da Benazir Butto başbakan seçildi.

1994- Halil Mutlu, Dünya Halter Şampiyonası'nda 7 dünya rekoru kırarak, 3 altın madalya kazandı. Naim Süleymanoğlu 64 kiloda 5 dünya rekoru kırarak, 3 altın madalya, Fedail Güler de 70 kiloda iki dünya rekoru kırarak 2 altın madalya elde etti.

1996- Şair Enver Gökçe 61 yaşında öldü.

1999- İstanbul'daki AGİT Zirvesi'nin son günü, Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması'nın (AKKA) yeni koşullara uyarlanmış şekli, tarafların liderlerince imzalandı.

2007- Macar edebiyatının duayeni Magda Szabo 90 yaşında öldü.

2008- MHP İstanbul Milletvekili Gündüz Suphi Aktan, Ankara'da tedavi gördüğü hastanede vefat etti.

2011- Ünlü sinema yönetmeni Ömer Lütfi Akad, 95 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti.

2012- Dünyanın en önemli müzik ödülleri arasında yer alan Amerikan Müzik Ödülleri, Los Angeles'ta düzenlenen törenle sahiplerini buldu. Genç şarkıcı Justin Bieber, en büyük ödül kabul edilen "Yılın Sanatçısı Ödülü"ne layık görüldü.

2013- British Council, Türkçeyi Birleşik Krallık'ta gelecek 20 yıl için en önemli 10 dil arasında gösterdi.

2013- Ukrayna'nın Kharkiv şehrindeki Skovoroda Pedagoji Üniversitesinde Türk Kültür Merkezi açıldı.

2013- Anayasa Uzlaşma Komisyonu Başkanı Cemil Çiçek, komisyonun tam anayasa yapamayacağının ortaya çıktığını belirterek, başkanlıktan ayrıldı.

20 Kasım

1910- Meksika Devrimi başladı.

1923- Halk Fırkası "Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" örgütünü bünyesine aldı.

1926- ABD'li yazar Jack London intihar etti.

1943- İstanbul Teknik Üniversitesi kuruldu.

1945- II. Dünya Savaşı'ndan sonra Nürnberg duruşmaları başladı.

1949- Türk Milli Futbol Takımı, Dünya Kupası grup eleme maçlarının ilkinde Suriye'yi 7-0 yendi.

1953- Türkiye'deki ilk otomobil mukavemet yarışı, "İstanbul Ankara İzmir İstanbul" güzergahında yapıldı.

1959- BM "Çocuk Hakları Deklarasyonu"nu yayımladı.

1961- Türkiye'de ilk koalisyon hükümeti, Başbakan İsmet İnönü tarafından AP ve CHP'li bakanlarla kuruldu.

1975- İspanya'da General Franco öldü.

1979- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Doğanay uğradığı saldırıda öldürüldü.

1984- Ressam Eşref Üren 87 yaşında öldü.

1989- Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi kabul edildi.

2003- İstanbul'da İngiltere Başkonsolosluğu ile HSBC Bank Genel Müdürlüğüne bulunulan intihar saldırılarında 27 kişi öldü.

2010- Türkiye'nin ilk kadın emniyet müdürü Şerife Feriha Sanerk hayatını kaybetti.

2011- İspanya'da erken genel seçimler yapıldı. Sağ görüşlü Halk Partisi tarihi bir zafer kazanarak tek başına iktidara geldi, sosyalistler demokrasi tarihindeki en kötü sonucunu aldı.

2012- 12 Eylül askeri darbesine ilişkin davada, dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya, teknoloji yardımıyla hakim karşısına çıktı.

2013- İngiltere egemenliği altındaki Cebelitarık, mayısta UEFA tarafından üye federasyon olarak kabul edilmesinin ardından çıktığı ilk resmi maçında Slovakya ile golsüz berabere kaldı.

2015- Mali'nin başkenti Bamako'daki Radisson Otel'de 170 yabancı uyruklu, silahlı kişiler tarafından rehin alındı. 22 kişinin öldüğü, 20 kişinin yaralandığı rehine krizini, önce El Kaide ile bağlantılı El Murabitun Grubu, sonra da Macina Kurtuluş Cephesi üstlendi.