Cehennemi dünyaya tanıtan yazar

Dante'nin İlahi Komedya'sında tasvir ettiği ölümden sonra yaşam Avrupa'da Rönesans'ı ve Reformasyon'u nasıl etkiledi, modern dünyanın doğmasına nasıl katkıda bulundu?

"İçeri girenler, dışarıda bırakın her umudu."

Dante, İlahi Komedya adlı eserinde, Cehennem kapısında bu sözlerin yazılı olduğunu anlatır.

14 bin 233 mısradan oluşan İlahi Komedya 1320 yılında Floransalı Dante Alighieri tarafından yazılmıştı. 1265'te doğan Dante, hem yazmayı seviyor hem de eczacı olmak istiyordu. Parşömen veya kağıt üzerine yazılmış sözlerin de ilaçlar gibi zihni etkileyeceğine inanıldığından eczanelerde kitap satılan bir dönemdi bu.

İlahi Komedya yazıldığından bu yana pek çok sanatçıya, edebiyatçı, ressam, heykeltıraşa ilham kaynağı oldu. . Botticelli, Blake, Delacroix ve Dali bu tasvirleri resimlerine, Rodin heykellerine yansıttı.

Kimileri İlahi Komedya'yı "en büyük edebi eser" olarak tanımlarken ünlü İngiliz edebiyatçı T.S. Elliot şöyle diyordu: "Dante ve Shakespeare dünyayı aralarında paylaşmıştır. Üçüncü biri yoktur."

İlahi Komedya'nın tek satırını okumamış olsanız bile hayatınızda onun izleri vardır.

Cehenneme ziyaret

Dante, İlahi Komedya'ya Cehennem yolculuğu ile başlar. Sonra antik Roma'nın şairi Virgil'in kılavuzluğunda Arafa, daha sonra ise aşık olduğu ama erken yaşta ölen Beatrice ile Cennete gidecektir.

Dante'nin Cehennem, Araf ve Cennet tasviri Hristiyanlığın yanı sıra Yunan ve Roma mitlerinden etkilenmiştir. Gerçek dünya tarihi teolojiyle iç içe geçmiştir. Şeytan'ın üç ağzı vardır; birinde İsa'ya ihanet eden Yahuda, diğerlerinde ise Sezar'a ihanet eden Brütüs ve Cassius'u tutmaktadır.

İntizar

Tarihe, mitlere ve kutsal kitaplara yaptığı bu göndermelerle Dante aslında döneminin politikalarına dair yorumlar yapmakta, başına gelenlerin intikamını almaktadır.

Örneğin Papa'ya askeri yardımda bulunarak Kutsal Roma İmparatorluğu'nun altını oymaya çalışan ve Floransa'daki yöneticilerle ittifak halinde Dante'yi oradan süren Fransız kralı Charles'ı hikayede hedef alacaktır.

Pisa halkı için dileği "içinde yaşayanlar boğulsa sularda" olacak, Cenevizlilere şöyle seslenecektir: "Ey Cenevizliler, yol yordam bilmez kötülük yüklü kişiler, hala ne işiniz var yeryüzünde?"

Haksızlık yapanlara karşı biçtiği cezalarda da oldukça yaratıcıdır Dante. Rüşvetçi politikacıları "yapışkan ziftin kaynadığı çukurlara" doldurur. Pisa kontu Ugolino, kendisini hapse attıran ve çocuklarının açlıktan ölmesine neden olan başpiskopos Ruggieri'nin boynunu kemirecektir sonsuza dek.

Modern İtalyancaya katkı

Dante bu eserini yazarken İtalya'daki tüm edebi eserlerin yazıldığı dili, Latinceyi değil Tuskan dilinin Floransa lehçesini kullanmıştır. İlahi Komedya öyle popüler olmuştu ki bu lehçe yaygınlaşıp günümüz İtalyancasına yolu açmış, Floransa ise Rönesans'ın merkezi haline gelmişti.

Bu gelişmeler Reformasyon ve Aydınlanma dönemlerine de yol açtı. Protestanlar İncil'i herkesin kendi dilinde okumasını savunmuş, bunun sonucunda gelişen fikirlerle Roma Katolik Kilisesi'nden kopuşlar olmuştu. Dante de kendi eserinde sunduğu kozmoloji ile bunu yapmıştı aslında.

Aklın yolu

İncil'de yer alan boşlukları kendisine göre doldurmuş, böylece Rönesans'ı ve Klasik felsefeye dönüşü sağlamıştı. Dante'nin Cehennem tahayyülü, Aristoteles'in hayatta en önemli şeyin akıl olduğu fikrinden esinlenmiş ve bu düşünce daha sonra Protestanlığa uyarlanarak bireyin aklının kurtuluşa giden yol olduğu fikrine ilham vermişti.

Cehennemin her bir katı ve onlara denk düşen Yedi Ölümcül Günah aslında aklın kullanılmaması veya akla bilinçli saldırı sonucu meydana gelmişti.

Dante, hakim olan Roma Katolik Kilisesi'nin para karşılığında insanların günahlarının affedildiğini gösteren belgeleri satmasını eleştiriyor, bunu yapan piskoposları eserinde Cehenneme gönderiyordu.

Hoşgörü ve adalet

Hristiyan dininden olmayanlara karşı da oldukça hoşgörülü ve adaletliydi Dante. Örneğin komutan Salahaddin'i, Hristiyanlığa inanmayan ama adil olanların gönderildiği Araf'ta hayal ediyordu. Hatta adil olan ama İsa'dan haberi olmadığı için Hristiyanlığı seçmemiş olanların Cennete gitmesine izin veriyordu.

İlahi Komedya Batı tarihinin dayanaklarından biridir. Bu eserin, edebi ve dinsel ifadeleri, paganlıkla Hristiyanlığı, geçmişte yaşanmış olan ile gelecek modern dünyanın DNA'larını bir araya getirdiğini görürüz. İlahi Komedya belki hayatın anlamına dair anahtarı değil ama Batı edebiyatının kendi her şeyin teorisini içeriyor.