Anadolu Selçuklu Motifleri Günümüze Taşınıyor

İLYAS GÜN - Anadolu Selçuklu Devleti döneminde yapılan eserlerdeki motifleri çinilere işleyerek günümüze aktaran Samsun Olgunlaşma Enstitüsü, motiflerin kravat iğnesi, kol düğmesi gibi eşyalarda kullanımı için de çalışma gerçekleştiriyor.

Samsun Olgunlaşma Enstitüsünce Samsun, Sivas, Konya, Kayseri, Sinop, Amasya'daki cami, türbe, medrese gibi Anadolu Selçuklu eserlerindeki motifleri fotoğraflamak amacıyla 2 yıl süren çalışma yürütüldü. Fotoğraflama çalışmasının tamamlanmasının ardından motiflerin çinilere uygulanmasına başlandı.

Samsun Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Fatma Bayram Arslan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Selçuklu eserlerin en önemlilerinin Sivas, Kayseri ve Konya'da olduğunu, bundan dolayı bu kentlerle Samsun'un çevre illerinde bulunan eserlerdeki motifler üzerinde çalıştıklarını söyledi.

Orta Asya'da görülen ve "hayvan üslubu" denilen tekniğe Anadolu Selçuklu Devleti'nde de rastlandığını belirten Arslan, İslamiyet öncesi dönem olduğunu için o dönem hayvan ve insan figürlerinin daha çok kullanıldığını anlattı.

Eserlerdeki tüm motifleri fotoğrafladıklarını, sonra bunların çini üzerine aktarılması için çalışma yaptıklarını dile getiren Arslan, "Anadolu Selçuklularında çinilerde 3 farklı teknik kullanılırdı. O dönemde kullanılan renkler, Osmanlı İmparatorluğu'nda kullanılan renklere göre daha yalındı. Selçuklu'da genellikle kendine has turkuaz rengi kullanılırdı. Son dönemlerinde ise siyah, patlıcan morları çinilere girmeye başlamıştı. Osmanlı ile çinilerde de gelişme oldu." dedi.

Selçuklu'da öne çıkan tekniklerden birinin çini mozaik tekniği olduğuna işaret eden Arslan, şöyle dedi:

"Mozaik levhalardan küçük motifler kesilir, çiniler istenilen kompozisyon ve renklere göre sırlı yüzeyi alta gelecek şekilde dizilir ve arkasına alçı harcı dökülerek kurumaya bırakılır. Hazırlanan bu süsleme daha sonra istenilen yere monte edilir. Çini mozaik, düz ve kavisli yüzeylere daha rahat şekilde uygulanabildiği için mimari süslemede çokça tercih edilmiştir."

Motiflerin günlük hayatta da kullanılması için çalışma

Arslan, Anadolu Selçuklu Devleti'nde geometrik desenler ve o döneme özel Selçuklu yıldızı ile çift başlı kartalın eserlerde bolca görüldüğünü vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:

"Tamamen bilimsel kaynaklardan, o dönemin destanlarında bulunan minyatürlerden yararlandık. Selçuklu eserlerindeki yapılardan çıkardığımız motifleri önce çinilere uyguladık ama bu çalışma sadece çini ile sınırlı kalmayacak. Motifleri günlük yaşamımızdaki kravat iğnesi, kol düğmesi veya farklı şekillerde vatandaşlarımızın kullanması için çalışma başlattık, bununla ilgili tasarımları hazırladık. Selçuklu motiflerinin bulunduğu tişörtler de hazırlamayı planlıyoruz. Amacımız günümüzdeki insanların Anadolu Selçukluları'nın eserleriyle tanışmasını sağlamak ama sadece bu sanatı öğrenmelerini değil, günlük hayatlarında da kullanılmasını hedefliyoruz."