Anadolu'daki En Eski Meclis Binası" Assos'ta Kurulmuş

MEHMET BAYER - Antik dönemde Anadolu'daki en eski meclis binasının (bouleuterion), 2 bin 400 yıl önce Assos Antik Kenti'nde kurulduğu bildirildi.

Ayvacık ilçesi sınırları içinde yer alan antik kentteki kazıların başkanlığını yürüten Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurettin Arslan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, meclis binalarının ilk olarak MÖ 5 ve 6'ncı yüzyıllarda Atina'da ortaya çıktığını, demokrasinin burada gelişip diğer ülkelere yayıldığını söyledi.

Şimdiye kadar Anadolu'daki en erken meclis binalarının MÖ 2'nci yüzyılda yapıldığına dair söylentiler olduğunu dile getiren Arslan, "Örneğin Milet gibi. Yine Anadolu'da ya da dünya bir yapının meclis binası olduğunu kanıtlayan, o yapının fonksiyonunu belirleyen yazıtlar sadece 3 meclis binasında yer alıyor. Bunlar Milet, Aigia ve Epirus'daki Dodona kutsal alanındaki meclis binalarıdır" dedi.

Arslan, son yıllarda yapılan araştırmalarda, Assos'taki meclis binasının yazıtının ele geçtiğine işaret ederek, şöyle konuştu:

"Assos'taki bu binayı Ladomos ile karısı yaptırmış. Bu kişiler Assos'un ileri gelen ailelerinden. Yazıt MÖ 4'üncü yüzyılın sonlarına ait. İncelediğimizde Assos meclis binasının Anadolu'daki diğer örneklerine benzemediğini belirledik. Bu binada, diğer meclis binalarının aksine oturma yerleri ahşaptan. Diğerlerinin hepsinin oturma sıraları taş. Plan olarak baktığımız zaman da Assos'taki meclis binasının en yakın örneğini Atina agorasındaki (yönetim, politika, ticaret işlerini konuşmak için halkın toplandığı alan) meclis binasında görüyoruz."

Bir yapıyı tarihlendirmede en önemli kanıtın yazıtlar olduğunu dile getiren Arslan, "Yazıt olduğu zaman hem yapın fonksiyonu hem de yapımı konusunda tartışmaya yer verilmeyecek bilgiler elde edilir. Yeni bulgularla Anadolu'da gerek plan, gerekse kitabesiyle en eski meclis binasının Assos'ta yapıldığını biliyoruz" diye konuştu.

Assos'taki meclis binasının inşa edilmesinin ünlü filozof Aristoteles'e bağlanabileceğini belirten Arslan, şunları kaydetti:

"Çünkü Aristoteles'in MÖ 4'üncü yüzyılın ortalarında Assos'ta kaldığını biliyoruz. Belki de Platon'un ikinci akademisinin burada kurulduğunu söyleyebiliriz. Bir tanesi Atina'da, ikinci bir şubesinin de Platon'un öğrencilerince Assos'ta kurulduğunu ve bu sayede burada yaşayan halkın bu filozoflardan demokrasi ya da Atina'daki yönetim biçimi konusunda büyük, önemli bilgiler, fikirler elde ettiğini biliyoruz. Özellikle Aristoteles'in kentten ayrılmasından sonra, bu bölgelerin Perslerin eline geçmesiyle bu fikirleri uygulamak belki kısmet olmadı, ancak Büyük İskender'in Anadolu'ya ayak basmasından hemen sonra demek ki Assoslular, Aristoteles'in öğretilerinden hareket ederek Anadolu'daki ilk meclis binasını yapmış."

Meclis binasının 2 bin 400 yıllık olduğunu aktaran Arslan, "Tarihte ilk kez Assos'un, kısa bir süre de olsa filozoflar tarafından yönetilen bir kent olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz" değerlendirmesinde bulundu. - Çanakkale