Akdamar Kilisesi: Van Gölü'nün ortasında bir tarih, bir efsane

Van Gölü'nün mavilikleri ortasında zamana direnen Akdamar Kilisesi, tarih, kültür ve efsanenin iç içe geçtiği eşsiz bir anıt. Onuncu yüzyılda Vaspurakan Kralı I. Gagik tarafından yaptırılan ve mimar Manuel'in imzasını taşıyan bu kilise, Orta Çağ Ermeni mimarisinin en nadide eserleri arasında yer alıyor. Sadece mimarisiyle değil, "Ah Tamar" efsanesiyle de hafızalara kazınan Akdamar Kilisesi, bugün Türkiye'nin ve dünyanın önemli kültürel mirasları arasında kabul ediliyor.

TARİHİ VE DİNİ MERKEZ OLARAK KULLANILDI

915-921 yılları arasında inşa edilen Akdamar Kilisesi, Ermeni Apostolik Kilisesi'ne bağlı olarak ibadet amacıyla yapıldı. Vaspurakan Krallığı döneminde bir dönem patriklik merkezi olarak kullanılan kilise, Ermeni halkı için dini bir merkez olmanın ötesinde kültürel bir odak haline geldi.

SANAT TARİHİNE DAMGA VURAN MİMARİSİ

Dört yapraklı yonca planlı, tek kubbeli yapısıyla dikkat çeken kilise; bazalt ve pembe andezit taşından inşa edildi. En dikkat çekici yönü ise dış cephelerdeki taş kabartmaları. Adem ile Havva'dan Yunus ve balinaya, av sahnelerinden kraliyet tasvirlerine kadar pek çok İncil ve Tevrat sahnesi dış duvarlarda detaylı bir şekilde işlendi. Bu figürlü dış cephe süslemesi, dönemin diğer Ermeni kiliselerinde neredeyse hiç görülmeyen bir özellik olarak öne çıkıyor.

AH TAMAR EFSANESİNİN HÜZÜNLÜ İZİ

Kilise kadar ada da bir aşk hikayesiyle anılıyor. Rivayete göre keşişin kızı Tamar ve ona âşık genç balıkçının trajik aşkı, Van Gölü'nün karanlık sularında sona erer. Genç adamın boğulurken son nefesinde söylediği "Ah Tamar" sözleri, adaya ve kiliseye adını verir.

UNUTULMAYA TERK EDİLDİ, YENİDEN KAZANDIRILDI

1915 sonrasında terk edilen kilise, 1951 yılında yıkılmaktan yazar Yaşar Kemal'in çabalarıyla kurtuldu. 2005-2007 yılları arasında restore edilip müze olarak ziyarete açıldı. 2010 yılından bu yana yılda bir kez Ermeni ayinine ev sahipliği yaparak inanç turizmine de katkı sağlıyor.

DÜNYA MİRASI ADAYI

Bugün UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Akdamar Kilisesi, her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor. Anadolu'nun çok kültürlü tarihini anlamak için Van'daki bu taş yapı, geçmişle kurulan canlı bir bağ niteliğinde. Hem dini hem sanatsal hem de kültürel bir değer olarak Anadolu coğrafyasındaki benzersiz geçmişin sessiz tanığı olmaya devam ediyor.