YYÜ Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Doğu'dan "24 noktada çığ riski var" uyarısı - VAN

ALİ İHSAN ÖZTÜRK - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Fuat Doğu, Çatak- Bahçesaray Vadisi'nde 24 çığ noktası tespit ettiklerini belirterek, "Bölgede belirlediğimiz noktalarda her yıl çığ oluyor ve yollar, evler, direkler tahrip oluyor. Bir yıl sonra tekrar aynı yerde bu yapılar yapılıyor." dedi.

Doğu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Bahçesaray ilçesinde meydana gelen çığ nedeniyle büyük acılar yaşandığını, onlarca insanın hayatını kaybettiğini anımsattı.

Bilimsel incelemeler doğrultusunda alınacak tedbirlerle doğal afetlerin önüne geçilebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Doğu, yeryüzü şekillerinin doğru zamanda incelenmesi durumunda doğal afetlerin önceden bilinebileceğini aktardı.

"Kapalı veya yarı açık tüneller yapılabilir"

Türkiye'nin başta deprem olmak üzere sel, çığ ve heyelan risklerinin yoğun şekilde yaşanabileceği bir coğrafyada bulunduğuna dikkati çeken Doğu, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Bu nedenle bilimsel çalışmalarla bölgedeki problemli noktaları önceden belirlememiz gerekiyor. Bu amaçla Çatak Vadisi'nde 10 yıl önce çığ noktaları çalışması yapmıştık. Bilimsel olarak çığ noktalarının belirlenmesi mümkün. 4 ve 5 Şubat'ta Bahçesaray kara yolunda meydana gelen çığ, keder verici bir durum. Umarım bundan sonra benzer olaylar olmaz. Daha yüksek bir duyarlılıkla hem bilim insanlarından yardım alınır hem de devletimizin tüm imkanlarıyla yaralar sarılır diye ümit ediyoruz. Çığ felaketi Doğu Anadolu'nun yüksek kesimleri için vazgeçilmez bir doğa olayıdır. Bunun felaket boyutuna dönüşmesi aslında bir takım ihmaller, hatalar ya da şansızlıklardan kaynaklanıyor."

Çığın meydana geldiği Çatak ile Bahçesaray Vadisi arasındaki 3 bin rakımlı Karabet Geçidi'nin en önemli noktalardan biri olduğunu ifade eden Ali Fuat Doğu, vadi arasındaki geçişi sağlayan en düşük noktanın 3 bin metre yükseklikte olduğunun altını çizdi.

Zirvelerin 3 bin 500 metreye kadar çıktığı zorlu bir coğrafyadan söz ettiklerini anlatan Doğu, "Van-Bahçesaray arasındaki ulaşım bu yükseklikte sağlanıyor. Herkesin köyüne ulaştığı yolun yüksekliği 300-500 metre iken Bahçesaraylılar 3 bin metreyi aşıyor. Doğal koşullar ve iklim çok zorlayıcı. Orası yurdumuzun en değerli köşelerinden biri. Ulaşımı sağlıklı sağlamak görevimiz. Çığ noktalarını belirleyip, çığ kaydırma yüzeyleriyle kar birikme noktalarında yolların kapanmasını engelleyen kapalı veya yarı açık tüneller yapılabilir. Bu zor bir şey değil." ifadelerini kullandı.

"24 çığ noktası belirledik"

Bölgede uzun zamandır bilimsel çalışmalar yürüttüklerini ve bunu yüksek lisans tezlerine konu ettiklerini kaydeden Prof. Dr. Doğu, şöyle konuştu:

"Hazırladığımız bir tezde Çatak-Bahçesaray Vadisi'nde 24 noktada çığ riski belirledik ve bunu morfolojik olarak haritalandırdık. Yüksek lisans teziyle riskli yerleri ortaya koyduk. Bölgede belirlediğimiz noktalarda her yıl çığ oluyor ve yollar, evler, direkler tahrip oluyor. Bir yıl sonra tekrar aynı yerde bu yapılar yapılıyor. Çığın meydana geldiği noktada silah sesi, güçlü iş makineleri, alçaktan uçan helikopter ve gürültülü ortamlar yeni bir çığa sebep olabilir. Bu nedenle bu gibi faktörlerden kaçınmak gerekiyor. Mutlaka sessizlik sağlanarak arama çalışması yürütülmeli ve mümkünse kontrollü patlamalarla riskli noktaların tehlikelerini geçici olarak sıfırlamak gerekir. Ardından arama çalışmalarına devam edilmeli. Hayvanlar, dedektörler ve çubuklar gibi birçok yöntemden de faydalanabilir. Bölgedeki İhtiyar Şahap Dağları zirvesindeki kar, sabah saatlerinde ve öğlen vakti güneş aldıysa yüzeyde kristallaşan ya da buzlaşan kar yüzeyi, daha sonra yağacak yeni kara kaydırma yüzeyi oluşturarak yeni çığa sebebiyet verir. Bu durum zaten çok sık tekrar ediyor. Eğim, yükselti, kar yağışı gibi faktörler bölgede mevcut olduğu için çığ oluşma riski de yüksek oluyor."

"Teknik ekip nezaretinde yol açma çalışması yapılmalı"

Riskli bölgeleri yaz aylarında takibe aldıklarını ve vadilerde riskli noktaları belirlediklerini anlatan Ali Fuat Doğu, "Bu çalışmalar yapıldıkça yeni yerler de eklenebiliyor. Belirlediğimiz bölgelerde tedbirlerin alınması ve bunların hayata geçirilmesi gerekiyor. Bahçesaray'da yollar kapandığı zaman mutlaka teknik ekip nezaretinde yol açma çalışmasının yapılması gerekiyor. Bundan sonra riskli noktalardaki sorunları nasıl giderebiliriz, bunun için kafa yormamız lazım. Bilim insanlarının görevi de bunları sunmaktır. Çeşitli eserlerle bunu yapıyoruz. Bu konuda ciddi bir eğitim şart. Burada yaşayan insanlara çığ problemleriyle ilgili bilgilendirme seminerleri yapılabilir." diye konuştu.