Yavuz: "Ermeni Propagandası Aslında 1870'lerde Başladı"

Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Fikrettin Yavuz, Ermeni propagandalarının aslında 1870'lerde başladığını söyledi.

İlkadım Belediyesi tarafından düzenlenen "Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi" konulu 3. Uluslararası İlkadım Sempozyumu'na konuşmacı olarak katılan Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Fikrettin Yavuz, katılımcılara "Ermeni Propagandasını Oluşturan Unsurlar: Basın, Misyonerler ve Haber Ajansları" adlı sunumunu yaptı.

Ermeni propagandasının basındaki etkisini anlatan Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr. Fikrettin Yavuz, "Berlin kongresi bir dönüm noktası, 61. maddeyi hocalarımız ve öğrencilerimiz bunu biliyorlar. Propagandanın da ben Berlin'den başlayıp daha da şiddetli şekilde, 1870'lerde temellerinin atıldığını düşünüyorum. 1915 propagandası alsında 1870'lerde başladı. Ayastefanos Antlaşması'nın Berlin'de tatil edileceği haberi alınınca dönemin Patriği Nerses Varjabedyan, bir heyet teşkil ederek Ermeni propagandasını yapmak için Berlin'e gönderiyor. Bu heyeti bizzat kilisenin hazırladığı ve belirlediği bir heyettir. Avrupa başkentlerine giderek Berlin'de destek istedi. Katılan heyet hayatlarını bağımsız Ermenistan'a adamış kişilerden oluşuyor. Propaganda bu süreçten sonra daha hızlı bir şekilde Avrupa'da ve Amerika'da şiddetli bir şekilde yapılmaya başlanıyor, bilhassa basın üzerinden. Berlin kongresi devam edersen, özellikle The Tımes gazetesinde ve News gazetesinde Ermenilere yönelik haberlerin sayısının arttığını görüyoruz. Sadece İngiltere örneğinde bu böyle olmuyor. Fransa'da da, Almanya'da da buna benzer haberlerinin sayısının arttığını biliyoruz. Diğer gazetelerde de 1878 yılında Ermenilerle ilgili çok sayıda olumlu haberler yapıldığını söyleyebiliriz. İngiltere merkezli olarak 1890'lı yıllarda yayınlanmış, yazarı ve kaynağı belli olmayan haberleri 'bir Ermeni gönderdi' diye yayınlıyorlar. Buda aslında propagandanın boyutunu gösteriyor" dedi.

Ermeni propagandasının bir parçası olarak özellikle Havas ve Reuters ajanslarının çok önemli olduğunu dile getiren Yavuz, "1835 yılında Havas Ajansı'nın kurulduğunu biliyoruz. Osmanlı bölgelerinde Havas Ajansı olarak biliniyor. Daha sonra Agence France Presse (AFP) olarak isim alıyor. Çok etkili ve 1841'de Avrupa'da muhabiri olmadığı başkent yok. Telgrafın yayılmasıyla haber kartelini oluşturuyor. Daha sonra Londra'da Reuters'ın ve Berlin'de de Roof Ajansı'nın kurulduğunu görüyoruz. Bunlar 1869'da bir anlaşma imzalıyorlar. Bu anlaşması da ajans ittifak anlaşmasıdır. Dünyanın bölgelerini parselliyorlar. 1890'lı yıllarda Havas ve Reuters'ın özellikle Osmanlı'da meydana gelen olayları istedikleri şekilde Batı kamuoyuna aktarıyor. Osmanlı Devleti, Ermeni olaylarını tekzip etmek istediğinde olumsuz yanıt alıyor. Sebep olarak da 'niye bize para ödemiyorsunuz' şeklinde belgelere rastlıyoruz. 19. yüzyılın ortasında bu ayrılıkçı Ermenilerin özerklik ve bağımsızlık noktasında propagandanın çok önemli olduklarını ve bunu yaptıklarını, İngiltere ve Amerika örneklerine baktığımızda net bir şekilde bunu söyleyebiliyoruz. Özellikle bunu basın üzerinde gerçekleştirdiklerini söyleyebiliriz. Aslında 1915 sonrasındaki propagandalarının temelleri de bu süreçte atıldığını diyebiliriz" diye konuştu. - SAMSUN