UNESCO'ya Giren Tulumun Hikayesi

Kuzey Makedonyalı Slavco Trajcov, ülkesi ve Türkiye'nin ortaklığıyla UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edilen ortak kültürel miras tulumu gelecek kuşaklara aktarmaya çalışıyor.

Kuzey Makedonya'nın güneydoğusundaki Konçe kasabasına bağlı Dedino köyünde doğan 81 yaşındaki Trajcov, 66 yıldır çaldığı yerel dilde gayda ismi verilen tulumla tanışma hikayesini AA muhabirine anlattı.

Trajcov, 15 yaşından beri tulum çaldığını ifade ederek, "Annemin tulum çalan bir dayısı vardı. Onun bir tulumu vardı ve hayvanları otlatmaya çıkardığım zamanlarda tulum çalardı ve ben de tulumu öyle öğrendim." diye konuştu.

Yurt dışında birçok festival ve programda yer aldığını kaydeden Trajcov, özellikle geleneksel Makedon giysisiyle programlara katıldığında büyük ilgiyle karşılaştığını ve herkesin kendisiyle fotoğraf çekmek istediğini söyledi.

"Tulum, parmak ve beyinle çalınır"

Trajcov, ortak kültürel miras tulumu canlı tutmak için çok çaba gösterdiğini anlatarak, "İlgi var, insanlar tulum dinlemek istiyorlar. Diğer enstrümanlar tulumdan daha kolay. Örneğin kaval, ağzınızdan bir şeyler ekleyerek çalarsınız ancak tambur ve tulum parmak ve beyinle çalınır." ifadelerini kullandı.

Tulumun "nav" ismi verilen ve parmaklarla basılarak notaların ayarlandığı kısmının şimşir ağacından, gövde kısmının ise oğlak derisinden yapıldığını belirten Trajcov, elindeki enstrümanı 20 yıldan fazladır kullandığını söyledi.

Trajcov, tulum sanatının yaşatılması gerektiğini, gelecek nesillerin de bu sanatı öğrenmesini arzu ettiğini dile getirdi.

Karadeniz'den Ovçe Pole'ye uzanan nefes

Tulum veya Kuzey Makedonya'daki adıyla gayda, ülkenin Türkiye ile ortaklığında 2024'te UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edildi.

Türkiye'de genellikle Rize, Artvin, Ardahan, Erzurum ve Gümüşhane'de çalınan tulum, Kuzey Makedonya'da Ovçe Pole olarak bilinen ve ülkenin doğu merkez kısmında yer alan bölgeye has bir enstrüman.

Kuzey Makedonya'daki enstrüman melodi borusu, sabit ses borusu, üfleme borusu ve hava haznesi olmak üzere 4 kısımdan, Türkiye'deki ise melodi borusu, üfleme borusu ve gövdeden oluşuyor.

Halk müziğiyle ilişkilendirilen gayda veya tulum, düğünler ve festivaller gibi etkinliklerde de kullanılıyor.