UAEA Yönetim Kurulu toplantısı -

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Direktörü Yukiya Amano, İran'ın açıkladığı nükleer faaliyetlerinin denetlenmeye devam edildiğini belirterek, "Ajans, İran tarafından açıklanmamış nükleer materyallerin ve faaliyetlerin yokluğu hakkında güvence veremez" dedi.

UAEA Yönetim Kurulu Toplantısı, 35 üye ülke ile diğer gözlemci ülkelerin katılımıyla Birleşmiş Milletler'in (BM) Viyana Ofisi'nde başladı.

Nükleer Güvenlik 2014 raporu, nükleer alanında uluslararası işbirliğinin genişletilmesi, radyasyon, nakliye ve nükleer atık ile İran, Suriye ve Kore'de nükleer denetimler konularının ele alındığı toplantının, 18 Eylül'e kadar devam etmesi öngörülüyor.

Toplantının açılışında konuşan UAEA Başkanı Yukiya Amano, küresel nükleer güvenliğin sağlanması için koordine bir uluslararası tutum alınması gerektiğini belirterek, UAEA'nın küresel nükleer güvenliğin yaygınlaştırılmasında merkezi bir rol oynadığını vurguladı.

Nükleer enerji santralleri kosusunda bilgi veren Amano, 30 ülkede 437 nükleer güç reaktörü çalışır durumda, 70 nükleer reaktörün inşa halinde, 33 ülkenin ise nükleer güç programına başlamayı planladığını söyledi.

Amano, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması (NPT) kapsamında Güvence Denetimleri Anlaşması ve Ek Protokol'ün yürürlüğe koyan 124 ülke bulunduğunu ve anlaşmaların yürürlükte olmadığı 12 ülkeye de en kısa sürede ertelemeden yürürlüğe koymasını çağrısında bulundu.

- "Kore, ajans ile işbirliği yapmalı"

Kuzey Kore'nin nükleer faaliyetlerinin denetlenemediğini ve bu yüzden ciddi bir endişe kaynağı olmaya devam ettiğini vurgulayan Amano, Kore'nin daha fazla nükleer test yapma hakkı bulunduğunu yinelemesi, Yongbyon'daki nükleer tesisleri yeniden açmak istediğini açıklaması, uranyum zenginleştirme faaliyetleri ve hafif su kullanımlı nükleer reaktör inşaa etme niyetini açıklamasının üzücü olduğunu bildirdi.

Amano, "Ben Kuzey Kore'yi yükümlüleklerine tamamen uymaya, Ajans ile işbirliği yapmaya ve ülkedeki ajans denetmenlerinin yokluğunda ortaya çıkan sorunları içeren bütün problemleri çözmeye davet ediyorum. Ajans Kore'nun nükleer programını denetlenmesinde etkin rol oynamaya hazırdır" dedi.

- İran'ın nükleer faliyetleri

İran'daki denetimlerlerle ilgili de bilgi veren Amano, İran'ın Güvence Denetimleri Anlaşması kapsamında açıkladığı nükleer materyallerin denetlemeye devam ettiğini vurgulayarak, "Bununla birlikte Ajans, İran tarafından açıklanmamış nükleer materyallerin ve faaliyetlerin yokluğu hakkında güvence veremez" diye konuştu.

İşbirliği çerçeve anlaşmasının zamanında tamamlanmasının önemine dikkat çeken Amano, İran'ın, Ajans ile yapılan anlaşmaya göre beş pratik önlemden üçünü tamamladığını, bunların iki tanesinin son tarih olarak belirlenen 25 Ağustos sonrasında tamamlandığını ve geriye kalan iki önlem için ise görüşmelere daha yeni başladığını kaydetti.

İran'ın 2 Eyül'e kadar sunması gereken yeni pratik önlemlerle ilgili öneresini de sunmadığını belirten Amano, "Bütün sorunları çözmek için bütün pratik önlemlerin zamanında yapılması önlemlidir" dedi.

- "1 milyon avroya ihtiyacımız var"

Ajansın, İran ile P5+1 ülkeleri arasında yapılan Ortak Eylem Planı çerçevesinde öngörülen önlemlerle ilgili gözetleme ve tetkik görevine devam edeceğini söyleyen Amano, "Faaliyetlerimizin devam etmesi için ek 1 milyon avroya ihtiyacımız var. Bunun 300 bin avrosu şimdiye kadar söz verildi. Ben bütün üye ülkeleri katkı yapmaya çağırıyorum" dedi.

- Suriye

Amano, Suriye'nin Deyr ez-Zor bölgesinde tahrip edilen tesislerin nükleer reaktör olup olmadığının Ajans'a bildirmediğini söyledi.

Suriye yönetiminin uyarılara rağmen hiçbir bilgi vermediğini kaydeden Amano, "Suriye'yi, bütün çözülmemiş sorunlarıyla ilgili Ajans ile işbirliği yapmaya çağırıyorum" dedi.