Türkiye - Ikby İlişkileri, 2013'te Gelişti

Petrol boru hattı inşaatı ve sevkiyatı, "çözüm süreci" kapsamında çekilen PKK'lı terörist gruplar ve Mesut Barzani'nin, Erdoğan tarafından Diyarbakır'a davet edilmesi, 2013'te Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile Türkiye ilişkilerinin gelişmesinde etkili olan konuların başında yer aldı. IKBY, Bağdat merkezi hükümetten alamadığı petrol payı karşılığında ihracat isteği ve yürütülen "çözüm sürecine" Kürlerin verdiği destek her iki tarafı birbirine yakınlaştırdı.

2013 yılında IKBY'de Türkiye odaklı bir çok hadise gelişti. Türkiye ve IKBY'nin ilişkilerini daha da ileri bir seviyeye çıkartan konuların başında ise Kürt yönetiminin "çözüm sürecine verdiği destek oldu. Bu amaçla, BDP heyetleri, Kürt bölgesine gelerek Kandil'e çıkarak KCK yöneticilerine silahların susması gerektiği mesajını ilettiler.

Başlatılan "çözüm süreci" kapsamında İmralı Adası'nda tutuklu bulunan Abdullah Öcalan'la görüşen BDP heyeti, ardından Kandil'i ziyaret için 28 Şubat'ta IKBY'nin Süleymaniye kentine geldi. Burada Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin partisi Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni (KBY) ziyaret eden BDP'liler, Öcalan'ın mektubunu Kandil'de KCK yönetimine sunduktan sonra siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşlarıyla bir araya gelmek için Erbil'e geldi. Heyet KCK yönetimin yazacağı cevap mektubunu beklerken IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani'yi ziyaret ederek çözüm süreci için destek istedi. Barzani, hükümet olarak çözüm sürecinin başarıya ulaşması için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi.

Türkiye'deki siyasi parti ve sivil toplum kuruluşlarından oluşan bir heyet, 13 Mart'ta Erbil'e geldi. Burada bir süre bekleyen heyet daha sonra PKK'nın elindeki 8 kamu görevlisini teslim almak üzere Kandil'e gitti. Kamu görevlilerini teslim alan heyet, IKBY hükümeti korumaları nezdinde Türkiye'ye geçiş yaptı.

PKK'nın KCK Yürütme Konseyi Başkanı Murat Karayılan 25 Nisan'da Kandil'de düzenlediği basın toplantısıyla PKK'nın çekilmeye başlayacağı açıklamalarını yaptı.

- İlk terörist grup, Türkiye'den çekildi

14 Mayıs'ta PKK'nın ilk grubu Türkiye topraklarından çekilerek Irak'ın kuzeyindeki kamplara geldi. İlk grubun geri çekilmesini çok sayıda gazeteci takip etti. Daha sonra başka terörist gruplarda Türkiye'den çekildi.

Celal Talabani'nin 5 ay sonra ilk fotoğrafları 17 Mayıs'ta yayınlandı. Almanya'da tedavi gören Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin 5 ay sonra ilk görüntüleri kamuoyuyla paylaşıldı. Bağdat'ta, 17 Aralık 2012'de beyin kanaması geçiren Talabani, 20 Aralık 2012'den bu yana Almanya'daki bir hastanede tedavi görüyor.

Petrol ihracatı mesaisi

Geçen yıl Irak'tan petrol payını alamadığını iddia eden IKBY, Türkiye'ye tankerlerle petrol ihracatına başlamıştı.Türkiye'ye Kürt bölgesinden petrol sevkiyatı yapmak isteyen yetkililer, 2013'ün ilk aylarından itibaren çalışmalara başladı. IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani Türkiye'ye yapmak istedikleri petrol ihracatı nedeniyle 31 Temmuz, 30 Eylül, 30 Ekim, 26 Kasım tarihlerinde Ankara'ya çok sayıda ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaretlerinin paralelinde Bağdat hükümetiyle de çeşitli toplantılar yaptı.

AA Kürtçe yayına başladı

Ülkelerindeki iç savaş ve açlık tehlikesinden özellikle 15 Ağustos'ta IKBY'ye büyük bir insan göçü yaşandı. Bu göçün ardından Erbil ve Süleymaniye'de yeni kamplar inşa edildi. 2013 yılında ortalama 150 bin sığınmacı, Irak'ın Kürt bölgesine sığındı. Sığınmacıların sayısının her geçen gün artmasından dolayı bölgeye çok sayıda uluslararası yardım kuruluşu destek verdi.

Anadolu Ajansı, 1 Eylül'de Erbil'de Kürtçe'nin Soranice lehçesinde yayına başladı. Ankara'da Kürtçe'nin Kırmanci lehçesinde yayına başlayan AA abonelerine haber servisine başladı. Bölge medyası bu gelişmelere büyük ilgi gösterdi. Yetkililer, AA'nın böyle bir adım atmasını olumlu karşıladı.

IKBY'de 21 Eylül'de gerçekleştirilen parlamento seçiminde Mesut Barzani'nin liderliğini yaptığı Kürdistan Demokrat Partisi(KDP) 38 sandalye ile birinci oldu. Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin partisi KYB oylarında ciddi bir azalma olurken, Goran Hareketi ikinci sıraya yükseldi.Goran bölgedeki en önemli muhalefet partisi oldu. Neçirvan Barzani, hükümeti kurmak için bütün partilere ziyaret gerçekleştirdi.

- Karşılıklı ziyaretler

IKBY Başkanı Mesut Barzani yıllar sonra 16 Kasım'da Diyarbakır'a Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın davetlisi olarak gitti. Ziyarette ünlü sanatçı Şivan Perwer de eşlik etti. İbrahim Tatlıses ve Şıvan Perwer açılış töreninde konser verdi. IKBY halkı, Mesut Barzani ve Şivan Perwer'in 37 yıl sonra Diyarbakır'a gitmesine özellikle de Perwer ve Tatlıses'in düetine yoğun ilgi gösterdi. Barzani'nin Diyarbakır'ı ziyareti petrol ihracatı çalışmalarını hızlandırdı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız önce Bağdat'ı ardından Erbil'i ziyaret ederek petrol ve doğal gaz konferansına katıldı. Toplantının ardından Selahaddin ilçesindeki ofisinde IKBY Başbakanı Mesud Barzani'yle bir araya geldi. Geçen yıl özel uçağıyla Erbil'e geldiği sırada Bağdat hükümetinin engeline takılan Yıldız'ın önce Bağdat'ta yetkililerle bir araya geldikten sonra Erbil'e gelmesi dikkat çekti. Yıldız'ın Erbil ziyaretinden sonra yetkililer petrol ihracatının 2014'ün il günlerinde başlayacağını bildirdi.

Suriyeli Kürtler Cerevre-2 konusunda uzlaştı

Cerevre-2 toplantısına tek heyetle katılmak amacıyla Aralık ayının ilk haftasında Erbil toplantılar düzenleyen Suriyeli Kürt partiler, üç konuda uzlaşmaya vardı. IKBY Başbakanı Mesud Barzani, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir ve Diyarbakır Bağımsız Milletvekili Leyla Zana toplantılara eşlik etmişti. Kürtlerin yaptığı toplantılar sonunda alınan kararlara göre, Suriye'deki tüm Kürt siyasi partileri tek bir heyetle Cenevre-2'ye gidecek. Irak-Suriye sınırındaki gümrük kapıları açık tutulacak. İlişkilerin sağlıklı yürüyebilmesi için 11 kişilik gözlemci komitesi oluşturulacak. Ayrıca Suriyeli Kürt meclisler Cenevre-2 konferansına Suriye muhalefetiyle birlikte katılma kararı aldı.

Rudaw Medya Grup Genel Yayın Yönetmeni Ako Muhammed, AA muhabirine yaptığı açıklamada tarih boyunca Irak'taki Kürt yönetimiyle Türkiye'nin ilişkilerinin olumlu yönde geliştiğini söyledi.

Irak Kürt bölgesinin petrol ve doğalgaz rezervleri bakımından çok zengin olmasının ilişkileri ilerletmeyi kolaylaştırdığını belirten Muhammed, Bağdat ile yaşanan sıkıntılarda Türkiye'nin devlet olarak kendilerine destek çıkmasının ilişkileri her geçen gün daha iyileştirdiğini kaydetti.

Amerika'nın yavaş yavaş bölgeden uzaklaşması, Türkiye'nin verdiği güvenin bölge yönetimini ve halkını kendini güvende hissetmesini sağladığını vurgulayan Muhammed, "Türkiye siyaseti bu yönde olumlu bir değişim yaşadı. Eskiden Türkiye'nin siyaseti sadece Türkmenleri kapsıyordu fakat yeni politikalarla Kürdistan'daki bütün partiler Türkiye'ye güzel bir gözle bakıyor. Türkiye'nin şartlarına baktığımız zaman atılan bu adımlar bizleri çok mutlu etti. Özellikle çözüm süreci bu ilişkileri olumlu yönde etkiledi" diye konuştu.

Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi televizyonunda ve ajansında Kürtçe yayının başlaması, bazı bakanların Diyarbakır ve Mardin gibi kentlerde halkla Kürtçe konuşmasının gelinen olumlu noktayı gösterdiğine dikkati çeken Muhammed, şunları kaydetti:

"Eskiden iki taraf da birbirine soğuk bakıyordu. Ama bazı gerçekler var Türkiye her geçen gün gelişiyor, büyüyor. Bölgemizde çıkan petrol ve doğalgaz Türkiye için çok önemli olduğumu herkes biliyor. Tahminen Kürdistan'da 60 milyar varil petrol bulunmaktadır. Bunu nasıl satacağız tabi ki, bu konuda Türkiye ile birlikte çalışacağız. Türkiye ile ilişkilerimiz böyle devam ederse yakında en gelişmiş ülkeler arasına girer. Türkiye'nin ilk petrol şirketi burada çalışmaya başladığı zaman Kürdistan hükümeti birçok yerden gelen tehdide aldırmadı."

Mesut Barzani'nin Dİyarbarkır'a geleneksel kıyafetleriyle gidip orada halkı Kürtçe selamlamasının çok tarihi bir olay olduğunu ifade eden Muhammed, "Kürt ve Türkler herkesten daha çok barıştan kazanır. Barzani'nin davet edilmesi bizim için çok önemliydi. Erdoğan bu fırsatları sundu Barzani de değerlendirdi. Liderler dost olunca halk daha çok dost olur. Önümüzdeki yıllarda daha çok dost ve kardeş olmak istiyoruz" dedi.

"Erdoğan devrim yapmıştır"

Rudaw Televizyonu Haber Müdürü Rebwar Kerim ise Türkiye ile IKBY hükümetinin ekonomik ve stratejik anlaşmalarının 2013 yılında doruğa çıktığını, her geçen gün ilerlediğini belirtti.

Petrol ihracatı konusunda ABD'nin iki yıldır Türkiye'ye baskı uyguladığını ifade eden Kerim, "ABD Türkiye'nin petrol ihracatına girmesini istemiyor. Türkiye bütün bu baskılara rağmen boyun eğmeden Kürdistan ile yakınlaşmayı sürdürdü. İleride herkes bu ilişkilerin her iki tarafa sunacağı katkılara şahitlik edecek. Erdoğan son zamanlarda Kürtlere yönelik attığı adımlarla devrim yapmıştır. Şu an Türkiye'de olanlar da bunu gösteriyor. Türkiye Kürdistan petrolü sayesinde bağımsız dış politika ve ekonomiye kavuşacak. Bu süreç zarfında her iki taraf da kazandı, kazanmaya devam edecek" ifadelerini kulandı.

Önümüzdeki yıllarda ilişkilerin daha da geliştirilmesi gerektiğine dikkati çeken Kerim, bu ilişkilerin sadece ekonomi tabanlı olmaması gerektiğini, bu kapsamda sosyal ve kültürel çalışmalarla zenginleştirilmesi gerektiğini dile getirdi.

IKBY Parlamentosu'nun Türkmen asıllı Milletvekili Muhammed İlhanlı, Türkiye ile IKBY'nin özellikle 2013 yılında yakınlaşmasının bölgedeki herkes tarafından olumlu karşılandığını ifade etti.

Muhalefetin Barzani'nin birçok politikasını eleştirdiğini, fakat Türkiye ile yürütülen ilişkiler konusunda tam destek olduğunu kaydeden İlhanlı, yapılan petrol anlaşmasına çok sayıda ülkenin karşı çıktığını, fakat tarafların kararlılıkla sağlam durduğunu belirtti.

Türkmenler olarak bu proje ve anlaşmalara sonuna kadar destek verdiklerini bildiren İlhanlı, "Türkiye ile ilişkisi en iyi olan komşusu IKBY'dir. İlişkilerin daha da geliştirilmesi her iki tarafın yararına olacaktır. Türkmenlerin askıda bekleyen birçok sorunu da böylelikle çözülmüş olacaktır" dedi. - Erbil