Tito'nun Son Eşi, Anılarını Ölümsüzleştirdi

Faruk Vele - Eski Yugoslavya'nın efsane lideri Yosip Broz Tito'nun dördüncü ve son eşi olan Yovanka Broz (89), hayatına dair birçok konuya, "Benim Hayatım, Benim Gerçeğim" isimli kitapta cevap verdi.

Sırbistanlı yazar Jarko Yokanoviç imzasıyla piyasaya çıkan kitap, Yovanka Broz'un geçen pazar günü hayatını kaybetmesinin ardından, döneme ait birçok bilinmeyeni okuyucuyla buluşturduğu için önemli hale geldi.

Tito'nun 1980'de ölmesinin ardından basından uzak duran ve 2003 yılında Sırbistan medyasına verdiği kısa röportaj dışında hiç konuşmayan Yovanka Broz, eski Yugoslavya liderinin hayatını kaybetmesinin ardından türlü zorluklar içerisinde yaşamını sürdürdü.

Hayatına dair birçok gizli kalmış anısını kitabında paylaşan Yovanka Broz, Tito ile geçirdiği 28 yıla (1952-1980) dair merak edilenleri ölümünden evvel yazar Yokanoviç'e anlattı.

Kitabında, Birinci Dünya Savaşı sırasında, ırkçı Sırplar tarafından kurulan ve Boşnak ve Hırvat halklarına yaptığı katliamlarla sesini tüm dünyaya duyuran "Çetnik" hareketinin lideri General Draje Mihayloviç ile komünist Yugoslavya'nın lideri Tito'nun iki kez bir araya geldiğini kaydeden Yovanka Broz, ikilinin Alman kuvvetlerine karşı birlikte mücadele etme konusunda görüştüklerini söyledi.

Yovanka Broz, kitabında, "Tito'nun bana söylediğine göre, tüm gün ve gece Draje ve beraberindekilerle birlikteydiler. Tito, tüm gece uyumadıklarını sadece konuşup birbirlerini gözlemlediklerini söyledi. Çetnikler, bu görüşmede Tito'nun aslında bir Rus olup olmadığını da sorgulamışlar. Daha sonra, Tito bu görüşmeden dönerken, güzergahına bomba döşenmişti. Tito, bu suikasttan sağ kurtulurken, habercisi ise hayatını kaybetmişti" ifadesini kullandı.

İkinci Dünya Savaşı devam ederken, eski Yugoslavyalı Partizan hareketine katılan ve burada gösterdiği başarılardan dolayı bir kez "Şeref Madalyası", iki kez "Cesaret Madalyası" ile ödüllendirilen Yovanka Broz, savaşın sona ermesinin ardından 1946 yılında Tito'nun sekreterliğine getirilmiş ve böylece Tito'nun en yakınındaki kişilerden biri haline gelmişti.

Tito ile 1952 yılının Nisan ayında evlenen Yovanka, o döneme ilişkin şunları anlattı:

"Tito, bir gün çalışma masamın yanına gelerek bana evlenme teklifi etti. Benimle huzurlu ve mutlu bir hayat yaşayabileceğine inandığını söyledi. En başta, ikimiz arasındaki yaş farkı benim için sorun olmuştu. O tarihlerde ben 27, o ise 60 yaşındaydı. Onunla uzun yıllar birlikte yaşadık. Ona karşı her zaman dürüst oldum. Diğerleri ise her zaman ona karşı yağcılık yaptı. Etrafı, yağcılarla çevriliydi. Onlar, ülkenin durumuyla ilgili Tito'ya yalan bilgiler veriyordu. Bunu, sadece koltuklarını kaybetmemek için yapıyorlardı. O dönemde ben çok sayıda kişi için sorun teşkil etmiştim."

Bağlantısızlar Hareketi fikrinin sahibi

Yovanka Broz, dünyanın Doğu ve Batı olmak üzere kutuplaşmaya başladığı dönemde eski Yugoslavya'nın öncülüğünde oluşturulan Bağlantısızlar Hareketi fikrinin aslında Tito'nun değil kendi fikri olduğunu da belirtti.

Tito'nun, bu hareket sayesinde dünya genelinde tanınan bir devlet adamı haline geldiğini kaydeden Yovanka Broz, şöyle devam etti:

"Bu fikir, bir Endonezya ziyaretimizde ortaya çıktı. Batı ve Doğu olmak üzere iki blok oluşmuştu. Tito ve Nehru, devamlı bu konu hakkında konuşuyordu. Ben, Nehru'nun da bulunduğu bir ortamda Tito'ya, 'Neden bu iki blok hakkında hep şikayet ediyorsunuz? Neden kendiniz bir şeyler yapmıyorsunuz? Haydi, üçüncü bir blok oluşturun. Bu üçüncü blok, mevcut iki blok arasında bir tampon olsun' dedim. Bunu duyan Nehru, fikrimi çok beğendi ve destekledi. Benim, haklı olduğumu söyledi."

Tito, Goli Otok Adası'ndan haberdardı

Eski Yugoslavya yönetiminin, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından dönemin Sovyetler Birliği lideri Stalin ile arasının açılmasının ardından Yugoslavya, Batı'ya yakın bir politika sürdürmeye başladı. Bu dönemde, her ne kadar komünist olsa da eski Yugoslavya sınırları içerisinde Sovyet ve Stalin yanlısı söylemde bulunanlar sürgüne gönderiliyordu.

Yovanka Broz, kitabında, Adriyatik Denizi'nde, Hırvatistan'ın Riyeka şehri yakınlarındaki Goli Otok Adası'na gönderilerek burada çeşitli işkenceye maruz kalan bu kişiler hakkında, o dönem basında yer alan haberlerin aksine, Tito'nun bilgi sahibi olduğunu ifade etti.

Yovanka Broz, o döneme dair şunları aktardı:

"Bunu, yönetimdeki herkes biliyordu. Oraya sürülen insanların yarısının sebepsiz yere orada tutulduğunu düşünüyorum. Ancak elimden gelen bir şey yoktu. Çok sayıda kişi Goli Otok'a nedensizce sürüldü. İnsanlar kişisel anlaşmazlıklar nedeniyle dahi oraya götürülüyordu.

Eski Yugoslavya'nın çöküşüne de değinen Yovanka Broz, Yugoslavya'nın Slobodan Miloşeviç döneminde değil daha öncelerden çökmeye başladığını iddia etti.

Eski "First Lady"nin ölümünden hemen önce yayımlanan kitap, eski Yugoslavya dönemine ve Broz çiftinin özel hayatına dair de birçok konuyu ele alıyor.

Tito'nun ölümünden sonra son derece zorlu bir hayat geçiren Yovanka Broz, o dönemde eski Libya Devlet Başkanı Muammer Kaddafi'nin kendisine yardım teklifinde bulunduğunu da belirtti.

- Yovanka Broz kimdir?

Yovanka Broz, Miço ve Militsa Budisavlyeviç'in ikinci çocuğu olarak 7 Aralık 1924'te Hırvatistan'ın Lika şehrinde dünyaya geldi. Yugoslavya Komünist Gençliği Birliğine 17 yaşındayken üye olan Yovanka Broz, İkinci Dünya Savaşı devam ederken, ayağından yaralandı.

Odönemde, "Şeref Nişanı"na sahip en genç kadın Partizan olan Yovanka Broz, iki kez "cesaret madalyası" ile ödüllendirilmişti.

Savaşın sona ermesinin ardından, 1946 yılında Tito'nun sekreterliği görevine getirilen Broz, böylece Tito'nun en yakınındaki kişilerden biri haline gelmişti.

Yovanka ile Tito, 1952 yılı Nisan ayında hayatlarını birleştirdiler.

Yovanka Broz, bir dönem Sovyet ajanı olmak ve devlet sırlarını yabancı güçlere vermekle suçlanmıştı.

Tito'nun, 1980 yılında ölmesinin ardından medyadan uzak duran Broz, 2003 yılında verdiği kısa röportajda, üzerine atılan iftiralarla ilgili olarak Tito'nun yakın çalışma arkadaşı Stane Dolanac'ı suçlamış ve Sloven kökenli Dolanac'ın, Sırp olduğu için kendisinden nefret ettiğini söylemişti.

Tedavi gördüğü hastanede pazar günü hayatını kaybeden Yovanka Broz, dün düzenlenen cenaze töreninin ardından Tito'nun da mezarının bulunduğu Çiçek Evi'ne defnedildi. - Federation of Bosnia and Herzegovina