Taşeron Yeniden Tanımlanacak

Fatma Can - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, alt işverende çalışan işçilerin sorunlarını çözmek için çalışma başlattı. Buna göre, alt işverenlik tanımını daha anlaşılır hale getirilecek, yardımcı işlerin tamamı alt işverene verilebilecek. Muvazaa (danışık) kavramı ve iş müfettişlerinin muvazaa tespiti yapma yetkisi kaldırılacak, kanuna aykırılığa iş mahkemeleri karar verecek.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, alt işverenliğe ilişkin bazı düzenlemeler yapmayı planlıyor. Bu kapsamda, işçi ve işveren temsilcileri ile iki kez bir araya gelen Bakan Faruk Çelik, toplantılarda öncelikle taşeron işçilerin taleplerini taraflarla paylaştı.

Bakanlık, alt işverende çalışan işçilerin dile getirdiği temel sorunları ile bunların çözümüne ilişkin önerilerini de işçi ve işveren temsilcilerine sundu. Buna göre, taşeronda çalışan işçiler, öncelikle İş Kanunu'nun 2. maddesinde alt işverenliğin net olarak tanımlanmasını istedi. Alt işveren yanında çalışan işçiler, yıllık ücretli izin sorununun çözülmesini, ücretlerinin tam ve zamanında ödenmesinin yasal güvence altına alınmasını, ikramiyeler ile döner sermaye oranlarının netleştirilmesini talep etti. Taşerondaki işçilerin banka promosyonlarından yararlanabilmesi yönünde çalışma yapılmasını isteyen işçilerin diğer talepleri şöyle:

"-Kıdem tazminatı sorunu, fonlu sisteme geçilerek çözülmeli.

-İhale sürecinde, çalışanlara iş güvencesi verilmesi hususu değerlendirilmeli.

-Süreklilik arz eden işlere ilişkin sözleşmeler 2-3 yıl gibi daha uzun sürelerle yapılmalı.

-Taşeronda çalışanların toplu iş sözleşmesinden yararlanması ve örgütlenme mücadelesi desteklenmeli.

-Fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi ile tatil günlerindeki çalışmaya ilişkin zamlı ücretlere ilişkin sıkıntılar çözümlenmeli.

-Babalık izni ve süt izni konuları çözüme yönelik olarak gözden geçirilmeli.

-İş Kanunu'nun 2. maddesindeki değişiklik sonrasında muvazaa sayılmayacak mesleki risk taşıyan bazı işlerde çalışan alt işveren işçileri olacaksa bunlara yönelik yıpranma payı düzenlemesi yapılmalı.

-Kıyafetlerin seçiminin nasıl olması ile ilgili bir düzenleme yapılmalı.

-Askerlikten dönüşte işsiz kalma sorununun çözümüne ilişkin çalışma yapılmalı."

-"Taşeronda çalışanların tüm ve düzenli ücret almaları sağlanacak"-

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, işçi ve işveren temsilcileri ile yapılan toplantılarda, alt işverenliğe ilişkin yapılması planlanan düzenlemeleri de paylaştı.

Bazı ihalelerin kısa süreli yapılması nedeniyle işçilerin her yıl işini kaybetme korkusu yaşadığından yola çıkan Bakanlık, bazı ihalelerin süresini 3 yıla çıkarmayı planlıyor. Buna göre, niteliği gereği süreklilik arz eden hizmetlerin temimine yönelik ihaleler, 3 yıllık bir süre için yapılacak ve böylece alt işverenlik uygulamasına düzen getirilecek. Kamu kurum ve kuruluşları, ihale bazında daha kısa süreler belirleyebilecekler.

Alt işverenlikle ilgili diğer mevcut uygulamalar ile Bakanlığın yapmayı planladığı düzenlemeler ile şöyle:

"-Mevcut durumda alt işverenlik tanımı karışık. Düzenleme ile alt işverenlik tanımı daha anlaşılır hale getirilecek. Yardımcı işlerin tamamı alt işverene verilebilecek. Asıl işin, alt işverene verilmesi konusunda sosyal tarafların görüşleri doğrultusunda daha açık ve net bir tanım yapılacak.

-İş müfettişleri, belli hallerde muvazaa kararı verebiliyor. Müfettiş raporunda muvazaa tespitine 6 iş günü içinde dava açılabilse de temyiz hakkı bulunmuyor. Düzenleme ile muvazaa kavramı ve iş müfettişlerinin muvazaa tespiti yapma yetkisi kaldırılacak. Kanuna aykırılığa iş mahkemeleri karar verecek. Mahkeme kararlarının temyiz yolu açık olacak.

-Muvazaanın tespiti halinde, işçi başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılıyor. Bu durum, özellikle işçi kadrosu olmayan ya da kadroya atanmada belirli şartları arayan kamu kurum ve kuruluşları için soruna neden olabiliyor. Yapılacak yeni düzenleme ile mahkemenin kanuna aykırılığa karar vermesi halinde alt işveren işçisinin ücret ve sosyal hakları asıl işverenin emsal işçisi ile aynı hale getirilecek.

-Mevcut durumda, kıdem tazminatına hak kazanılmasında dikkate alınan aynı işverene bağlı çalışma süresi nedeniyle işçiler bu haktan yararlanamıyor. Bireysel kıdem tazminatı hesabı sistemine geçilmez ise yapılacak düzenleme ile kamuda alt işveren yanında çalışan işçilerin kıdem tazminatları güvenceye alınacak. Alt işveren, kıdem tazminatını ödedikten sonra ilgili kurumdan geri alabilecek. İşçi ücretinin 12'de 1'i hak edişten kesilerek fonda biriktirilecek ve işçiye ödenecek.

-Mevcut durumda işçiler ücretlerini tam ve düzenli alamıyor. Asıl işverenin, alt işverenin işçisine ücretini ödeyip ödemediği kontrol etme yükümlülüğü bulunmuyor. Düzenleme ile taşeronda çalışanların tam ve düzenli ücret almaları sağlanacak. İşverenin, alt işverene veya yükleniciye verilen her türlü işte işçi ücretlerinin ödenip ödenmediğini aylık olarak kontrol edecek, ödenmeyen ücret varsa işçinin banka hesabına yatırılacak. İşçinin ücret alacağı, teminat ve hak edişler ile işverenin üçüncü kişiye borçları nedeniyle yürütülecek işlemlerde korunacak.

-Alt işverende çalışan işçiler her yıl işverenin değişmesi nedeniyle yıllık ücretli izne hak kazanamıyor. Yapılacak düzenleme ile taşeronda çalışan işçinin aynı işyerinde ilk işe girdiği tarih esas alınacağından, alt işveren değişse dahi işçi yıllık ücretli izne hak kazanabilecek.

-İş sağlığı ve güvenliği birlikte sorumluluk kapsamında ancak alt işverene verilen işlerde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine gereken önem verilmiyor. Bu nedenle yeni düzenleme, asıl işverene, alt işverenin iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alıp almadığını gözetmek ve denetlemek yükümlülüğü getirecek."

Yayıncı: Selçuk Aval - ANKARA