"Suriye'de İslam Kültür Mirası Katliamı" Raporu Hazırlandı

LALE BİLDİRİCİ - İslam Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) tarafından, Suriye'de yaşanan iç savaşta, Osmanlı'ya da ait kültürel mirasın tahrip edilmesiyle ilgili olarak, "Suriye'de İslam Kültür Mirası Katliamı" raporu hazırlandı.

IRCICA Genel Direktörü Dr. Halit Eren, "Suriye'deki İslam kültür ve mimari mirasının maruz kaldığı tahribat, çatışmaların en yoğun biçimde yaşandığı kentlerden biri olan, İslam kültür ve mimari mirasının çok sayıda kıymetli eserlerin bulunduğu Halep'te açıkça görülmektedir. Hazırladığımız bu rapor  ile, iç savaş sürecinde Halep'teki tarihi ve mimari mirasın maruz kaldığı ciddi yıkımı kayda geçirmeyi ve bu mirasın uygun şartlar oluştuğunda restore edilmesine katkı sağlamayı hedefledik" dedi.

Dr. Halit Eren, ekibiyle birlikte hazırladığı söz konusu raporda, İslam kültür ve mimari mirasının uğradığı kayıplar üzerine incelemelerin olduğunu ve eserlerin tarihlerine yer verildiğini belirterek, şöyle devam etti:

"İslam coğrafyasının gerek tarihi mirası, gerekse kültür ve medeniyet birikimi açısından en zengin bölgelerinden biri olan Suriye'de, hükümet ve muhalefet güçleri arasında, bilindiği gibi  2011'in Mart ayında başlayan çatışmalar giderek tırmandı. Ülke şiddetli bir iç savaşa süreklendi. Geçen 2,5 yıllık süreçte, başta kadınlar ve çocuklar olmak üzere Suriye'de yaşayan siviller iç savaş sebebiyle büyük acılar çekti. Yüzbini aşkın can kaybı yaşanmış ve milyonlarca sivil, başta Türkiye ve Ürdün olmak üzere çevre ülkelere mülteci olarak sığınmak durumunda kalmışlardır. Bu üzücü tablo karşısında uluslararası toplum ve kuruluşların kararlı bir tutum sergileyememeleri ve yaşanan toplu can kayıplarına seyirci kalmaları, hissetttiğimiz derin üzüntüyü ziyadesiyle artırmaktadır" diye konuştu.

Suriye'de yaşanan olaylardaki can kayıplarına dikkati çeken Eren, diğer taraftan ülkede zengin İslam kültürel mirasının yok edildiğini anlattı.

Eren şunları ifade etti:

"Suriye'de asırların birikimi olan zengin kültür mirasının insafsızca yok edilmesi de ülkede yaşanan büyük trajedinin önemli boyutunu oluşturmaktadır. Gerek İslam öncesi dönemde, gerekse İslam tarihi tarihi boyunca bölgede hüküm süren Emeviler, Abbasiler, Zengiler, Eyyubiler, Büyük Selçuklu Devleti, Memlükler ve Osmanlı Devleti tarafından inşa edilmiş olan sayısız mimari ve tarihi eser, iç savaş sürecindeki çatışmalar sırasında geniş çaplı tahribata uğramıştır. Suriye'deki İslam kültür ve mimari mirasının maruz kaldığı tahribat, çatışmaların en yoğun biçimde yaşandığı kentlerden olan, İslam kültür ve mimari mirasının çok sayıda kıymetli eserlerin bulunduğu Halep'te açıkça görülmektedir. IRCICA olarak hazırladığımız bu rapor ile iç savaş sürecinde Halep'teki tarihi ve mimari mirasın maruz kaldığı ciddi yıkımı kayda geçirmeyi ve bu mirasın, uygun şartlar oluştuğunda restore edilmesine katkı sağlamayı hedefledik."

İslam tarihinde "Bilad'üş-Şam", Osmanlı döneminde "Şam Vilayeti" olarak isimlendirilen Suriye'de, başta Şam ve Halep şehirleri olmak üzere tüm kentler Osmanlı idaresi tarafından imar edilmiştir" diyen Halit Eren, hazırladığı raporda yer alan eserle ilgili  şu açıklamalarda bulundu:

"Osmanlı'nın çok değerli hizmetlerde bulunduğu ve yüzlerce eser kazandırdığı pek çok kenti barındıran Suriye coğrafyasının kültür mirasına dair bu benzeri çalışmalara, IRCICA bünyesinde bundan sonra devam edeceğiz. Suriye'deki tarihi eserlerin son iki yıl boyunca yaşanan çatışmalarda yaygın biçimde tahrip edilmeleri üzerine UNESCO, Suriye'den 6 tarihi mekanı 'tehlike altındaki kültürel miras' listesine dahil etmiştir. Bu tarihi mekanlardan biri de Eski Halep kenti olmuştur. Suriye'de iç savaşın en sıcak çatışmalarının yaşandığı Halep'te, Halep Kalesi, Halep Kapalıçarşısı, Emevi Camii, çeşitli hanlar, hamamlar, kiliseler ve medreseler gibi birçok tarihi eser zarar görmüştür. Raporumuzda tahrip olan eserlerin, eski hallerini ve savaş sonrası tahrip olmuş hallerini gösteren fotoğraflara yer vermiş bulunmaktayız."

IRSICA'nın Bosna Hersek için de buna benzer çalışmalar yürüttüğüne dikkati çeken Eren, "IRSICA'nın görevi icabı kültür mirasının korunmasıyla ilgili komisyonu bulunmaktadır. Bu komisyonlar zaman zaman toplanmakta ve bu yaptığımız çalışmalar İslam İşbirliği Teşkilatının ilgili kuruluşlarına daha sonra raporlar halinde sunulmaktadır. Daha sonra son olarak dışişleri bakanlarının toplantısına, dışişlerinin dikkatine getirilmektedir. Uluslararası kuruluşlar olarak pek tabi bu çalışmalarımızı ve raporumuzu UNESCO ve diğer ilgili uluslararası kuruluşlarla da paylaşacağız.  Bu raporun uluslararası kuruluşlara teşvik edici yönleri olacağını düşünüyoruz. Bu raporda bu kadar eserin tahrip olduğunu gören insaf sahipleri, bu eserlerin yeniden yapılması için barış ortamına geçildiğinde belki işbirliğine gelirler. Biz de bunların restorasyonuna katkıda bulunuruz" dedi.

Hazırlanan raporda, Halep Kalesi'nin yanı sıra Emevi Camisi, Hacı Mustafa Camisi, Adliye Camisi ve Mihmandar Camisi'nin savaştan önceki ve günümüzdeki durumlarına fotoğraflarla yer veriliyor. - İstanbul