Sürgünün 69. Yıl Dönümünde Ahıska Türkleri

Halit Gülşen - Sovyetler Birliği tarafından anavatanlarından sürgün edilen Ahıska Türklerinin anavatana dönüş çabaları sürüyor.

Sovyetler Birliği'nde 15 Kasım 1944'de federe bir yapı olan Gürcistan'dan, yine aynı statüde olan Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan'a yük vagonlarıyla sürgün edilen Ahıska Türklerinin, 69 yıldır anavatana dönme çabaları devam ediyor.

Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasının ardından anavatana dönüş umutları artan Ahıska Türkleri, şu ana kadar bu taleplerine karşılık bulamadılar. Anavatanları olan Gürcistan'ın güney bölgesine dönüş girişimleri sonuçsuz kalan Ahıska Türkleri, konuyu uluslararası gündeme taşımak için yoğun çaba sarf ediyor. Özellikle Gürcistan 1999'da Avrupa Konseyi'ne üye olurken, anavatana dönüş konusunda verilen taahhütlerin yerine getirilmesi gerektiğini savunan Ahıska Türkleri, bu yöndeki çalışmalarını sürdürüyor. 2004'de dönemin Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşivili'nin talimatıyla Ahıskalı Türklerinin anavatanlarına dönmesi konusunda özel bir devlet komisyonu kurulmuş ancak beklenen ilerleme kaydedilememişti. Bu kapsamda hızlı bir siyasi dönüşüm süreci gerçekleştiren Gürcistan'da, yeni göreve gelen yönetimin nasıl hareket edeceği ise merakla bekleniyor.

-Rakamlarla sürgün-

Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin tarafından 31 Temmuz 1944'de imzalanan Devlet Savunma Komitesi Kararına göre, 86 bin Türk ve Müslümandan 40 bini Kazakistan'a, 30 bini Kırgızistan'a, 16 bini ise Özbekistan'a göç ettirildi. Ancak bu verilere, o dönemde askerde bulunan ya da tam olarak tespit edilemeyen kişilerin sayısının dahil olmaması, asıl rakamın daha yüksel olabileceğini gösteriyor. Bağımsız kaynaklar, sürgün esnasından 20 bine yakın Ahıska Türkü'nün çeşitli sebeplerden dolayı hayatını kaybettiğini gösteriyor.

Günümüzde ise 300 binden fazla olduğu belirtilen Ahıska Türkleri yoğun olarak Kazakistan, Rusya, Azerbaycan, Türkiye, Kırgızistan, Özbekistan ve Ukrayna'da bulunuyor.

-Avrupa Konseyi'nde Ahıska Türkleri konusu -

Gürcistan Avrupa Konseyi'ne üye olurken Ahıska Türkleri, anavatana dönüşe dair taahhüt verilmesini konseyin gündemine taşıdı. Bu kapsamda özellikle 2005'de alınan iki karar dikkati çekiyor. "Gürcistan'ın yükümlülükleri ve taahhütleri üzerine" 1415 ve "Yerlerinden edilmiş Ahıska halkının durumu" başlıklı 1428 sayılı kararlar, Gürcistan'ın Avrupa Konseyine üye olmadan önce taahhüt ettiği konuları yerine getirmesi gerektiğine işaret ediyor. Ayrıca bu konuda Gürcistan yönetiminin projeler hazırlamasının gerekliliği vurgulanıyor.

2007'de dönemin Cumhurbaşkanı Saakaşvili tarafından imzalanan ve Ahıska Türklerini anavatana geri dönüşünü kapsayan kanunun yürürlüğe girmesi, sürece dair olumlu bir adım olarak değerlendirilse de somut adımların yeterince atılmamış olması, soruna somut çözüm bulunamamasına neden oldu. Nitekim Avrupa Konseyi'nin 2011'de yayınlanan "Gürcistan'ın yükümlülükleri ve taahhütleri üzerine" başlıklı raporda bu konu ele alındı ve uygulamadaki eksikliklere vurgu yapıldı.

-Gürcistan yönetiminin tavrı-

Gürcistan siyasetindeki hızlı değişimin bu süreci ne yönde etkileyeceği belirsizliğini koruyor.

Geçen yıl yapılan parlamento ve bu yıl yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından, 2003'de iktidara gelen Saakaşvili yönetiminin devre dışı kalmasından sonra, yeni iktidardan Ahıska Türkleri konusunda somut açıklamalar gelmemesi, çözüm yönünde umutları azaltıyor. - Ankara