Sosyal Güvenlik Alanındaki Hukuki İhtilafların Azaltılması

Adalet Bakanlığı Müsteşarı Birol Erdem, "2012'de iş mahkemelerinde toplam 355 bin dava görülmüş, bunların 200 bini 2013 yılına devretmiş. 2012 verilerine göre, iş mahkemelerinde davaların ortalama görülme süresi 483 gün" dedi.

SGK Hukuk Müşavirliği tarafından "Sosyal Güvenlik Alanındaki Hukuki İhtilafların Azaltılması ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri Çalıştayı" düzenlendi.

Adalet Bakanlığı Müsteşarı Erdem, Türkiye'de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu'nun yürürlüğe girmesinin ardından iş mahkemelerindeki davaların sayısının arttığını söyledi.

Yeni iş mahkemelerinin kurulduğunu, Yargıtay'daki hukuk dairelerinin sayısının arttırıldığını ancak buna rağmen dava sayılarının da her geçen gün arttığına dikkati çeken Erdem, "2012'de iş mahkemelerinde toplam 355 bin dava görülmüş, bunların 200 bini 2013 yılına devretmiş. 2012 verilerine göre, iş mahkemelerinde davaların ortalama görülme süresi 483 gün. Bu verilerden yola çıkıldığında uyuşmazlıkların tamamının yargıya taşınmasının yargı sistemi üzerindeki sorunların daha da artmasına neden olduğu, yargılama sürecinin yeteri kadar verimli ve etkili olamadığı görülmektedir" değerlendirmesinde bulundu.

Mahkemelerin ihtisaslaşmasına yönelik düzenlemeler yapıldığını belirten Erdem, düzenlemelerin iş mahkemeleri açısından çok önemli olduğunu söyledi. Sigortalılık süresinin tespiti davalarında ve prim alacağının tahsilinde dava yoluna başvurmadan önce kurum bünyesinde oluşturulacak tespit komisyonlarına müracaat usulünün getirilmesinin bazı basit uyuşmazlıkların mahkeme önüne gelmeden çözümlenmesini sağlayabileceğini anlatan Erdem, "Tespit komisyonlarına müracaat usulünün getirilmesi, daha az masraflı ve hızlı hak arama imkanı sağlayacaktır. Bu uygulama, kamunun iş yükünü de azaltacak. Böylece ülkemizde mevcut sosyal diyalog mekanizmaları ve sosyal diyalog kültürü de yaygınlaşacaktır" diye konuştu.

-"Hukuki ihtilaflar, bizi üzen bir durum"-

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarı Fatih Acar da SGK'nın 75 milyona hizmet veren son derece önemli bir kurum olduğunu belirterek, merkezi yönetimin bütçesinin yaklaşık yüzde 45,4'ünü SGK'nın oluşturduğunu söyledi. Acar, şöyle devam etti:

"Sosyal güvenlik açıkları bakımından, GSMH'nın içerisindeki sosyal güvenlik açıklarının yüzde 3'lerden, devlet katkısı dahil yüzde 1,3'lere, devlet katkısı hariç 2,8'lere geriledi. Bir azalış trendine girdi. Artık sosyal güvenlik açıkları, Türkiye açısından bir risk olmaktan çıktı. Gelirlerimizin giderlerimizi karşılama oranı, yüzde 52'lerden yüzde 61'lere çıktı. 2008'den bu tarafa toplam 1,5 milyon civarında kayıt dışı çalışan kayıt altına alındı. 3,5 milyon civarında aktif sigortalı sisteme dahil edilmiş oldu."

SGK'nın birçok hizmetini e-devlet üzerinden verdiğini anlatan Acar, SGK'nın e-devlet hizmetlerinde birinci sırada bulunduğunu, vatandaş memnuniyetinin de yüzde 80 olduğunu ifade etti. "Sürdürülebilir bir sosyal güvenlik siteminin temellerini atarken, bir taraftan da 75 milyona kaliteli hizmet verme anlamında çok önemli mesafeler aldık" diyen Acar, 10 milyon emekliye evinde aylık verebilecek noktaya geldiklerini söyledi. Acar, "Bizim belki de başarmak isteyip de başaramadığımız konulardan bir tanesi de hukuki ihtilafların azaltılması konusudur. Yüz binleri bulan hukuki ihtilafları, bizi son derece üzen bir durum olarak görüyorum" diye konuştu.

-"Hukuki ihtilaflarının en aza indirilmesi..."-

SGK Başkanı Yadigar Gökalp ise nüfusun tamamına hitap eden SGK'nın pek çok davada ve icra takibinde taraf olmasının kaçınılmaz olduğuna işaret ederek, bu ihtilafları azaltılarak en aza indirmenin, yargının yükünün azaltılması, zaman ve emek israfının önlenmesi ile vatandaş memnuniyetinin sağlanması açısından önemli olduğunu dile getirdi.

SGK'nın vizyonuna uygun olarak insan hak ve özgürlüklerinin, özellikle sosyal güvenlik hakkının tam olarak sağlanması için her türlü tedbiri aldıklarını ifade eden Gökalp, şunları söyledi:

"Vatandaşlarımızla ihtilaflı olan bir kurum olmaktan çok vatandaşlarımızla barışık, sağladığı hakları her geçen gün artıran ve kalitesini yükselten, vatandaş memnuniyetini daima ön planda tutan ve bu hedefte ilerleyen kurum olmak yolunda çalışıyoruz. Bu yolda mevcut hukuki ihtilaflarının en aza indirilmesi ve özellikle kurumumuz aleyhine sıklıkla açılarak kaybedilen davalarda kurum olarak yapabileceklerimizi sizlerle istişare etmek istedik. Çözüm yollarını hep birlikte bulabilmeyi arzu ediyoruz. Kurum nezdinde oluşturulacak komisyonlar ile ihtilafların yargıya taşınmadan idari aşamada çözümü yollarını arayıp, vatandaşlarımıza daha kaliteli sosyal güvenlik hizmeti vermenin yollarını bulmaya çalışacağız. İhtilaf yaratan bir kurum olmaktan çok, ihtilafları kaynağında çözmeyi, emek, zaman ve masraf israfını önlemeyi amaçlıyoruz."

-Hakem Heyeti kurulması-

Yargıtay 1. Başkanvekili Mahmut Bilgen sosyal güvenlik konusunda son zamanlarda büyük yenilikler yapıldığını ifade ederek, sosyal güvenlikle ilgili olarak iş mahkemelerinde yapılan son değişikliklerle müstakil sosyal güvenlik mahkemelerinin kurulmasının öngörüldüğünü, bu sayede ihtisaslaşma ve işlerin daha erken bitirilmesi konusunun gündeme geldiğini anlattı.

Bilgen, Yargıtay'da konuyla ilgili 2 daire bulunduğunu ve bu dairelerde 2013 yılına devreden iş sayısının 22 bin 598, 2013 yılına devreden iş sayısının 164 bin 967, yalnız iş ve sosyal güvenlik dairelerinden devreden iş sayısının ise 76 bin 710 olduğunu açıkladı. Bilgen, şunları kaydetti:

"Bu dairelere 2012'de gelen iş sayısı ise 52 bin 565'tir. Bu rakamlar çok büyük rakamlardır. Yabancı konuklarımıza bu rakamları açıklamakta güçlük çekiyoruz. Yargıtay olarak kısmı çözüm getirebilmesi bakımından İş Mahkemeleri Kanunu ile İş Kanunu'nda değişiklik yapılarak bir kısım uyuşmazlıkların 'hakem heyet'lerinin çözülmesi konusunda bir tasarı hazırlayıp bakanlığa gönderdik. Buna göre, sosyal güvenlikle ve iş hukukuyla ilgili uyuşmazlıklardan öncelikle kuruma başvurulacak, bu kuruma başvurmadan dava açılamayacak. Ayrıca değeri 5 bin liraya kadar uyuşmazlıklarda hakem heyetine gidilmesinin mecburi olduğu ve hakem heyetinin verdiği kararların ancak iş mahkemeleri nezdinde itirazı olabilir."

-"Uzlaşmayla çözümlenmesi"-

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı Tuğgeneral Abdullah Arslan, Türkiye'deki hukuk mevzuatında ve adalet sisteminde sosyal güvenlik hukukunun, Askeri Yüksek İdare Mahkemesini de yakından ilgilendirdiğini belirterek, "Askeri Yüksek İdare Mahkememizin görev, yetki ve sorumluluklarıyla sınırlı olmak üzere değişik platformlarda bu gelişmelerdeki duygu ve düşüncelerimizi muhataplarımızla paylaşmaktayız. Bu bağlamda bu çalıştaya mahkememizce de katkı sağlanması gayretine girilmiştir" dedi.

Danıştay Genel Sekreteri Mustafa Kökçam da sosyal güvenlik ve iş hukuku konularının mahkemelere düşmeden alternatif yollarla çözülmesini sağlayacak düzenlemenin yapılması gerektiğini belirterek, "Mahkeme dışında öncelikle uzlaşma arabuluculuk kapsamında işçi-işveren ilişkilerinin düzenlenmesi komisyonlar vasıtasıyla bunun çözülmesi aradaki çalışma barışını daha fazla sağlar. Çünkü davalı olmak hem işveren açısından hem de işçi açısından bir husumet oluşturur. Oysa bunun bir uzlaşmayla çözümlenmesi, husumet doğmadan sorunların halledilmesi önemlidir" diye konuştu.

Konuşmaların ardından katılımcılara katkılarından dolayı plaket verildi. - ANKARA