SİNOP Balatlar Yapı Topluluğu kazısında tarih fışkırıyor

Balatlar Yapı Topluluğu kazısında tarih fışkırıyor

SİNOP'ta 11 yıldır devam eden Balatlar Yapı Topluluğu'nda sürdürülen kazı çalışmalarında, Hz. İsa'nın çarmıha gerildiği hacın bir parçasını içinde muhafaza ettiği tahmin edilen taş sandığın ardından kilise buluntuları ile köpek tasvirli oyma kemik plaka bulundu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın desteğiyle 11 yıl önce başlatılan, kent merkezindeki 2 bin 300 yıllık tarihe sahip Balatlar Yapı Topluluğu'ndaki kazı çalışmaları devam ediyor.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülgün Köroğlu'nun başkanlığında sürdürülen kazı çalışmalarında bugüne kadar on binlerce eser ortaya çıkarıldı. Kazı çalışmaları kapsamda 5. ve 6'ıncı yüzyıllar arasında tarihlenen Gaziantep ve Antakya Zeugma Antik Kenti'nin mozaiklerine benzer mozaikler, 7'nci yüzyıla ait mezar odaları ortaya çıkarıldı. 2013 yılındaki kazı çalışmalarında da Hz. İsa'nın çarmıha gerildiği hacın bir parçasını içinde muhafaza ettiği tahmin edilen taş sandık bulundu. Hıristiyan dünyası tarafından kutsal kabul edilen eser, Sinop Arkeoloji Müzesi'nde muhafazaya alındı.

2020 yılı kazı döneminde ise Prof. Dr. Gülgün Köroğlu'nun başkanlığında 14 kişilik ekip, kilisenin apsisi ve köpek tasvirli oyma kemik plaka buldu. Kemik plakanın birinci sınıf olduğunu ifade eden Köroğlu, bu senenin en zirve eserlerinden birisinin köpek tasvirli oyma kemik plaka olduğunu belirtti. Bugüne kadar Helenistik, Roma ve Osmanlı dönemlerine ait eserlere ulaşılan kazıda, bu yıl yeni bulgulara ulaşılması hedefleniyor.

'BU TAŞ KUTSAL BİR MAHFAZANIN PARÇALARIDIR'

Büyük bir Roma İmparatorluğu hamamı kazdıklarını belirten Prof. Dr. Gülgün Köroğlu, '2013 yılında hamamın kantaryum denilen sıcaklık kısmında bu taş sandığı bulmuştuk. Bu taş kutsal bir mahfazanın parçalarıdır ve üzerinde haç kazıması var. Kentin ve Karadeniz'in koruyucusu azizi var, adı Aziz Fokas. Aziz Fokas'ın hayatıyla ilgili 2 söylem var. Birincisinde Hıristiyan olduğu için Romalı askerler tarafından boynu kesildiği söyleniyor. İkincisinde ise hamamın sıcak sularında boğulduğu yazıyor. Bu ikinci hikayeye dayandırılarak, bu hamamda öldürülmüş olması mümkün. Bulduğumuz o taş sandık, azizin kemiklerinin konulduğu ve belirli dönemlerde sergilenen bir mahfaza olabilir. Bu da gösteriyor ki burası aynı zamanda bir haç kilisesi, hacıların zaman zaman ziyaret ettiği bir kilise. Ayrıca bu tarz mahfazalarda Hz. İsa'nın Kudüs'te, Golgola'da çarmıha gerildiği hacın parçaları da bu sandık içinde muhafaza edilebilir. Bununla ilgili çeşitli söylemler var, biz bu sandığı kırık halde bulduk' diye konuştu.

'KİLİSENİN APSİS KISMINI BULDUK, OTURMA SIRALARINI KEŞFETTİK'

Yapının ilk hamam olarak inşa edildiğini anlatan Köroğlu, 'Girişi, soğuk bölümü, ılıklık bölümü ve sıcaklık bölümü var. Bu seneki en önemli çalışmamız da hamamın doğu kesiminde yer alan ve arkadaşlarımın yoğun şekilde çalıştığı sauna gibi bir dinlenme işlevi görmüş alandır. 4'üncü yüzyılların sonunda bu yapı kiliseye dönüştürülünce bu alan apsise yani mihraba dönüştürülmüştür. Şu an biz apsis kısmını bulduk, oturma sıralarını keşfettik. Şimdi de havuzunu arıyoruz. Mermer döşemesi, mozaik tanelerini bulduk. Kazı sezonunun sonuna doğru bu alanın büyük bir kısmını ortaya çıkarmış olacağız. Ayrıca ilk kez Türk Tarih Kurumu kapsamında burada bir restorasyon çalışmaları da başlayacak. Kilisenin dışında hamamın salon kısmında 18'inci yüzyıla ait bir Rum-Ortadoks Mezarlığı var, o alanda da çalışmalarımız devam ediyor. Farklı üniversitelerden gelen hocalarımız, kendi uzmanlık alanlarına göre alanda çalışmalar yapıyor. Bu sene ağırlık verdiğimiz konu ise kazının yanı sıra restorasyon çalışmalarıdır' ifadelerini kullandı.

'BU SENENİN EN ZİRVE ESERLERİNDEN BİRİ'

Balatlar Yapı Topluluğu'nun, Hıristiyan dünyası için de önemli olduğunu belirten Köroğlu, alanda 4 ayrı kilisenin olduğunu ifade etti. Köroğlu, 'Tüm çalışmalar bittikten sonra buranın ören yeri olarak düzenlenmesi gerekiyor. Kentin bu anlamda korunmuş en iyi yapısı. Ayrıca birde arkeolojik park yapılması gerekiyor. Rusya'dan, Ukrayna'dan, Kıbrıs'tan ve Yunanistan'dan çok fazla turist buraya geliyor ve dua ediyor. Hamam yapısının dışında önemli bir vaftizhane çıkmasını bekliyorum. Yıllardır gönlümde de hep 'vaftizhane çıkacak' diye geçiyor. Erken dönem Hıristiyanlığında vaftizhane çok önemlidir. Ayrıca yine 2020 kazı sezonunda Orta Bizans dönemine ait kemik bir obje ve kemik kutu parçaları bulundu. Bence bu senenin en zirve eserlerinden birisi köpek tasvirli oyma kemik plakadır. Çok kaliteli bir eser, birinci sınıf bir eser çıkardığımız için çok mutluyuz? şeklinde konuştu.