Prof. Dr. Yaman Akdeniz, Ekşi Sözlük'e Yeniden Erişim Engelini Değerlendirdi: "Seçime Yaklaşıldıkça Tüm Sosyal Medya Platformlarına Engelleme...

MELİS YILDIRIM

İfade Özgürlüğü Derneği'nden Prof. Dr. Yaman Akdeniz, Ekşi Sözlük'e yeniden erişim engeli getirilmesiyle ilgili "Seçim yaklaştıkça, bu tip müdahalelerin daha da artacağını görüyorum. Başta Twitter ve YouTube platformları olmak üzere tüm sosyal medya platformlarına bant daraltma cezası veya topyekün erişim engelleme uygulamasına gidilme ihtimalinin yükseldiğini değerlendirmek durumundayım" dedi. Bazı haber sitelerine yönelik erişim engellerinin devam ettiğine dikkat çeken Akdeniz, "Vatandaşın hem kendi düşüncelerini ifade edebileceği platformlara erişim ya engelleniyor ya zorlaşıyor; keza, vatandaşların doğru ve bağımsız haber platformlarından bilgi almaları engelleniyor. Bunlar birlikte değerlendirildiği zaman seçimlere giden sürecin çok zor geçeceğini söylemek gerekir" diye konuştu.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) 21 Şubat 2023 tarihli kararıyla Ekşi Sözlük'e erişim engeli getirilmişti. Ankara 4.Sulh Ceza Mahkemesi'nin dün engel kararını kaldırmasıyla, Sözlük yeniden erişime açılmıştı. Kısa bir sürenin ardından Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliği'nin karara yönelik itirazı kabul etmesiyle siteye erişim yeniden engellendi.

İfade Özgürlüğü Derneği'nden Prof. Dr. Yaman Akdeniz, süreci ANKA Haber Ajansı'na değerlendirdi. Akdeniz, Ekşi Sözlük'e erişimin topyekün engellenmesinin daha önceki engelleme kararlarından farklı olduğunu belirtti. Akdeniz, kararın gerekçesinin 5651 sayılı yasanın 8/A maddesi kapsamındaki "milli güvenlik ve kamu düzenin korunması" olduğuna değinerek, "Hatta, depremle ilgili bazı içeriklerden dolayı erişime engellendiğini öğrendik. Bu karara Ekşi Sözlük'ün hukuk ekibi tarafından itiraz edildi. Dün akşam saatlerinde ise ilk yapılan itirazın kabul edildiği yönünde bir açıklama yapıldı" diye konuştu. Akdeniz, devamında şunları kaydetti:

"AYM, GEÇMİŞTE SOSYAL MEDYA PLATFORMLARIYLA İLGİLİ BİREYSEL BAŞVURULARI HEMEN KARARA BAĞLIYORDU. BU DURUM WIKIPEDIA BAŞVURULARIYLA DEĞİŞTİ"

"Aslında itirazın kabulünden ziyade, kararı ilk veren Ankara 4. Sulh Ceza Hakimliği, karar düzeltme yoluyla yani kendi kararını düzeltti ve erişim engelleme uygulamasını kaldırdı. Fakat bu sabah erken saatlerde öğrendiğimiz üzere bu karara karşı ya BTK ya Cumhurbaşkanlığı tarafından veya her ikisi tarafından yapılan bir itirazın kabul edildiğini, kabul eden makamın da Ankara 5.Sulh Ceza Hakimliği olduğunu öğrendik. Dolayısıyla bu aşamada, aslında erişim engellemesi uygulaması ve kararı kesinleşmiş oldu. Bu aşamada hukuken ancak Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) bireysel başvuru yapılabilir. 30 günlük bir süreç içinde de mutlaka Ekşi Sözlük tarafından AYM'ye bireysel başvuruda bulunulacaktır.

AYM geçmişte bir dönem sosyal medya platformlarıyla ilgili bireysel başvuruların aciliyetini de dikkate alarak, çünkü sadece geçmişe yönelik bir engelleme yapılmıyor bu topyekün engellemelerle, ileriye dönük de yani engelleme tarihinden sonra yayınlanan içeriklere de erişim engellendiği için bu tür başvuruları aciliyetle karara bağlıyordu. Keza, aralarında benim de başvuruculardan olduğum Twitter ve YouTube platformlarıyla ilgili başvuruları 2014 yılında çok çabuk bir şekilde AYM karara bağlamışken, bu durumun Wikipedia başvurularıyla değiştiğini gördük. Nisan 2017'de, Ekşi Sözlük'e benzer bir şekilde, kamu düzeninin ve milli güvenliğin korunması amacıyla topyekün erişime engellenen Wikipedia platformunun AYM kararıyla ancak 2,5 sene sonra tekrar erişilebilir olduğunu gördük."

"AYM BAŞVURULARI KABUL EDİLEMEZ BULURSA, AİHM'E GİDECEK SÜREÇTE DE GECİKMELERE YOL AÇILIYOR"

2020 yılının başında erişim engeli uygulanan OdaTv, Independent Türkçe ve JinNews haber sitelerine yönelik başvuruların hala AYM tarafından karara bağlanmadığına dikkat çeken Akdeniz, "8/A maddesiyle ilgili uygulamanın aslında siyasi nitelikli ve basın, internet medyası ve sosyal medya platformlarını susturmak amacıyla kullanıldığını görüyoruz. Sistematiği o şekilde işliyor. AYM de aslında kendi içtihadını oluşturmuşken, yani BirGün hakkında, Diken'in yaptığı başvurularda, sendikaorg, hatta Wikipedia için yapılan başvurularda hep bugüne kadar ihlal kararı verdi. Dolayısıyla OdaTv, Independent Türkçe ve JinNews için de ihlal kararı vereceği kesin. Hatta Eksi Sözlük'ün başvurusunda da ihlal kararı verecek. Fakat bu başvuruları gecikmeksizin karara bağlamaktan ziyade AYM'de beklediğini görüyoruz. Dolayısıyla, etkili, erişilebilir bir iç hukuk olmadığını görüyoruz. Olur da AYM başvuruları kabul edilemez bulursa, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) gidecek süreçte de gecikmelere yol açılıyor" diye konuştu.

"SEÇİM YAKLAŞTIKÇA, BU TİP MÜDAHALELERİN DAHA DA ARTACAĞINI GÖRÜYORUM"

Akdeniz, 2022 yılında TBMM'den geçerek yasalaşan mevzuat değişikliklerinin 2023 genel seçimlerine bir hazırlık olduğunu daha önce de dile getirdiklerini söyledi. Büyük bir yıkım ve çok sayıda can kaybına yol açan depremlerin ardından hükümetin eleştiriler karşısında bant daraltma yoluna başvurduğunu belirten Akdeniz, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Depremin üçüncü gününde, aslında kurtarma çalışmalarının en yoğun olduğu dönemde önce Twitter'a 8 saat kadar bir bant daraltma cezası verildiğini, fakat bunun sonradan kaldırıldığını; şimdi de benzer şekilde Ekşi Sözlük platformunun ve depremle ilintili içerikler dolayısıyla platformun engellendiğini görüyoruz. Seçim yaklaştıkça, bu tip müdahalelerin daha da artacağını görüyorum. Başta Twitter ve YouTube platformları olmak üzere tüm sosyal medya platformlarına bant daraltma cezası veya topyekün erişim engelleme uygulamasına gidilme ihtimalinin yükseldiğini değerlendirmek durumundayım."

"VATANDAŞIN HEM KENDİ DÜŞÜNCELERİNİ İFADE EDEBİLECEĞİ PLATFORMLARA ERİŞİM ENGELLENİYOR HEM DOĞRU VE BAĞIMSIZ HABER PLATFORMLARINDAN BİLGİ ALMALARI ENGELLENİYOR"

İnternet konusunda çok fazla gelişme olduğunu ve bu yüzden devam eden erişim engellerinin unutulduğunu söyleyen Akdeniz sözlerini şöyle bitirdi:

"OdaTV, Independent Türkçe ve JinNews haber sitelerinin 2020'den beri engelli olduğunu belirtmiştim. Bunlara ek olarak, Türkiye'den lisans almadıkları için Amerika'nın Sesi (Voice of America) ve Deutsche Welle (DW) haber sitelerinin de Haziran 2022'den beri Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) talebiyle erişime engellendiğini de unutmamak lazım. Dolayısıyla, vatandaşın hem kendi düşüncelerini ifade edebileceği platformlara erişim ya engelleniyor ya zorlaşıyor; keza, vatandaşların doğru ve bağımsız haber platformlarından bilgi almaları engelleniyor. Bunlar birlikte değerlendirildiği zaman seçimlere giden sürecin çok zor geçeceğini söylemek gerekir."