Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: Zatürre Çocuklarda ve Yetişkinlerde En Çok Ölüme Neden Olan Hastalık

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya genelinde zatürre hastalığıyla mücadeleye dikkat çekmek amacıyla her yıl 12 Kasım'ı Dünya Zatürre Günü olarak kabul ediyor. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda aşılamayla önlenebilen enfeksiyon hastalıklarında önemli başarılar sağlandığını söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, yetişkinlerin de aşı olması gerektiğine dikkat çekti.

Aşılar ile pek çok hastalığın zaman içerisinde kökünün kazındığını ifade eden Prof. Dr. Mehmet Ceyhan "Bugün Türkiye'de aşı yapmasaydık yılda 14 bin 248 çocuk 13 farklı hastalıktan kaybedilecekti" dedi. Aşılamanın yalnızca çocuklar için geçerli olmadığını, yetişkinlerin de olması gereken aşılar bulunduğunu ifade eden Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, bunlar hakkında farkındalığın artırılması gerektiğini söyledi ve "Aşılama yalnızca çocuklara yapılır diye bir şey yoktur. Erişkinlik dönemi boyunca yapılması gereken pek çok aşılama vardır" diyerek "Dünya Zatürre Gününde anne-babaların yanı sıra, risk grubundaki yetişkinler ve sağlık çalışanlarına ulaşmak istiyoruz" şeklinde konuştu.

-ZATÜRRE HEM ÇOCUKLARDA HEM YETİŞKİNLERDE EN ÇOK ÖLÜME NEDEN OLAN HASTALIK-

Tıp dilinde pnömoni olarak adlandırılan zatürrenin dünyada hem çocuklarda hem yetişkinlerde en çok ölüme neden olan hastalık olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, zatürrenin en sık görülen nedeninin diyafram denilen akciğer ve karın boşluğunu ayıran zar üzerinde pnömokok bakterisi kaynaklı görülen enfeksiyonlar olduğunu ifade etti. Ceyhan, dünyada en çok öldüren bakteri olan pnömokok bakterisinin zatürrede, kulak iltihaplarında, sinüzitte, menenjitte, kana bakteri karışması anlamına gelen bakteriyemide en sık görülen etken olduğunu belirterek, "Zatürre aşısı diye bilinen aşı sadece zatürreye karşı korumuyor, bu hastalıklara karşı da koruyor. Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında bu aşı tüm çocuklara yapılmaya başladığından beri pnömokok bakterisine bağlı menenjit vakalarında çok büyük azalma gördük. Mesela iki sene önce çocuklardaki menenjit oranı yüzde 40 iken, bu sene yüzde 14'e kadar düştü. Çünkü çocuklara yaygın olarak bağışıklık uygulanıyor. Dünyada bildirilen zatürre vakalarında ise yüzde 40 azalma görülüyor" dedi.

-65 YAŞ ÜZERİ KİŞİLER 5 YILDA BİR ZATÜRRE, HER YIL GRİP AŞISI YAPTIRMALI-

Pnömokok aşısında çocukluk çağındaki aşılama oranlarının Türkiye'de yüzde 97 gibi yüksek rakamlara ulaşarak oldukça başarılı bir noktaya geldiğini ifade eden Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, "Korunma doğar doğmaz çocukluk çağıyla başlar, ancak yinelenmesi gerekir. Yeniden hasta olma olasılığı küçümsenmemelidir. Altta yatan hastalığı olan kişiler bu nedenle duyarlı ve farkında olmalıdır. 65 yaş üzeri kişilerin 5 yılda bir pnömoni (zatürre) aşısı, her yıl da grip aşısı yaptırmaları gereklidir. Bunun için yoğun eğitim faaliyetlerinin yürütülmesine ihtiyacımız var" diye konuştu.

-KRONİK HASTALIĞI OLANLAR DA MUTLAKA AŞILANMALI-

Ceyhan şunları kaydetti:

"Dünyanın her yerinde çocuk aşılaması yetişkin aşılamasına göre daha yaygın ilerliyor. Genelde aşılama dünyanın her yerinde çocuklara bir program dahilinde devletler tarafından uygulanarak başlamıştır. Yetişkinler için dünyada henüz böyle bir uygulama bulunmamaktadır. Yetişkin aşılamaları dünyada bu işi en iyi yapan İskandinav ülkelerinde bile yüzde 50'leri geçmiyor. Bizim gibi ülkelerdeyse, gripte oran biraz daha yüksek olsa da pnömokok aşısı dediğimiz zatürreye karşı aşılanma oranı yüzde 1'in altında. Oysa aşılanması gereken birçok risk grubu var. Bunlar ağırlıklı olarak kronik akciğer hastaları, kronik kalp hastaları, koroner kalp hastalığı olanlar, KOAH ya da astım gibi solunum yolu hastalıkları olanlar, şeker hastalığı olanlar, kronik böbrek yetmezliği ve kronik karaciğer hastalığı olanlar, 65 yaşın üzerindekiler gibi bağışıklık problemleri nedeniyle zatürre geçirirse daha ağır seyredebilecek gruplar. Bu gruplarda aşı uygulaması oldukça az."

-İŞGÜCÜ KAYBINI ENGELLİYOR, SAĞLIK HARCAMALARINI AZALTIYOR-

Yetişkinlerde aşı uygulamalarının daha yaygınlaşması için hekim ve hastalarda yeterli bilincin geliştirilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, "Pnömokok aşısı gibi aşılar altta yatan belirli hastalığı olanlarda düzenli uygulanmalı. Bu aşı zatürreden korunmanın yanı sıra tasarruf sağlar, işgücü kaybını engeller, sağlık harcamalarını azaltır. Aşı ilaçtan farklıdır. Hasta olmadan olası riske karşı alınan bir önlemdir. Bu yüzden güven ve toplumun katılımı büyük öneme sahip. Risk grubu dediğimiz hastalara bakan hekimler göğüs hastalıkları uzmanları, dahiliye uzmanları, şeker hastaları risk grubunda olduğu için endokrinoloji uzmanları, böbrek hastaları risk grubunda olduğu için nefroloji uzmanları ve aile hekimleri hem kendileri bilinçlenerek hem de risk grubundaki hastalarını aşılanmaya teşvik etmeliler" diyerek aşılamada hekim tavsiyesinin önemini vurguladı.

-SİGARA İÇENLER DE RİSK ALTINDA-

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan aşı uygulaması gerektiren diğer risk gruplarını şöyle sıraladı:

"Örneğin kanser hastaları gibi bağışıklık yetmezliği olan hastalar, doğuştan bağışıklık sistemi yetersiz olanlar, kullandığı kortizon ilaçları sebebiyle bağışıklığı düşenlerde en önemli ölüm nedeni zatürredir. Kanserden ölüm nedeni şu kadar diye oran verdiğimizde orada altta yatan kanser ama ölüm nedeni zatürredir. Koroner kalp hastalığı olanlarda aşılamayla kalp enfarktüsüne bağlı ölüm riskini yüzde 40 azaltıyorsunuz. Bazı daha küçük risk grupları var. Örneğin menenjit geçirenler. Kistik fibroz dediğimiz Türkiye'de oldukça yaygın metabolik bir hastalık var. Bu hastalığa sahip bireylerin aşılanması lazım. Yoksa 18 yaşını aşkın her kesimin pnömokok aşısı olması gerekmiyor. Hangi yaşta olursa olsun çocuk yetişkin fark etmez, bahsettiğim hastalıkları taşıyan herkesin aşılanması lazım. Sigara içenlerde pnömokok hastalıkları daha ağır seyrediyor. Dolayısıyla onlara da aşılanma öneriliyor. O yüzden risk grubunda olanlar ve 65 yaşı geçkin kişiler aşılanmalıdır. Son yıllarda bunun için çalışmalar başladı. Dünya zatürre günü bilinçlenme bir miktar artırıyor. Sağlık Bakanlığı bu konuyu çok ciddiye alıyor."

-YÜZDE 60-70 ORANINDA TÜRKİYE'DE ÜRETİLİYOR-

"Bugün artık Türkiye pnömokok aşısı açısından kendi ihtiyacını karşılayan ülke konumunda. Dünyanın en komplike biyoteknoloji ürünlerinden bir olarak görülen pnömokok aşısı artık formülasyon aşamasından itibaren yüzde 60-70 oranında Türkiye'de üretiliyor. Yüzde 100 yerli üretim için çalışmalar sürüyor" diyen Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Enfeksiyon Hastalıkları Derneği'nin de bakanlıkla birlikte yetişkin aşılamasını gündeme getirmek için gayret sarf ettiğini söyledi. Mart ayında yapılacak olan aşı çalıştayında yetişkin aşılamasını kapsamlı olarak ele alacaklarını bildirdi.