Polonya'da Walesa'dan Demokrasi Çağrısı

Polonya'da eski Devlet Başkanı Lech Walesa, iktidar partisinin yargı erkini siyasi denetim altına almaya yönelik olduğu gerekçesiyle eleştirilen yasa değişikliklerine karşı düzenlenen protestolara destek verdi.

Ülkenin komünist rejimden demokrasiye geçişinde kilit rol oynayan 73 yaşındaki devlet adamı, 1980'li yıllarda grevlere öncülük ettiği memleketi Gdansk şehrinde protestoculara hitap etti.

Otokratik yönetimden demokrasiye barışçı geçiş için verdiği mücadele nedeniyle 1989'da Nobel Barış Ödülü'ne layık görülen Polonyalı siyasetçi, protestoculara demokrasiyi savunma çağrısı yaptı.

"Elde ettiğimiz kazanımları korumak için elinizden geleni yapmalısınız." diyen Walesa, yasama, yürütme ve yargı erklerinin birbirinden ayrılmasının Dayanışma Hareketinin o yıllarda Polonya halkı adına kazandığı en büyük başarı olduğunu vurguladı.

Kritik üç yasa

Ülkede iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisinin (PiS) Yüksek Mahkeme ve diğer yargı organlarının üye seçimi konusunda kuralları değiştiren, hükümete ve parlamentoya bu organlara doğrudan atama yapma yetkisi veren üç yasa değişikliği tasarısı bugün Senato tarafından onaylanmıştı.

Senatodaki oylamanın ardından günün ilerleyen saatlerinde başta başkent Varşova ve Krakov olmak üzere ülkenin farklı şehirlerinde halk, yasa değişikliklerinin protesto etmek için sokaklara çıktı. İktidar partisinin ülkedeki anayasal düzeni ortadan kaldırmak istediğini öne süren göstericiler ellerinde "Anayasa!" yazılı pankartlar taşıdı.

AB'den uyarı

Öte yandan Avrupa Birliğini (AB) temsilen Avrupa Komisyonu yayınladığı açıklamada, son çeyrek yüzyıl boyunca demokrasiye geçiş konusunda diğer ülkelere model olan Polonya'nın bu değişiklilerle birlikte otoriterizme doğru dramatik kayış yaşayacağını belirtirken, bunun ülkenin AB'deki oy haklarından yoksun bırakılmasına yol açabileceği uyarısında bulundu.

Komisyon her ne kadar Varşova yönetiminin oy hakkının askıya alınabileceğini ima ediyor olsa da böyle bir kararın alınması için 27 AB ülkesinin oy birliği gerekiyor. Macaristan Başbakanı Victor Orban halihazırda ülkesinin Polonya'yı "Avrupa engizisyonundan" korumak için her türlü yasal desteği vereceğinin altını çizdi.

Polonya'da iktidar partisi PiS 2015 yılında iş başına geldiğinden bu yana ülkenin denge ve denetime dayalı anayasal sistemini kendi iktidarını pekiştirmek üzere dönüştürdüğü yönünde eleştiriliyor.

Son yasal değişikliklerle Yüksek Mahkeme üye seçiminin büyük ölçüde hükümetin inisiyatifine geçmesi, mahkemenin seçimlerin geçerliliğine karar verme yetkisi olduğu göz önüne alındığında, kuvvetler ayrılığı ve denge denetim anlayışına aykırı bir durum olarak değerlendiriliyor.

Öte yandan BiS lideri Jaroslaw Kaczynski, yargı sisteminde yapılan değişikliğin eski komünistleri tasviye etmeyi amaçladığını öne sürüyor.

Yasaların yürürlüğe girebilmesi için Devlet Başkanı Andrzej Duda'nın onayı gerekiyor.