Mısır ve Buğdaylar, Hastalıklara Karşı Bağışıklık Kazanacak

ENES DURAN - EMRE AYVAZ -  Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Uluslararası Mısır ve Buğday Geliştirme Merkezi'yle (CIMMYT) ortaklaşa Ar-Ge projeleri yürüterek, ürünlerin hastalıklara karşı bağışıklık kazanması için çalışıyor.

Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürü Yavuz Ağı, AA muhabirine, istasyonun Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifleriyle 1926 yılında Sakarya bölgesinin toprak ekolojisini, yeni teknik ve teknolojileri çiftçilere öğretmek için kurulduğunu söyledi.

Türkiye'de mısırda ıslahçı 6 enstitü bulunduğuna dikkati çeken Ağı, bu enstitülerdeki ıslah çalışmalarını da koordine ettiklerini kaydetti.

Ağı, mısır ve buğdayla ilgili çalışmalarda merkezi Meksika'da bulunan CIMMYT'le çeşitli ıslah projeleri geliştirdiklerini aktararak, Türkiye'de 1965 ve 1970 yıllarında yerli mısır ve buğdayla, Meksika'dan getirilenlerin melezleme çalışmaları yapılarak yeni çeşitler oluşturulduğunu ifade etti.

Bu çalışmalar neticesinde uzun saplı buğdayların boyları kısaltılarak yaygın buğday çeşitliliğini geliştirdiklerini dile getiren Ağı, CIMMYT'le 1980'de imzalanan anlaşma neticesinde dünya genelindeki genetik kaynakların Türkiye'de dolaşmaya başladığını vurguladı.

"CIMMYT, 40 ülke ve 13 merkezde faaliyet gösteriyor"

Ağı, CIMMYT'in 1943'te Meksika'da buğdaydaki "kara pas" hastalığı nedeniyle yaşanan kıtlık yüzünden temellerinin atıldığına dikkati çekerek, kuruluşun bu tarihten sonra dünyaya açılarak, ilk olarak Hindistan ve Pakistan'da üretim yaptığını söyledi.

Kuruluşun dünyanın 40 ülkesinde ve 13 merkezde çalışmalarına devam ettiğini anlatan Ağı, "CIMMYT'den Türkiye'ye yıllık ortalama 8 ila 10 bin materyal girişi oluyor. Bu materyaller ülkemizin Sakarya, Edirne, Adana, Erzurum, Samsun ve buğdayla çalışan kurumlarında denemelere alınıyor. İklimi faktörlerinin durumuna göre yatmaya, hastalık ve zararlılara dayanıklılık yönüyle üstün kalitede verim elde edilmesi için çalışılıyor. CIMMYT'le ortaklaşa yürüttüğümüz çalışmalar neticesinde 3 çeşidimiz  hastalığa ve zararlılara karşı tescil edilmiştir ve çiftçilerimiz tarafından kullanılmaktadır" şeklinde konuştu.

CIMMYT buğday ıslahçısı Ziraat Mühendisi Beyhan Akın da  Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığıyla yürütülen "Uluslararası Kışlık Buğday Geliştirme Projesi" kapsamında bakanlığa bağlı 10 araştırma enstitüsüyle ıslah çalışmaları yaptıklarını ifade etti.

Proje çerçevesinde elde edilen materyalin hastalık testlerinin Sakarya'da yapıldığını aktaran Akın, şöyle konuştu:

"Bu hastalıklardan bir tanesi pas hastalığıdır. Sakarya'ya bu materyalin seleksiyonu için geldik. Bu bölgede bu hastalık, hiçbir suni bağışıklık işlemi yapmadan çok rahat gelişiyor. Materyali doğal şartlarda test etme olanağı sağlamış oluyoruz. Buradan çıkan temiz olan materyali yeniden verim denemelerinde test ediyoruz. Test işlerimiz, Edirne, Sakarya, Eskişehir, Ankara, Eskişehir gibi yaklaşık 7-8 lokasyonda oluyor. En iyi, gelişmiş, verimli, iyi hatlarımızı da uluslararası diğer kuruluşlara, enstitülere, ülkelere dağıtıyoruz." - Sakarya