Mavi Yengeç Tehdit Altında

Muğla'nın Ortaca İlçesi Dalyan Beldesi'nde büyük bir ticari kaynak haline gelen mavi yengecin nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Turizmciler mavi yengeç için belli dönemlerde av yasağının getirilmesini istedi.

Dalyan Beldesi'nde para kazanabilmek için oluşturulan yeni meslek dallarından birisi de mavi yengeç avcılığı ve satıcılığı oldu. Protein zenginliği ve tadındaki büyük lezzet nedeniyle son yıllarda yerli ve yabancı turistlerin vazgeçemediği mavi yengecin pazar payı büyüdükçe, avcı sayısı da artmaya başladı. 40 kişilik avcı ekibinden her biri bu aylarda günde 30 civarında yengeç avlayarak satıyor. Yengeçler, öncelikle İztuzu Plajı'na yakın yerlerde teknelerde anında pişirilerek satılıyor. Beş sandalda bu işi yapan ekibin her biri bu aylarda günde 50- 60 arasında yengeç satıyor. Geriye kalanlar ise restoranlara ve caretta caretta'ların beslenmesi için satılıyor.

Dört yıldır turistlerle caretta caretta besleyen 29 yaşındaki Pınar Kaya, tek geçim kaynağının mavi yengeç olduğunu söyledi. Mavi yengeç yakalamanın kolay bir iş olmadığını kaydeden Kaya, "Yengeçleri yakalayan kişilerden tanesi 5 liradan satın alıyoruz. Pişirdikten sonra 9-10 liradan satıyoruz. Bize turistler daha çok caretta caretta beslediğimiz için geliyor. Ama isteyene pişirilmiş yengeç de satıyoruz. Satın almayanlar ise caretta beslemeyi izleyip bahşiş bırakıyorlar. Ancak yengeç sayısında azalma olduğumunu söylemek mümkün. Burada bu işi yapan 5 kişiyiz. Günde 50-60 tane yengeç satıyoruz" dedi.

Yengeç avcısı 46 yaşındaki Önder Hasal da günde 20-30 yengeç avladığını söyledi. Hasal, "Yengeç av sayısı mevsimine göre değişir. Haziran-ekim arası en yoğun olduğu dönemdir. Neslinin tükenmesi diye bir şey olmaz. Çünkü bir yengeç dişisi tek seferde 5 bin yumurta atıyor. Yarısının heba olduğunu düşünecek olursak yarısı yaşıyor, yani nesli tükenmez. Şu anda 40'a yakın yengeç avcısı var. Buna ışıkçılar da dahil. Gece projektörle avlanmak yasak olmasına rağmen ışıkçılar ne yazık ki avlıyorlar" diye konuştu.

BAZI RESTORANLAR SATMIYOR

18 teknesiyle tur yapan, ayrıca turistlerini kendi restoranında ağırlayan Kardak Turizm'in sahibi Özay Akdoğan, eskiye oranla yengeç sayısında düşüş olduğunu belirtti. Akdoğan, "Herkes mavi yengeç çıkmamasından şikayetçi. Turist potansiyeli arttıkça yengeç bulamayan insanlar dişi yengeçleri de avlamaya başladı. Özellikle bu mevsim yengeçlerin üreme dönemi. Bu dönem için av yasağı gerekli. Çünkü ciddi derecede küçük ve dişi yengeçler de avlanıyor. Böyle giderse ileriki dönemlerde yengeç popülasyonunda ciddi derecede azalma olacak. Özellikle bu mevsimde yine ay ışığında da tutulmaması gerekir, çünkü çiftleşme dönemleri. Biz restoranımızda şu an için satmıyoruz. Haziranın ilk haftasından itibaren ancak mönülerdeki yerini alır" dedi.

ÜNİVERSİTENİN ÇALIŞMASI VAR

Muğla Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Nuri Tarkan, konuyla ilgilenen öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Mustafa Erdem'in uzun zamandır tedavi gördüğü hastalığından kurtulamayarak vefat etmesinin ardından çalışmalar için başka isimlerin görevlendirildiğini söyledi. Mavi yengeç için sürdürülebilir avcılık yapılması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Tarkan, şunları kaydetti:

"Mavi yengeçler dünyada ticari değeri çok yüksek olan canlılar. Gerek Avrupa ve gerekse dünya pazarında yüksek protein arz eden önemli bir tüketim maddesi. Dolayısıyla dünyada nadir olan bölgelerde yetiştiği için korunmalı. Üremelerine fırsat vermek gerekir. Cinsi olgunluğa erişmeden toplanan yengeçler yavru bırakmadıkları için giderek azalacaktır. Onları çok fazla avlamak doğru değildir. Neslinin devamı gerekir. Korumamız gerekir. Üniversitemizde bu konuyla ilgili çalışan arkadaşlarımız ileriye dönük projeler geliştirmek için yoğun çaba harcıyorlar." - Muğla/ Ortaca