Mardin Güneydoğu'nun Efes'i Dara'da Tuvalet Yok, Elektrikler Kesik, Güneşle Aydınlatma Projesi...

Güneydoğu'nun Efes'i Dara'da tuvalet yok, elektrikler kesik, güneşle aydınlatma projesi reddedildi.

GÜNEYDOĞU'nun antik Efes'i olarak kabul edilen Mardin'deki 2 bin yıllık Dara Harabeleri yerli ve yabancı turistlerin akınına uğruyor. Dara Harabeleri içinde bulunan yerin 25 metre altındaki zindan denen yeraltı yerleşimi elektrikler kesik olduğunda kapısına kilit vuruluyor ve turistler göremeden geri dönüyor. Elektrikler kesik olduğunda turistlerin isteği üzerine zaman zaman köylüler seyyar jeneratörlerini çalıştırarak yeraltı yerleşim yerini aydınlatmaya çalışsa da yetersiz kalıyor. Her yıl binlerce turistin ziyaret ettiği Dara Harabeleri'nde tuvalet bulunmaması nedeniyle turistler, tuvalet ihtiyaçları köy evlerinde gideriyor.

Mardin'e 30 kilometre mesafedeki Oğuz Köyü'nde bulunan Dara Harabeleri, Babil ve Pers imparatorluklarına ait su sarnıçları, tiyatro, su değirmeni, bölgenin ilk barajı (Subent'i), mezarlığı, köprüsü, kilisesi, çarşısı, deposu, tophanesi ve 25 metre derinliğinde olan ve bir dönem zindan olarak kullanılan yeraltı yerleşimi ile Güneydoğu'nun antik Efes'i olarak kabul ediliyor. 1986 yılında başlanan ve 1990-2001 yılları arasında güvenlik gerekçesiyle ara verildikten sonra devam edilen kazılarda ortaya çıkartılan kalıntılarla çeşitli zamanlarda pek çok dine ve halka ev sahipliği yaptığı ortaya çıktı. Bölgede Batman'ın Hasankeyf İlçesi'nden sonra yerli ve yabancı turistlerin en fazla ilgi gösterdiği yer olan Dara harabelerinde halen bir çok tarihi kalıntının üzerinde köy evleri bulunuyor.

BETONARME KÖY EVİNİN ALTINDA TARİH YATIYOR

Köylülerin daha önce ahır olarak kullandığı ancak gün yüzüne çıkarılıp restore edildikten ortaya çıkarılan ve bir dönem zindan olarak

olarak kullanılan yeraltı yerleşimi muhteşem yapısıyla görenleri büyülüyor. Ancak bölgede yaşanan sık sık elektrik kesintileri

nedeniyle köylüler turistlere jeneratörlerle yardım ediyor. Köylüler jeneratörlere taktıkları seyyar kablo ve ampullerle turistlerle birlikte 40 metre aşağıya inip tarihi yapıyı aydınlatmaya çalışıyor. Elektrikler geldiğinde ise aydınlatmanın yetersiz oluşu dikkati çekiyor. Tarihi yapıda bulunan aydınlatma cihazlarının büyük bölümü yanmıyor, içeriyi sadece bir iki küçük ampül cılız şekilde aydınlatıyor. Dara Harabeleri'ni görmeye gelen yerli ve yabancı turistler, bir tuvaletin olmaması ve mola verebilecekleri bir yerin bulunmamasından şikayet ediyor.

ELEKTRİKLER KESİK, TURİSTLER GERİ DÖNÜYOR

Dara Harabeleri' ziyaret eden yerli ve yabancı turistler, su sarnıçlarının yanındaki bir mağaranın içinde oluşturulan kahvehanede mola vermek zorunda kalıyor. Turistlere sadece çay servisi yapan kahvehane sahibi Ali Güneş, yeraltı yerleşim yerini görmeye gelen turistlerin elektrikler kesik olduğu için burayı görmeden geri dönmemesi için jeneratörle kendisinin aydınlattığını ancak bunun da yetersiz olduğunu söyledi. Jeneratörden haberi olmayan bir çok turist grubunun ise elektrikler olmadığı için kapalı olan yeraltı yerleşim yerini görmeden geri döndüğünü kaydeden Ali Güneş, en büyük sorunun ise tuvalet yokluğu olduğunu dile getirdi. Köyün nüfusunun yaklaşık 3 bin civarında bulunduğunu ve günde ortalama 3-6 saat arasında elektriklerin kesik olduğunu belirten Ali Güneş, şunları söyledi:

"Dara'nın yer üstü ve yer altındaki antik kalıntılarını özellikle hafta sonları yüzlerce turist görmeye geliyor. Yer üstü kalıntılarını gezdikten sonra turistlerin en çok ilgisini ise zindan denilen yeraltı yerleşimi çekiyor. Ancak elektrikler kesildiğinde turistler benim kahvehaneme gelip elektriklerin gelmesini bekliyor. Beklemek istemeyenler ise orayı görmeden geri dönüyor. Benim ufak bir jeneratörüm var. Zaman zaman onlra yardımcı olmak için jeneratörü alıp zindana götürüyorum. 3-4 tane ampul takıyoruz, sadece görmek için. İyi görünmüyor ama idare ediyor. Ancak ben sürekli burada olmuyorum. ve olmadığım zamanlarda turistler orayı görmeden geri dönmek zorunda kalıyor ve bu da açıkçası bizi üzüyor. Çünkü turistler uzak yerlerden geliyor bu Zindan denen yeri görmek için. Herkese de jeneratörümle yardımcı olamıyorum. Elektrik olmadığında ise zindana inmek çok riskli. Zaten elektrik olmadığında oradaki görevli de kapıya kilidi vuruyor. Burada elektriklerin kesilmemesi gerekiyor "

TUVALET İHTİYACI KÖY EVLERİNDE GİDERİLİYOR

Dara'da tuvaletlerin bulunmamasının ise ayrı bir sorun olduğuna dikkati çeken Ali Güneş, "Her gün turistler geliyor buraya. Tuvalet çok büyük bir sorun. İllaki tuvalet olması lazım ama hiç yok. Turistler tuvalet İhtiyaçlarını karşılamak için evlere gidiyorlar" dedi. Dara'nın SİT alanında bulunması nedeniyle kendi evleri ve arazileri dahil hiç bir şeye müdahale edemediklerini kaydeden köylülerden Ahmet Arslan "Köyde elektriğin yanı sıra su sorunu da var. Ev yapamıyoruz. Nüfusumuz sürekli artıyor ama yeni evler yapamıyoruz. Çünkü bölge SİT alanı ve yasak. Başka bir yerde bize yeni yerleşim yeri yapsınlar arazi versinler diyoruz onu da yapmıyorlar. İki taşı üst üste koyduğumuzda anında mahkemeye veriliyoruz. Burası madem o kadar değerli o halde sahip çıksınlar. Bizde ne yapacağımızı şaşırdık" dedi

GÜNEŞ ENERJİSİ PROJESİNE ONAY ÇIKMADI

Mardin Müze Müdürü Nihat Erdoğan, Dara Harabeleri'nde aydınlatma sorununu güneş enerjisi ile gidermek için hazırladıkları projeyi Dicle Kalkınma Ajansı'na sunduklarını ancak kabul edilmediğini söyledi. Erdoğan, "Güneş enerjisi ile Dara Harabeleri'nin aydınlatılması için hazırladığımız projeden valiliğimizin de haberi var. Dara'daki aydınlatma sorununu güneş enerjisi ile gidermek istedik. Ancak Kalkınma Ajansı onaylamadı. Bu ay Diyarbakır Koruma Bölge Kurulu'ndan da projemiz onaylandı. Nisan ayında tekrar başvuru yapacağız. Güneş enerjisi ile biri halk arasında zindan denilen iki sarnıç ile galeri mezarını aydınlatmayı planladık" dedi.

"AMPUL YETİŞTİREMİYORUZ"

Erdoğan, elektriklerin sık sık kesil olmasından dolayı kendileri ve valiliğe sürekli şikayet geldiğini belirterek, "Son bir yılda 10 bin liralık ampul aldık. Voltaj dalgalanması nedeniyle ampuller sürekli patlıyor. Orada elektriklerin kesik olmaması gerekiyor. Dara da tuvalette yok. Köy evleri ve araziler henüz kamulaştırılamadığı için Dara Ören yeri kapsamına da alınmadığı için herhangi bir girişimde de bulunamıyoruz. Özel mülkiyet olduğu için bir çok yerde restorasyonda yapamıyoruz. Dara'da 200 köy evi var ve bunların kamulaştırılması gerekiyor. Koruma amaçlı imar planı hazırlanıyor. İmar planı tamamlandıktan sonra hem alttaki arkeolojik potansiyelin gün yüzüne çıkması hem de köylülerin hazine arazilerine taşınması planlanıyor. Şu anda köylüler kendi özel mülkiyetlerini orayı ziyarete gidenlere kullandırıyor. Koruma amaçlı imar planından sonra Dara'daki sorunlar giderilecek" dedi.