'Libya'da Bahar Değil Kış Var'

Ortadoğu Ülkeleri'nde demokratik anayasa yapım sürecinde dikkat edilmesi gereken en önemli konuların başında din ve devlet arasında barışçı bir dengenin kurulmasının geldiğini söyleyen Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Ergun Özbudun, "Laikliğin birden fazla modeli var. Bunlardan bütün dini gruplara eşit mesafede duran Batı tipi laiklik Ortadoğu için uygun bir model olabilir" dedi.

Yeni Anayasa tartışmalarının gündemden düşmediği Türkiye'de, Arap Baharı'nın ardından Ortadoğu Ülkeleri'nde yaşanan demokratikleşme sürecinin anayasal ortama taşınma çalışmaları konuşuldu. İstanbul Şehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından düzenlenen Orta Doğu'da Demokratik ve Anayasal Geçiş Süreçleri konulu Uluslararası Hukuk Çalıştayı'na çok sayıda hukukçu ve akademisyen katıldı.

İstanbul Şehir Üniversitesi'nin Altunizade'deki yerleşkesinde gerçekleştirilen çalıştayın açılış konuşmasını İstanbul Şehir Üniversitesi'nin Mütevelli Heyeti Başkanı ve Adalet eski Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu yaptı. Türkiye'deki yeni Anayasa çalışmaları ve Arap Baharı ile Ortadoğu Ülkeleri'nde yaşanan gelişmelerin bu çalıştayı çok değerli kıldığını anlatan Sungurlu, "Ortadoğu Ülkeleri'nde yaşanan gelişmeler bahar mıdır bilmiyorum ama bahar olmasını temenni ediyorum. Çünkü Ortadoğu medeniyetlerin beşiğidir. Topluma uygun, adil, yön verici, çağ açıcı olacak, hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına saygılı bir anayasa yapmak bu toplumlara nasip olmalıdır. Bunu yapabilecek güçteyiz, yapmalıyız. Çalıştaydan buna katkı sağlayacak değerli düşünceler ve faydalı neticeler çıkacağına inanıyorum" diye konuştu.

'Askeri vesayet 30 yıla mal oldu'

Türkiye'nin demokratik rejim denemesini 60 yıldır yaptığını ifade eden İstanbul Şehir Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergun Özbudun, "Demokratik süreç pek çok kez kesintiye uğradı. Şimdi yeni Anayasa çalışmaları yapılıyor. Çünkü 1982 Anayasası askeri müdahalenin ürünüdür. Bu nedenle de son derece kısıtlayıcı ve anti liberaldi. Askeri kurumlara geniş bir özerklik veriyordu. 2010'da önce Meclis ardından referandumla bu Anayasa'da bazı değişiklikler yapıldı. Böylece askeri vesayet azaltıldı. Ama bu bize 30 yıla mal oldu" dedi.

İslami değerleri demokratik sistemle birleştirdiği için Türkiye'de AK Parti'nin üçüncü kez seçildiğini ifade eden Özbudun, "AK Parti İslami değerleri, ahlaki değerlerle birleştirdi ve laik sisteme bağlılığını gösterdi. Bu nedenle de iktidarda olduğu 10 yıl boyunca laiklik konusunda hiçbir şey değişmedi. Türkiye değişen laiklik yapısı ile gelecek için ve daha sağlıklı bir demokrasi için umut vaat ediyor. Ortadoğu'da birçok ülke Türkiye'ye benziyor. Bu nedenle Ortadoğu Ülkeleri'ndeki demokratikleşme ve yeni Anayasa süreçlerinde de buna dikkat edilmesi gerekiyor. Yani din ve devlet arasında barışçı bir dengenin kurulması şart. Artık birden fazla laiklik modeli var. Bütün dini gruplara eşit mesafede duran ve adına Batı laikliği denilen sistem Müslüman çoğunluğu olan ülkeler için daha uygun" diye konuştu.

İslam dünyasında yeni bir tür laikliğe ihtiyaç olduğunu anlatan Malezya Inceif Üniversitesi'nden Prof. Dr. Murat Çizakça, "Din ve devleti birbirinden ayıran, bütün dinlere saygı duyan bir laikliğe ihtiyaç var. Mezhepsel tartışmalar ancak bu şekilde sona erebilir" dedi.

'Libya'da bahar değil kış var'

Libya'da Arap Baharı değil tam anlamıyla bir kış yaşandığına dikkat çeken Libya Ekonomi ve Finans eski Bakanı Dr. Ali Abdulaziz Al-Isawi, "Libya'da baharı görmemiz için önce bu zorlu kışı atlatmamız gerekiyor. Petrol üretimi yeniden başladı ama hala ekonomik sorunlar had safhada. İş gücü konusunda sorunlar yaşıyoruz. Çünkü güvenlik nedeniyle kimse Libya'ya gelmek istemiyor. Ama önümüzdeki Temmuz ayında seçimler var. Bu seçim sonucunda Milli Kongre kurulacak. Daha sonra genel seçimler için bu kongre yeni anayasayı hazırlayacak. 2013 Temmuz'unda ise genel seçimler olacak. Libya'da olduğu gibi tüm Arap Ülkeleri'nde tarihi bir dönem yaşanıyor. Hepimiz ödevimizi doğru yaparsak iyileşmenin olacağına inanıyorum. Yani artık ödev zamanı" dedi.

Mısır Türkiye'ye örnek alacak

Mısır'da da yeni Anayasa çalışmalarının sürdüğünü anlatan Kahire Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mahmoud Hamad ise şunları söyledi: "Ancak bu süreç son derece yavaş işliyor. Benim öngörüm İslam'ın Mısır devletinin resmi dini olacağı yönünde. Ama gayri Müslimlerin kendi dinlerine özgü eğitimlerine de izin verileceğini düşünüyorum. Mısır'da bugüne kadar ki anayasalarda askerin çok fazla yeri ve rolü yoktu. Şimdi bu da tartışılıyor. Anayasa'da askere ne kadar yer verilecek? Bu noktada Türk Anayasası'ndan faydalanılabilir. Şu anda Mısır'da bir kesim Şili, bir kesim Arjantin modeli anayasa istiyor. Ama ben Türkiye'ye benzeyeceğimizi düşünüyorum.